هشداری برای آمریکا و تسلا؛ چرا بازار خودروهای برقی در تسخیر چین خواهد بود؟

بیش از یک قرن است که با فراگیر شدن اختراعی به نام اتومبیل، تحولی اساسی در حمل و نقل روزمره بشر رخ داده و این وسیله نقلیه دنیا را دگرگون کرده است. از همان روزهای نخستین پیدایش، موتورهای درون سوز بخش اصلی و قلب تپنده اتومبیل بوده و نیروی لازم برای حرکت کردن به واسطه انفجارهای رخ داده درون سیلندر تامین شده است.

اما در سال 2008 تسلا با عرضه نسل اول رودستر به همه نشان داد که می توان با استفاده از موتورهای برقی نیز خودروهای کاربردی تولید کرد. چهار سال بعد این شرکت تازه تاسیس آمریکایی با رونمایی از سدان لوکس مدل S، بزرگانی را که دهه ها به تولید خودرو با موتورهای درون سوز مشغول بودند، به چالش کشید.

محصولات دیگری مثل کراس اوور مدل X و سدان ارزان قیمت مدل 3 نیز یکی پس از دیگر در عمل اثبات کردند که آینده از آن اتومبیل های الکتریکی است و بالاخره دیر یا زود باید موتورهای درون سوز را کنار گذاشت.

انقلابی که تسلا به راه انداخت، اکنون همه را با خود همراه کرده و صنعت خودرو با سرعتی بالا در حال حرکت به سمت آینده ای برقی است. اگر چه این حرکت از ایالات متحده آغاز شده، اما به نظر می رسد پیشتازان آن تحت لوای پرچم کشوری دیگر خواهند بود. این کشور جایی نیست جز چین که عنوان بزرگ ترین بازار خودرویی جهان را در اختیار دارد.

در حالی که در کشورهای غربی مالکیت خودرو به حد اشباع رسیده، هنوز صدها میلیون خانواده چینی وجود دارند که فاقد اتومبیل هستند. بسیاری از این خانواده به خودروهای الکتریکی تمایل داشته و خرید چنین مدل هایی را در اولویت قرار داده اند. در توصیف نیاز شدید چینی ها به خودرو همین بس که سال گذشته حدود 23 میلیون خودروی سواری توسط آنها خریداری شده که بیش از هر کشور دیگری است.

با سیاست هایی که دولت چین از چند سال پیش اتخاذ کرده، آمار فروش اتومبیل های برقی در این کشور در سال 2015 از ایالات متحده پیشی گرفت. طبق آمار در سال 2018 بیش از 1.1 میلیون خودروی تمام الکتریکی توسط چشم بادامی ها خریداری شده که 55 درصد از کل مدل های برقی فروخته شده در جهان را در بر می گیرد؛ این رقم همچنین نسبت به دو سال پیش، سه برابر شده است.

برای درک بهتر باید اشاره کنیم در سال 2018 تنها 361,307 اتومبیل الکتریکی در ایالات متحده به فروش رسیده است.

یکی از عناصر اصلی دخیل در قیمت تمام شده خودروهای برقی، مربوط به هزینه ساخت باتری است. در حال حاضر بیش از 50 درصد از باتری مورد نیاز این نوع خودروها توسط شرکت های چینی تامین می شود. با توجه به روند نزولی قیمت باتری، تحلیلگران پیش بینی می کنند در پنج سال آینده مدل های الکتریکی از همتایان بنزینی یا دیزلی خود ارزان تر خواهند بود. پیش بینی ها همچنین حکایت از آن دارند که باتری 70 درصد از خودروهای برقی تا سال 2021 توسط چینی ها ساخته خواهد شد.

صنعت خودروی چین هر چند جوان اما بسیار جاه طلب است. اگر چه تاکنون خودروسازان چینی هرگز نتوانسته اند در تولید مدل های بنزینی، کارایی و کیفیت برندهای تثبیت شده بین المللی را داشته باشند، اما از آنجایی که تولید خودروهای برقی راحت تر و پر از فرصت های جدید است، دولت چین تمام قد از برندهای داخلی حمایت می کند.

در این راستا چینی ها صنعت خودرو را به عنوان یکی از 10 بخش اصلی استراتژی Made in China انتخاب کرده اند، هدف این استراتژی ایجاد یک انقلاب صنعتی، تولید محصولات با کیفیت و افزایش قدرت رقابت پذیری کالاهای چینی است. حمایت های دولتی در حوزه خودرو شامل اختصاص میلیاردها دلار سوبسید برای تولید اتومبیل های الکتریکی، باتری و سوق دادن تولیدکنندگان و مشتریان به سمت مدل های برقی می شود.

موضوع حائز اهمیت دیگر اینکه چینی ها در حال حاضر از یک سو با مشکل آلودگی هوای شدید در شهرهای بزرگ دست و پنجه نرم می کنند و از سوی دیگر مقامات امنیت ملی درباره حجم بالای واردات نفت نگران هستند. این عوامل سبب شده بسیاری چین را از مقصرین اصلیِ تغییرات آب و هوایی جهان تصور کنند. با این حساب توسعه خودروهای الکتریکی می تواند در مبارزه با مشکلات فوق چینی ها را تا حد زیادی یاری کند.

حمایت ها و سوبسیدهای دولتی که در قبل اشاره کردیم، باعث شده بسیاری از شرکت های کوچک و بزرگ چینی به تولید مدل های برقی رو بیاورند. بی وای دی (BYD) یکی از اصلی ترین سازندگان این مدل ها است که مقر آن در شنژن قرار دارد.

بد نیست اشاره کنیم وارن بافت مشهور یکی از سهامداران بی وای دی است. وی حدود ده سال پیش یک چهارم سهام بی وای دی را به مبلغ 232 میلیون دلار خریداری کرد، ارزش این سهام اکنون به بیش از 1.5 میلیارد دلار می رسد.

این کمپانی در زمینه تولید اتوبوس های الکتریکی حرف های زیادی برای گفتن در مقیاس جهانی داشته و برخی از کشورهای پیشرفته مشتریان آن هستند. در بازار داخلی نیز بی وای دی به لحاظ فروش از وضعیت بسیار خوبی برخوردار است. به غیر از بی وای دی اکثر خودروسازان بزرگ و کوچک چینی نیز به تولید مدلی برقی مشغولند.

در کنار حمایت های دولتی و اختصاص سوبسیدهای کلان، چشم بادامی ها مدام قوانین جدیدی را نیز برای بهبود فضای کسب و کار شرکت های تولید کننده اتومبیل های برقی تصویب می کنند. سیاست گذاران چینی اینک خودروسازان داخلی و خارجی را ملزم کرده اند که بخش معینی از محصولات خود را با پیشرانه های الکتریکی تولید کنند. پیش بینی می شود تا سال 2025 هفت درصد از تولیدات کمپانی های فعال در چین به مدل های برقی اختصاص یابد.

حتما می دانید که تعداد زیادی از شرکت های مطرح بین المللی سرمایه گذاری های هنگفتی در چین کرده و نمی توانند به همین راحتی ها بازار این کشور را ترک کنند. برای مثال فولکس واگن 40 درصد از محصولات خود را در چین به فروش می رساند که به هیچ وجه نمی توان از آن چشم پوشی کرد. یکی از دلایل تکاپوی فولکس واگن برای تولید اتومبیل های الکتریکی، همین ضرورت هایی است که دولت چین تعیین کرده است.

برخلاف حضور انبوه خودروسازان خارجی، هنوز برندهای داخلی چین تمایلی جدی به صادرات از خود نشان نداده اند. خوزه پونتس (Jose Pontes) تحلیلگر خودروهای برقی معتقد است این عدم تمایل ریشه در سه عامل دارد که عبارتند از:

• بازار بزرگ و حجم بالای تقاضای داخلی
• ناشناخته بودن بسیاری از شرکت های چینی در خارج از مرزها، به خصوص غرب
• ناتوانی در پاس کردن استانداردهای ایمنی اروپا و آمریکا

مسیری که فولکس واگن 60 سال پیش پشت سر گذاشت، نشان می دهد موانع فوق از طریق صرف زمان و هزینه قابل رفع هستند و خودروهای برقی چینی احتمالا در آینده نه چندان دور رده های متوسط رو به پایین بازار کشورهای غربی را تسخیر خواهند کرد.

در این صورت اتومبیل های الکتریکی ارزان قیمت و سبز چینی در غرب خودنمایی کرده و شرکت های اروپایی و آمریکایی – از جمله تسلا – را به چالش خواهند کشید. در چنین حالتی دولت های غربی برای حفاظت از خودروسازان داخلی خود، جز وضع تعرفه و متوسل شدن به دیگر موانع تجاری چاره دیگری نخواهند داشت؛ بنابراین دور از انتظار نیست در سال های پیش رو جنگ اقتصادی شرق و غرب ابعاد گسترده تری به خود بگیرد.

با این وجود می توان حدس که با توجه به سرنوشت نه چندان روشن هوآوی در نبرد با دولت آمریکا، روزی صنعت خودرو چین نیز به شکلی مشابه درگیر جنگ تجاری عظیم بین شرق و غرب شود.