رکود، دلالی، کلاه برداری و امید به کاهش قیمت ها در بازار تابستانی خودرو

باید قبول کرد که در طول یک سال گذشته، عوامل متعددی در گرانی خودرو موثر است. یکی از این عوامل وجود واسطه‌ها و دلالان حرفه‌ای در بازار خرید و فروش خودرو است. هجوم سرمایه‌های راکد به بازار خودرو، باعث ایجاد تقاضای کاذب شده و این تقاضای کاذب منجر به افزایش قیمت‌ها و ایجاد قیمت‌های غیر واقعی شده است. از دیگر دلایل می‌توان به برهم خوردن بازار عرضه و تقاضا به دلیل کاهش تولیدات داخلی و خروج شرکت‌های خارجی و قطع همکاری آن‌ها به دلیل عدم امکان عمل کردن به تعهداتشان اشاره کرد.

علی شکوهی، کارشناس صنعت خودرو با بیان اینکه اغلب مشتریان حتی توان خرید پراید و 405 را هم از دست داده‎اند، گفت: «فعالان بازار خودرو همچنان تاکید دارند خریداری در بازار نیست و بیشتر بخش بازار را دلالان تشکیل می‌دهند. طی چند ماه اخیر معاملات خودروها ناگهان با رکودی سخت مواجه شد و این مساله باعث شده تا قیمت خودروهای وارداتی و داخلی به کمترین میزان خود در چند ماه گذشته برسد.»

کاهش نسبی قیمت ارز در روزهای گذشته اثر روانی بر بازار داشته، اما از آنجایی که قیمت‌ها هنوز با کاهشی که مشتریان در نظر دارند فاصله دارد، خرید و فروش‌ها در کمترین حد خود انجام می‌شود و بازار خودرو راکد است.

این درحالیست که با انتشار اخباری از تکمیل خودروهای ناقص توسط خودروسازان، برخی از مشتریان امیدوارند تا سرازیر شدن تعداد زیادی خودرو (بین 140 تا 190 هزار دستگاه بنا به روایات مختلف) بتواند منجر به رکود و کاهش قیمت ها در بازار شود. با این وجود اساسا این پرسش بی پاسخ مطرح است که قطعه سازانی که از تغییرات اقتصادی متضرر شده اند، توان لازم برای تکمیل این تعداد خودرو را در بازار دارند یا خیر؟

به عقیده فربد زاوه یکی دیگر از کارشناسان صنعت خودرو اساسا ظرفیت بازار خودروهای صفر کیلومتر از 1.5 میلیون دستگاه در سال های سابق به کمتر از 600 هزار دستگاه کاهش یافته است و در شرایط فعلی، عمده خرید و فروش خودروهایی با قیمت بیش از 150 میلیون تومان نه برای مصرف، بلکه برای حفظ سرمایه انجام می شود.

درست به همین دلیل است که شاهد دپو خودروهای شماره گذاری نشده بسیاری در پارکینگ های عمومی سطح شهر هستیم، اما حالا در پی ثابت شدن نرخ ارز و حتی کاهش تدریجی آن طی هفته های اخیر، برخی از واسطه گران خرد نیز نسبت به آینده این بازار بد بین شده و در تلاش اند تا خودروهای خود را به فروش برسانند. همین امر هم به کاهش نسبی قیمت ها طی یکی دو هفته گذشته منجر شده است.

با این حال همزمان با این روند، حذف شدن قیمت گذاری از روی سایت های اینترنتی خرید و فروش خودرو، باعث شده تا قیمت واقعی خودروها برای فعالان بازار، فروشندگان و خریداران مجهول باشد و این شرایط نیز زمینه لازم را برای سودجویی واسطه گران فراهم آورده است، به شکلی که حالات قیمت خودرویی واحد در شهرهای کوچک و بزرگ، اختلافی چندین میلیون تومانی پیدا کرده است.

در چنین شرایطی، برخی از سودجویا نیز با فریب مشتریان و وعده فروش خودرو با زیر قیمت های بازار، اقدام به کلاه برداری می کنند که البته مشابه این روش سالهاست رواج دارد اما نامشخص بودن قیمت ها به آن دامن زده است.

از سوی دیگر روند افزایشی نرخ ارز نیما (از حدود 9000 تومان به حدود 12000 تومان) نیز باعث شده تا برخی از خودروهای مونتاژی روز به روز با قیمت بیشتری به دست مصرف کننده برسند و این مهم به خصوص در مورد خودروهای چینی به وضوح مشخص است. در واقع اگر وضعیت قیمت ارز نیمایی به همین شکل ادامه داشته باشد، به وضوح می توان گفت که می توان انتظار یک موج دیگر افزایشی در قیمت کارخانه ای خودروها را در آینده میان مدت داشته باشیم.

برای مثال ایران خودرو و سایپا در حال حاضر عمده محصولات خود را براساس نرخ ارز نیمایی در بهمن ماه (حدود 9000 تومان) به بازار عرضه می کنند و این درحالیست که نرخ ارز نیمایی فعلی در حدود 30 درصد افزایش یافته است. بنابراین احتمال صدور مجدد فرمان افزایش قیمت طی ماه های آتی دور از ذهن به نظر نمی رسد.