واقعی یا ساختگی؛ حس ترحم نسبت به کتک خوردن ربات‌ها چقدر منطقی است؟

فضای مجازی در روزهای گذشته شاهد وایرال شدن ویدیویی شبیه به کلیپ های بوستون داینامیکس بود که در آن یک ربات اطلس با بی رحمی مورد ضرب و شتم و حتی تیراندازی چند تکنسین قرار می گیرد. این ویدیو در بسیاری از سایت ها با عنوان کلیپی واقعی منتشر شد و حتی بعضی از آن با عنوان پشت پرده انبارهای آمازون نام بردند.

ویدیوی مذکور توسط کمپانی آمریکایی Corridor Digital و با استفاده از تکنیک CGI ساخته شده. در کلیپ اولیه بخش آخر که مربوط به پشت صحنه است حذف شده بود تا واقع نمایی آن بالاتر برود. شاید این کلیپ ساختگی باشد اما بوستون داینامیکس واقعا روی ربات هایش تست های استرسی صورت می دهد که از شکنجه های این کلیپ دستکمی ندارند.

در این ویدیوی ساختگی ظاهرا یک ربات فلزی در حال کتک خوردن است اما بسیاری از افراد با تصور واقعی بودن آن حس ترحم نسبت به ربات و خشم و انزجار از تکنسین ها را اینگونه به نمایش گذاشته بودند: «چرا به ربات بیچاره صدمه می زنند؟» یا «شاید ماشین احساس نداشته باشد اما آنها حق ندارند با آن اینطور رفتار کنند».

این مساله چندان جای تعجبی ندارد و مطالعات بسیاری حاکی از این است که انسان با موجودات دارای چهره حس همدلی دارد. از طرف دیگر به گفته محققان MIT ساختار بیولوژیکی انسان به گونه ای است که حرکات خودکار در فضای اطراف را به قصد و حیات ربط می دهد، در نتیجه با ربات ها به عنوان موجودات زنده رفتار می کنیم.

واکنش قابل درک کاربران نشان دهنده چالشی است که با پررنگ تر شدن حضور ربات ها در جامعه رخ خواهد داد. به زودی سوالاتی نظیر ربات ها چه حق و حقوقی دارند و آیا باید به آنها احترام گذاشت یا خیر را بیشتر و بیشتر خواهیم شنید. به باور برخی تا زمانی که ربات ها احساس، عاطفه و خودآگاهی ندارند، پاسخ این سوال منفی است چرا که شما آنها را شکنجه نمی دهید بلکه خراب می کنید، درست مثل بشقابی که به خاطر سقوط روی کف اتاق می شکند. اما این پاسخ چندان دقیق نیست.

هرچند ربات های فعلی خودآگاهی ندارد اما انسان ها؛ حداقل بخش اعظم آنها احساس و عاطفه دارند. آزمایش های متعددی ثابت کرده که در صورت انجام رفتار شبه انسانی توسط ربات ها، کاربران با آنها همدلی خواهند کرد. برای مثال اگر ربات از کاربر بخواهد او را خاموش نکند، حین خاموش کردن فرد احساس تاسف می کند؛ همچنین بسیاری از کاربران تمایلی به لمس بخش های خصوصی بدن این ماشین ها ندارند.

این ویژگی بیولوژیکی مزایا و معایبی را به همراه خواهد داشت. از طرفی شاهد توسعه ربات هایی هستیم که حس تنهایی افراد سالمند را کاهش می دهند و از طرف دیگر ممکن است برخی از آن برای سوءاستفاده از احساسات افراد بهره ببرند. بنابرین به نظر می رسد یافتن یک راه حل حقوقی، بهترین روش برای پیشگیری از مشکلات آینده باشد. وجود قوانینی برای تعریف رفتار و کردار ربات ها و طریقه عمل و عکس العمل آنها تضمینی برای امنیت و آرامش بشر در آینده خواهد بود