۱۰ رخداد مهم صنعت ICT کشور در سالی که گذشت

به گزارش دیجیاتو، امروز دیگر می‌توان گفت که حوزه فناوری دیگر یک حوزه دور افتاده از جامعه و مخصوص متخصصان نیست، بلکه همه ما با شرکت‌هایی یا ابزارهایی که زندگی‌مان را ساده‌تر می‌کنند به خوبی آشناییم. امروز دیگر مسائل سیاسی، اقتصادی و فرهنگی همه با دنیای ارتباطات و فناوری اطلاعات گره خورده‌اند. اما در سالی که گذشت، اتفاقات مهمی در همین حوزه افتاد؛ از فیلترینگ تگرام و تکمیل طرح رجیستری گرفته تا فراز و فرود پیام‌رسان‌های ایرانی و پرتاب ماهواره‌های وطنی به مدار زمین. اکنون که سال ۹۷ رو به پایان است، بیایید نگاهی داشته باشیم به ۱۰ اتفاق پرحاشیه در این حوزه‌ی مهم.

فیلترینگ تلگرام، محبوب‌ترین پیام‌رسان در ایران

در کنار بازار پر التهاب ارز، زمزمه‌های فیلترینگ تلگرام نیز از همان تعطیلات عید به گوش رسید. علاءالدین بروجردی در نیمه اول فروردین ماه خبر داد که سامانه‌ای ملی تا پایان فروردین جایگزین تلگرام خواهد شد و از آنسو با تشدید این شایعات، برخی نمایندگان مجلس اظهار داشتند که رییس جمهوری در برابر فیلترینگ تلگرام ایستاده است. پس از اینکه نسخه‌های تلگرام از مارکت‌های اندرویدی ایرانی حذف شد، روحانی از حق انتخاب شبکه‌های اجتماعی برای کاربران سخن گفت و با این وجود، دولتمردان و سازمان‌های حکومتی،دولتی یک به یک از تلگرام خروج کردند؛ این خروج در حالی رخ می‌داد که دبیر شورای عالی فضای مجازی تاکید کرده بود منعی برای فعالیت کانال‌ها در بستر تلگرام وجود ندارد.

درهر حال در همان ماه فروردین و بعد از اعلام خبر وام‌های ۵ میلیارد تومانی به پیام‌رسان‌های بومی، قوه قضاییه رسما حکم فیلترینگ تلگرام را صادر کرد و این پلتفرم تا به امروز در ایران مسدود شده است؛ گرچه آمار سازمان‌های مختلفی همچون ایسپا نشان می‌دهد که این فیلترینگ تاثیر چندانی در ریزش مخاطبین تلگرام نداشته است؛ ضمن اینکه در ماه‌های پایانی سال تقریبا اکثر دولتمردان و سازمان‌های حکومتی، دولتی بار دیگر فعالیت خود را در این شبکه پیام‌رسان از سر گرفتند.

حذف سخت افزارهای جدید از سبد خانوار

اوایل سال ۹۷، آغاز نوسانات شدید ارزی و تغییر قیمت محصولات سخت‌افزاری بود؛ محصولاتی مانند موبایل و لپ‌تاپ که ارتباط مستقیمی با نرخ ارز داشتند. برخی از کارشناسان اعتقاد داشتند که سرعت بالای چرخش خبرها و شایعات در فضای مجازی، در ملتهب شدن این بازار بی‌تاثیر نبود؛ ادعایی که چندان هم دور از واقعیت نبود. کانال‌های تلگرامی و صفحات مجازی پر شده بود از قیمت‌های کاذب لحظه‌ای و ویدئوهایی که معلوم نبود متعلق به چه زمانی هستند اما در آنها ادعا می‌شد که این شلوغی‌ها در بازار ارز رخ داده است. نوسانات ارز و دلار آنچنان بر بازار تاثیر گذاشت که امروزه تبعات آن در زندگی همه اقشار جامعه متبلور است و باید گفت که بسیاری از محصولات IT از سبد خانواری مردم‌ها و حتی شرکت‌ها و ادارات حذف شدند.

ضررهای هنگفتی به بازار موبایل و لپ‌تاپ وارد شد و بسیاری از فعالان این صنف ورشکست شدند و یا به علت بدهی‌های زیاد به زندان افتاده‌اند. رییس اتحادیه صنف فناواران رایانه تهران در این بین اعلام کرد که برخی فعالان ضرر‌هایی تا حد ۲۰ میلیارد تومان دیده‌اند.

عرضه گسترده نسخه‌های غیر رسمی تلگرام

با فیلتر شدن تلگرام، نسخه‌های جعلی و غیررسمی تلگرام در بین کاربران دست به دست شد و بسیاری از کارشناسان و اهل فن نسبت به ناامن بودن نسخه‌های جعلی تلگرام هشدار دادند. وزارت ارتباطات نیز در موضع‌گیری خود نسبت به این مدل‌های تلگرامی، اعلام کرد که به هیچ‌وجه آنها را تایید نمی‌کند.

با این وجود روز به روز شاهد رشد هر چه بیشتر نسخه‌های رنگی تلگرام بودیم و در نهایت دو مورد تلگرام طلایی و هاتگرام بیشتر از همه بخت و اقبال پیدا کردند و ده‌ها میلیون کاربر را در سال ۹۷ به سمت خود جذب کردند. مدیران هاتگرام و تلگرام طلایی همچنان مجهول الهویه باقی مانده‌اند تنها نام یک شرکت دانش‌بنیان به عنوان موسس آنها شنیده می‌شود که مشخص نیست هزینه‌های آن نیز از کجا تامین می‌شود و درآمدش از کجاست.  گفتنیست زمزمه‌های دولتمردان حکایت از این دارد که این دو بستر توسط وزارت اطلاعات راه‌اندازی شده‌اند و تا به امروز هم توانسته‌اند چندین بار مهلت فعالیت خود را از قوه قضاییه تمدید کنند.

تخلف گسترده بعضی واردکنندگان موبایل

پرونده دادگاهی شدن واردکنندگان متخلف موبایل از تیرماه و با انتشار لیست دریافت کنندگان ارز دولتی از سوی وزارت ارتباطات و سپس بانک مرکزی آغاز شد. در این پرونده چندین واردکننده از شرکت‌های گوناگونی که ارز دولتی ۴۲۰۰ تومانی گرفته بودند و موبایل‌هایشان را با نرخ آزاد می‌فروختند دستگیر و دادگاهی شدند. برخی از کارشناسان از جمله وزیر ارتباطات اذعان داشتند که افراد دستگیر شده، عاملین اصلی نیستند. سازمان‌هایی چون سازمان نظام صنفی رایانه‌ای خواستار رسیدگی به پرونده و آزادی این افراد شدند و در نهایت برخی از آنها با قید پرداخت جریمه آزاد شده و عده‌ای نیز حکم حبس گرفتند.

امروزه بسیاری از شرکت‌های وارد کننده موبایل می‌گویند که این آشوب باعث شده که وارد کردن موبایل دیگر به صرفه نباشد و برای همین هم هست که بازار فعلی کشورمان با کمبود شدید کالای موبایل مواجه است.

فراز و فرود پیام‌رسان‌های داخلی

پیام‌رسان‌های داخلی بعد از فیلترینگ تلگرام بیشتر به چشم آمدند. چند مورد از نمونه‌های برتر پیام‌رسان‌های بومی وامی ۵ میلیارد تومانی از دولت گرفتند و شروع به رشد و توسعه خود نمودند.  در این میان دو پیام رسان سروش و گپ با بخت و اقبال بهتری نسبت به سایر نمونه‌ها مواجه شدند. پیام رسان سروش (متعلق به صدا و سیما) در اوایل کار خود با حواشی زیادی روبرو شد و بعد از تغییرات مدیریتی، با وجود ریزش شدید مخاطبین خود در ماه‌های پایانی سال ۹۷، همچنان حرف‌هایی برای گفتن دارد. پیام رسان گپ نیز با همکاری ایرانسل به دنبال گسترش فعالیت خود در ایران است و همچنین به بازارهای بین‌المللی نیز چشم دوخته است. گفتیست این دو پیام‌رسان به عنوان دو مدل نمونه منتخب توسط وزارت ارتباطات همچنان حمایت می‌شوند.

اختلالات اینترنتی کشور

بازهم موضوعی که از تبعات فیلترینگ تلگرام است؛ اختلال اینترنتی خرداد ماه کشور. مسدودسازی تلگرام باعث شد که بسیاری از مردم و شرکت‌ها برای دسترسی به این پلتفرم، از فیلترشکن‌های گوناگون استفاده کنند و وزارت ارتباطات که بر اساس قانون موطف به مسدودسازی این برنامه‌هاست؛ مجبور شد تا در برابر این سرویس‌ها مقاومت کند. این کار هم هزینه زیادی از نظر مالی داشت و هم اینکه باعث وجود اختلافاتی در اینترنت کشور شد؛ اختلافاتی که در زمان فیلترینگ تلگرام در روسیه هم برای سامانه‌های این کشور رخ داد. اختلالات اینترنتی و شکایت بسیاری از اهالی ICT از شرایط پیش آمده (از بیرون تحریم و از داخل فیلتر) باعث شد که فشارها روی فیلترشکن‌ها کمتر شود و از آنسو با اتخاذ این سیاست؛ فیلترشکن‌ها ترویج پیدا کرده و بسیاری از کارشناسان بر این باورند که همین موضوع باعث شده تا اینترنت تاریک به راحتی در دستان کودکان قرار بگیرد.

تبعات فیلترینگ تلگرام طوری بود که بسیاری از دولتمردان در سال ۹۷ اذعان داشتند که فیلترینگ این شبکه اجتماعی در وقت و زمان نامناسبی صورت گرفت و باید پیش‌تر شرایط و زیرساختی صورت می‌گرفت و سپس تلگرام از دسترس کاربران ایرانی خارج می‌شد.

یک سالگی طرح رجیستری

یک سالگی رجیستری در حالی رخ داد که تمامی مردان دولت نسبت به موفق آمیز بودن این طرح اذعان داشتند و تقریبا تمامی فعالان بازار و صنف موبایل فروشان خلاف آن را اعلام می‌کنند. دولت ادعا دارد که قاچاق موبایل به صفر رسیده و فعالان معتقدند که مافیای واردات موبایل به دست عده‌ای خاص افتاده و این موضوع از قاچاق هم بدتر است. طرح رجیستری با همه نکات مثبت و منفی خود در سال ۹۷ تکمیل شد و امروزه تمامی دستگاه‌های مخابراتی و سیم‌کارت خور (از جمله تبلت و ساعت هوشمند) نیاز به رجیستری شدن دارند و همچنین امروزه تمامی موبایل‌های وارد شده به کشور برای فعال شدن در شبکه بیش از ۳۰ روز، نیاز به طرح رجیستری دارند. ناگفته نماند در اواخر سال ۹۷ گوشی‌های مسافرتی با مشکلاتی در زمینه رجیستری شدن مواجه شدند که بعد از چند روز، این مشکل هم بر طرف شد.

تب بالای سایت‌های شرط بندی

سال ۹۷ مصادف بود با جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه و این مسابقات هیجان انگیز باعث شد که تب و تاب سایت‌های شرط بندی بیشتر از همیشه در کشور داغ کند. سایت‌های قارچ گونه بی‌شماری در این حیطه فعالیت خود را آغاز کردند و دولت و بسیاری از سازمان‌ها همچون پلیس فتا در برابر سایت‌های قمار و شرط بندی قدعلم کردند. تعداد زیادی از سایت‌های شرطبندی بسته شد و البته تعداد زیادی هم به کار خود ادامه دادند و متاسفانه باید اعتراف کرد که نظارت روی این سایت‌ها بعد از جام جهانی به مراتب کم شده است.

به رسمیت شناخته شدن رمزارزها در کشور

مساله ارزهای مجازی چند سالی است که در دنیا رواج یافته ولی پای آن به سیستم حکومتی کشور در سال ۹۷ باز شد؛ پیش از این بانک مرکزی و دیگر سازمان‌ها سیاستی خنثی را در قبال این برنامه‌ها در نظر گرفته بودند ولیکن در ماه‌های پایان سال و همزمان با آغاز  هشتمین همایش سالانه بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت، بانک مرکزی از اولین پیش نویس قوانین فعالیت ارزهای مجازی در کشور رونمایی کرد. پیش نویس اولیه بانک مرکزی با اینکه با انتقادات زیادی همراه شد ولی نشان از این دارد که حاکمیت در نهایت پذیرفته که نباید رمزارزها را نادیده گرفت و اکثر مقامات مسئول کشور نیز در سخنرانی‌های خود نسبت به لزوم استفاده و بها دادن به ارزهای مجازی تاکید کرده‌اند.

ناگفته نماند که پایه‌های اولیه رمزارز ملی نیز در سال ۹۷ پایه‌گذاری شد و برخی از شرکت‌ها رمزارز اختصاصی خود را عرضه کردند و نظرات گوناگونی نسبت به لزوم ایجاد و استفاده از یک رمزارز ملی در میان فعالیان این صنف بیان شد.

ماهواره‌های پرحاشیه

در سال ۹۷ جدا از اینکه رییس سازمان فضایی در طی چند فراخوان از استارت‌آپ‌ها دعوت به همکاری کرد و از این کسب‌وکارها اعلام حمایت نمود، دو ماهواره فضایی نیز توسط این سازمان به آسمان پرتاب شد: ماهواره دوستی و پیام. هر دو ماهواره نتوانستند به مدار راه پیدا کنند و پرتابشان ناموفق بود ولیکن به گفته کارشناسان شکست در پرتاب ماهوا‌ره‌ها امری عادی بوده و باید با آموختن از این شکست‌ها، راه را برای آینده هموار ساخت.

در بین دو ماهواره پرتاب شده، سرنوشت ماهواره دوستی تا مدتها در هاله‌ای از ابهام باقی مانده بود و در نهایت در لابلای گفتگوهای خبری برخی دولتمردان نظیر محمد جواد ظریف مشخص شد که پرتاب این ماهواره با موفقیت همراه نبوده است. همچنین باید گفت که در بهمن ماه ۹۷، سه تن از نیروهای سازمان فضایی کشور در پی یک احتراق رخ داده در  پژوهشگاه فضایی جان باختند

سایر اخبار مهم سال ۹۷

در سال ۹۷ اتفاقات بزرگ و کوچک دیگری هم در صنعت ICT کشور رخ داد، اتفاقاتی همچون تعطیلی و کلاه‌برداری سایت سکه ثامن، تعطیلی فروشگاه اینترنتی بامیلو در اواخر سال ۹۷، ۲۴ سالگی تلفن همراه در کشور، فیلترینگ کسب‌وکارهای نوپا در زمینه‌های مختلف (تبلیغات و فروش بلیت سفر و...)، فراخوان ارائه آزمایشی سرویس شاهکار، برگزاری موفقیت آمیز کمپین‌ یلدای فروشگاه‌های اینترنتی که نشان از رشد فرهنگ خرید اینترنتی در کشور دارد، تحریم کسب‌وکارهای ایرانی توسط گوگل مپس و تحریم اپ‌های ایرانی در اپل استور، انتخابات اتاق بازرگانی تهران و راهیابی فعالان حوزه فناوری به آن، شایعات پیرامون استعفای وزیر ارتباطات پس از فیلترینگ تلگرام  اختلالات اینترنت و... از دیگر اتفاقات مهم و بحث برانگیز صنعت ICT کشور بودند.