به مناسبت روز جهانی زن؛ مروری بر فعالیت‌های زنان برنده جایزه نوبل

امروز 17 اسفند ماه (8 مارس) روز جهانی زن است. در طول تاریخ زنان بسیاری، در حوزه های مختلفی از جمله علم و دانش محدودیت ها را کنار زدند و رقبای مرد خود را شکست دادند. آنها توانستند محدوده های علم را گسترش دهند و زندگی بهتری را برای همه ما رقم بزنند. امروز بهترین فرصت است که مروری بر فعالیت های 11 نفر از زنانی داشته باشیم که با برنده شدن جایزه نوبل، تاریخ ساز شدند.

ابتدا مروری کوتاه بر نوبل داشته باشیم. آلفرد نوبل در سال 1833 در استکهلم سوئد به دنیا آمد و به همراه پدر مهندسش ماده منفجره ای را بر پایه نیتروگلیسیرین ساخت. این ماده موفقیت تجاری فوق العاده ای را برایش در پی داشت. پس از مرگ این دانشمند در سال 1896، وصیت نامه اش جنجال زیادی به پا کرد. او آرزوی ایجاد سازمانی را داشت که جوایزی را به افرادی که بیشترین خدمت را در حوزه های فیزیک، شیمی، پزشکی، ادبیات و صلح به بشریت کرده اند، اعطا نماید. به همین دلیل بخش عمده ثروت خود را به این موسسه اعطا کرد. در ادامه به لیست از زنان مشهوری خواهیم پرداخت که برنده جایزه نوبل شدند.

ماری کوری

ماری کوری، شیمیدان و فیزیکدان در لهستان به دنیا آمد و بعدها به فرانسه مهاجرت کرد. فعالیت های کوری در قرن بیستم توجه جهانیان را جلب کرد و موجب شد در هر دو زمینه فیزیک و شیمی یکی از مشهورترین دانشمندان تاریخ بشریت لقب بگیرد و دو بار جایزه نوبل را از آن خود کند. فعالیت های ماری کوری در زمینه رادیواکتیو حتی امروزه هم در زندگی ما کاربردهای متنوعی دارد.

این دانشمند اولین بار در سال 1903به دلیل کشف پدیده رادیواکتیو جایزه نوبل فیزیک را دریافت کرد. بار دیگر در سال 1911 به خاطر کشف عناصر رادیو اکتیو رادیوم و پولونیوم مفتخر به دریافت جایزه نوبل شیمی شد.

ایرن کوری

ایرن تلاش کرد راه مادر خود را ادامه دهد و درباره موضوع نوظهور رادیو اکتیویته تحقیق کرد. ایرن در جریان تحفیقات خود دریافت که رادیواکتیو را می توان به صورت مصنوعی هم تولید کرد. همین موضوع بود که در سال 1935 جایزه نوبل شیمی را برایش به ارمغان آورد. کارهای ایرن در زمینه ایزوتوپ های رادیو اکتیو پایه های تحقیقات زیست پزشکی و درمان سرطان امروزی را بنا کرد.

گرتی ترزا کوری

در پرتغال متولد شد و در حوزه بیوشیمی فعال بود. کارهای او نقش جدایی ناپذیری در پزشکی امروزی دارند. تحقیقات کوری شامل متابولیسم انسان می شد و در نهایت به کشفی منجر شد که امروزه به نام چرخه کوری می شناسیم. بر اساس این فرایند هنگامی که از عضلات خود استفاده می کنید اسید لاکتیک در جریان خون و سلول های عضلانی افزایش پیدا می کند. به دنبال آن اسید لاکتیک به کبد می رود، به گلوکز تبدیل می شود و از طریق جریان خون دوباره به عضله باز می گردد تا به گلیکوژن تبدیل شود. این چرخه به طور دوره ای ادامه پیدا می کند.

کشف کوری چارچوب های درک دیابت را بنا نهاد و با برنده شدن جایزه نوبل پزشکی در سال 1947، اولین زن آمریکایی شد که جایزه نوبل در حوزه علوم را برده است.

ماریا ژئوپرت مایر

ماریا مایر فیزیکدان و ریاضیدان آلمانی بود که مشارکت های متعددی در حوزه فیزیک داشت. ایده پیشنهاد او از مدل پوسته هسته در اتم موجب شد در سال 1963 نوبل فیزیک را از آن خود کند. مایر همچنین روی جداسازی ایزوتوپ در پروژه بمب اتم کار کرده بود.

دوروتی هاجکین

دوروتی مری کروفوت هایجکین در زمینه شیمی فعالیت می کرد. این دانشمند بیشتر به دلیل تحقیقات در حوزه توسعه ترکیبات بیوشیمی مشهور بود. اما جایزه حوزه شیمی که در سال 1964 برنده شد به کشف ساختار پنی سیلین و ویتامین ب 12 مرتبط بود. او دریافت که این ترکیبات برای مبارزه با کم خونی حیاتی هستند.

هاجکین همچنین به پیشرفت تکنیک بلور شناسی پرتو ایکس کمک کرد، ابزاری که امکان درک ساختار سه بعدی ترکیبات بیوشیمیایی را برای دانشمندان فراهم می کند.

روزالین سوسمن یالو

یالو در نیویورک متولد شد و فعالیت هایش به حوزه پزشکی کمک فراوانی کرد. در سال 1977 نوبل پزشکی به دلیل توسعه رادیو ایمونواسی به او اهدا شد. این شیوه فوق حساس، بافت های بدن را با استفاده از ایزوتوپ های رادیواکتیو آزمایش می کند تا غلظت هورمون ها، ویروس ها، ویتامین ها، آنزیم ها و داروها اندازه گیری شود.

باربارا مک‌کلینتاک

درسال 1983 جایزه نوبل پزشکی را به خاطر کشف سازه جدا شدنی دریافت کرد. سازه جدا شدنی، یک بخش یا توالی DNA است که می تواند جایگاه نسبی خود روی ژنوم یک یاخته را پس و پیش کند. این جابجایی و پس و پیش شدن به دو روش می‌تواند روی دهد: «رونوشت و چسبیدن» و «برش و چسبیدن».

علاوه بر این با مطالعه روی کروموزوم های ذرت به کشف مقاومت باکتری ها در برابر آنتی بیوتیک ها و درمان بالقوه ای برای بیماری خواب آفرقایی کمک کرد.

ریتا لِوی مونتالچینی

عصب شناس ایتالیایی بود که به دلیل فعالیت، بی باکی و شخصیت کاریزماتیکش مورد تحسین قرار می گرفت. کشف سال 1954 او درباره عامل رشد عصب، جایزه نوبل پزشکی سال 1986 را برایش به همراه داشت. این عامل یک پروتئین است که از طریق تحریک بافت عصبی اطراف موجب رشد سلول ها می شود و در بیماری هایی از جمله آلزایمر نقش دارد.

گرترود الیون

تحقیقاتش به توسعه داروهایی برای مبارزه با بیماریهایی از جمله مالاریا، ایدز و سرطان خون منجر شد. علاوه بر این داروی ایموران را توسعه داد که از رد اعضای پیوند زده شده به بدن پیشگیری می کند. الیون در سال 1988 جایزه نوبل پزشکی را دریافت کرد.

کریستیان نوسلاین-فولهارت

زیست شناس آلمانی که فعالیت هایش به تشریح اختلالات مادرزادی در انسان کمک کرد و در سال 1995 برنده جایزه نوبل پزشکی شد.

فرانسواز باره سینوسی

ویروس شناس اهل فرانسه است که تلاش هایش به تشخیص بیماری که میلیون ها انسان در سراسر جهان را آلوده کرده کمک کرد. در سال 1983 یک ویروس پسگرد را در بیمارانی با غدد لنفاوی متورم کشف کرد. این ویروس به لنفوسیت ها (نوعی از گلبول های سفید خون که در سیستم ایمنی نقش مهمی دارند) حمله می کرد. ویروس کشف شده بعدها HIV (ویروس نقص ایمنی انسانی) نام گرفت؛ همان ویروسی که بیماری ایدز را موجب می شود.