تل استار 1؛ اولین ماهواره ارتباطی که سیگنال تلویزیونی را انتقال داد

در 10 جولای سال 1962 ناسا ماهواره ای تاریخ ساز را به فضا ارسال کرد. تل استار 1 که از پایگاه کیپ کاناورال پرتاب شد، قرار بود آغاز دوران جدیدی از ارتباطات رادیویی را رقم بزند. این ماهواره تنها دو روز بعد سیگنال تلویزیونی را از ایستگاه زمینی اندووِر در ایالات متحده دریافت و به ایستگاه پلومور بودو در فرانسه ارسال کرد تا برای اولین بار ارسال و دریافت همزمان یک سیگنال رادیویی از فراز اقیانوس را ممکن کند.

تل استار توسط آزمایشگاه تلفن بل ساخته شد. در این پروژه شرکت AT&T به همراه ناسا هم مشارکت داشتند. این ماهواره علاوه بر اینکه اولین ماهواره ارتباطی فعال بود، لقب اولین محموله فضایی تجاری را هم به دوش می کشید. این ماهواره 77 کیلوگرمی امکان پذیری ارسال اطلاعات با استفاده از ماهواره را ثابت کرد و تجربه هایی در زمینه ردیابی ماهواره ای را در اختیار محققان قرار داد. علاوه بر این به پژوهش درباره تأثیر کمربند وان آلن بر طراحی ماهواره ها کمک کرد.

هزینه تل استار توسط یک شرکت خصوصی تأمین شده بود: AT&T که در آن زمان در نوع خود بزرگترین شرکت دنیا به شمار می رفت. ناسا در کنار دولت کشورهای بریتانیا و فرانسه در این پروژه مشارکت داشند و منابع کلیدی لازم را فراهم می کردند. این تلاش به عنوان نمونه ای از همکاری بخش خصوصی، در کنار بخش عمومی در نظر گرفته می شد. این در حالی بود که در همان دورانِ جنگ سرد، همکاری این چنینی هم یک مزیت به حساب می آمد و هم به تنش ها دامن می زد.

بر خلاف بسیاری از ماهواره های امروزی که در مدار ثابت زمین در ارتفاع 35،785 کیلومتری در بالای خط استوا گردش می کنند، تل استار 1 در مداری با ارتفاع بین 587 تا 5،643 کیلومتری از زمین قرار داشت. در نتیجه ماهواره در معرض تشعشعات کمربند وان آلن بود.همین موضوع فرصت مناسبی را برای محققان فراهم می کرد تا درباره الکترون ها و پروتون های پر انرژی در این کمربند تحقیق کنند و البته تشعشعات بود که نابودی زودرس این ماهواره را موجب شد.

ماهواره دارای تثبیت کننده چرخشی بود تا جهت آن در فضا حفظ شود، مجموعه ای از سلول های خورشیدی نیروی مورد نیاز برای کارکردش را فراهم می کردند و البته باتری های پشتیبان هم برایش در نظر گرفته شده بود. تل استار توسط دو ایستگاه زمینی یاد شده در فرانسه و ایالات متحده ردیابی می شد. در هر کدام از این ایستگاه ها یک آنتن مایکرو وِیو بزرگ نصب شده بود که در هر بار گردش ماهواره امکان ردیابی آن برای مدت نیم ساعت را فراهم می کرد.

پس از اینکه امکان پذیر بودن این مفهوم اثبات شد، ماهواره های ارتباطی بعدی برای دسترسی به مدارهای بالاتر زمین تطبیق داده شدند. مدار بالاتر در ارتفاع بیش از 35 کیلومتری زمین قرار داشت و به این ترتیب ماهواره ها می توانستند دقیقاً با سرعت مشابه سرعت چرخش زمین به دور خودش گردش کنند و به عبارتی از دید زمین در یک نقطه ثابت به نظر برسند.

تل ستار تنها برای چند ماه عملیاتی بود و سیگنال های تلویزیونی را برای مدت محدودی مخابره کرد. این ماهواره ابتدا تصویری از یک پرچم ایالات متحده که در وزش نسیم تکان می خورد را به فرانسه فرستاد. فرانسوی ها هم ویدیویی از ایو مونتان خواننده فرانسوی و مناظری از پاریس را به آن سوی اقیانوس ارسال کردند. در همان روز بریتانیا هم به این سرگرمی پیوست و یک پخش زنده را ارسال کرد. هر دو این ارسال ها که از شرق به غرب انجام شد تنها چند دقیقه طول کشید و از طریق شبکه های تلویزیونی ایالات متحده برای مردم این کشور مخابره شد.

در آن دوران ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی قصد داشتند مردم سراسر جهان را متقاعد کنند که با ارزش های سیاسی مد نظر خود هماهنگ شوند. سوال اساسی این بود که در نهایت کدام یک از این دو ابزار ارتباط جهانی از طریق تلویزیون را در دست خواهد گرفت؟ آیا این امکان در درجه اول باید در دست بخش خصوصی باشد یا باید به عنوان یک ابزار سیاسی دولتی مورد استفاده قرار بگیرد؟

اما در کنار آن سوالات دیگری هم مطرح بود. آیا تلویزیون قرار بود به محدوده های جغرافیایی فراتر از قبل راه یابد تا به این ترتیب افراد بیشتری به برنامه های دیگر کشورها دسترسی داشته باشند؟ آیا نقش برجسته تلویزیون در زمینه پوشش برنامه های ورزشی و سرگرمی در سراسر جهان پر رنگ تر می شد یا اهداف سیاسی دیگری در پشت آن نهفته بود؟ اما سوال مهم تر این بود که چه کسی قرار بود برای پاسخ این سوالات تصمیم بگیرد؟

در تمامی دورانی که تل استار به پخش برنامه مشغول بود تمامی این دیدگاه ها پوشش داده شدند؛ بسیاری از موارد از جمله سرگرمی شامل برنامه های ورزشی یا برنامه سیاسی از قبیل مصاحبه مطبوعاتی رئیس جمهور ایالات متحده پخش شد. در نهایت گذشت زمان مشخص کرد که ارسال سیگنال ها از یک سوی زمین به سمت دیگر، خبر از روش های جدیدی برای دیدن و دیده شدن می دهد و این روش ارتباطی می تواند برای هر یک از مقاصد یاد شده مورد استفاده قرار گیرد.

مدتی بعد در سال 1969 ارتباط رادیویی ماهواره ای، ابزاری شد تا بزرگترین رویداد تلویزیونی قرن بیستم را رقم بزند. زمانی که نیل آرمسترانگ به عنوان اولین انسان بر سطح ماه قدم گذاشت، ماهواره اینتل ست، تماشای این رویداد را برای صدها میلیون نفر در سراسر دنیا ممکن کرد.

تل استار تا ماه نوامبر سال 1962 عملیاتی بود و در این مدت بیش از 400 تماس تلفنی، فکس، تلگراف و ارسال تلویزیونی را ممکن کرد. در نهایت مدارهای الکترونیکی این ماهواره تاریخ ساز در حین آزمایش به دلیل اثر تشعشعات کمربند وان آلن با مشکل مواجه شد. این در حالی بود که تل استار 1 به گونه ای طراحی شده بود که به نظر می رسید در این شرایط دوام می آورد. در فوریه سال 1963 هم این ماهواره برای همیشه بازنشسته شد.