آیا مصرف نوشیدنی‌های قندی سرطان‌زاست؟

به تازگی دانشمندان فرانسوی دریافتند میان نوشیدنی‌های قندی و ابتلا به سرطان رابطه‌ای مستقیم وجود دارد. این ادعا در ژورنال پزشکی بریتانیایی به چاپ رسیده و پژوهش مورد نظر طی ۵ سال در دست اقدام قرار داشت و بیش از ۱۰۰ هزار نفر به عنوان جامعه آماری این پژوهش به کار گرفته شدند.

تیم پژوهشی دانشگاه سوربون پاریس از تاثیر مقدار قند خون صحبت به میان آورده است. اگرچه تنها با استناد به نتایج یک مقاله نمی‌توان حکم قطعی در پیدایش سرطان صادر کرد. در درجه اول باید به یک سوال مهم پرداخت.

کدام محصولات را باید نوشیدنی قندی تعریف می‌کنیم؟

دانشمندان یک نوشیدنی قندی را حاوی حداقل ۵ درصد ماده قندی تعریف می‌کنند. آب میوه‌های طبیعی نیز جزو این دسته‌بندی قلمداد می‌شوند. از دیگر نوشیدنی‌های قندی می‌توان به میلک‌ شیک، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و صد البته قهوه و چای شیرین اشاره کرد. جالب است که تیم پژوهشگران نگاهی به نوشابه کوکا زیرو انداختند و ارتباطی میان این نوشیدنی و ابتلا به سرطان نیافتند.

ریسک ابتلا به سرطان چقدر تخمین زده شده؟

بر اساس داده‌های این پژوهش، مصرف بیش از ۱۰۰ میلی‌لیتر قند در مایعات قندی می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان را تا ۱۸ درصد افزایش دهد. ۱۰۰ میلی‌لیتر را می‌توان در دو قوطی یک محصول مثل رانی تعریف کرد.

در هر هزار نفر در این جامعه آماری، ۲۲ نفر به سرطان مبتلا شدند. بنابراین روند خطی میان دو عامل «نوشیدنی‌های قندی» و «بروز سرطان» وجود دارد و با مصرف بیشتر، ریسک ابتلا به سرطان نیز بیشتر می‌شود. تا جایی که محققین نسبت ۲۶ به ۱۰۰۰ نفر را نیز روی کاغذ گزارش کردند. دکتر گراهام ویلر، متخصص آمار دانشگاه لندن در این رابطه توضیح می‌دهد:

اگرچه فرض بر این است رابطه قدرتمندی میان نوشیدنی‌های قندی و ابتلا به سرطان وجود دارد اما انجام تحقیقات بیشتر برای صحت و سقم نتایج نیاز است.

در پژوهش حال حاضر ۲۱۹۳ فرد به سرطان مبتلا شدند که طبقه‌بندی انواع سرطان به توضیح مقابل است: ۶۹۳ فرد سرطان پستان، ۲۹۱ فرد سرطان پروستات و ۱۶۶ فرد سرطان کولورکتال.

آیا می‌توان به نتایج این پژوهش اعتماد کرد؟

قطعا خیر. به طور کلی این دسته از تحقیقات به گونه‌ای انجام می‌شود که می‌توان رد پایی از متغیرهای مداخله‌گر در بطن پژوهش پیدا کرد. در بخش بحث و نتیجه‌گیری مقاله به این نکته اشاره شد افرادی که بیشترین میزان نوشیدنی‌های قندی را مصرف می‌کنند (تقریبا ۱۸۵ میلی‌لیتر) نسبت به کمترین مصرف (کمتر از ۳۰ میلی‌لیتر) بیشتر در تشکیل پرونده‌ بیماران سرطانی نقش داشتند. این گزاره تنها یک علت احتمالی است که نوشیدن این دسته از محصولات قندی می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان را افزایش دهد.

ماجرا اینجاست افرادی که به نوشیدنی‌های قندی علاقه وافر دارند امکان دارد رفتارهای ناسالم دیگری مثل مصرف غذاهای پرچرب نیز داشته باشند که این عوامل در بروز سرطان نقش اساسی ایفا می‌کنند. لذا نتایج این مقاله، با اینکه در یک ژورنال معتبر به چاپ رسیده نمی‌تواند این فرض را با قاطعیت ثابت کند. دکتر املیا لِیک از دانشگاه تسید توضیح می‌دهد:

در حالیکه این مقاله پاسخ قطعی و علّی درباره ارتباط میان مواد قندی و سرطان ارائه نمی‌دهد، اهمیت رژیم کنترل شده مواد غذایی قندی را در زندگی‌ روزمره‌مان دو چندان می‌کند. پروسه کاهش مواد تغذیه قندی به شدت اهمیت دارد.

آیا چاقی می‌تواند در این ماجرا تاثیرگذار باشد؟

چاقی یکی از دلایل عمده و بارز در بروز بیشتر سرطان‌ها به شمار می‌رود و مصرف بیش از اندازه نوشیدنی‌های قندی می‌تواند موجب افزایش وزن نیز شود. دکتر ماتیلدا تویِر، یکی از دانشمندان برجسته امریکایی توضیح می‌دهد:

چاقی و افزایش وزن به علت مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های قندی ایجاد می‌شود. چاقی قطع به یقین نقش اساسی در ابتلا به سرطان ایفا می‌کند اما محققین ساز و کار میان این عوامل را به درستی توضیح ندادند.

پژوهشگران فرانسوی با جدیت اعلام کرده‌اند ابتلا به سرطان تحت تاثیر مواد غذایی قندی است. البته در جوامع غربی مصرف نوشیدنی‌های الکلی بلامانع است و این محصولات می‌توانند قند خون فرد را به مراتب بیشتر از یک آب میوه معمولی بالا ببرند. اگرچه در پژوهش مورد نظر از پرداختن به این نکته طفره رفته شد. کاترین کالینز، متخصص تغذیه درباره این مسئله می‌گوید:

در قابل اعتماد بودن نتایج این پژوهش شک و شبهه وارد است. چرا که تفاوت چشمگیری از لحاظ آماری میان دو گروهِ «اضافه وزن» و «ابتلا به دیابت» گزارش نشده است که اغلب رابطه میان این دو عامل در مقالات مورد استناد قرار می‌گیرد.

محققین مقاله نام برده برای تحقیق خود از یک جامعه آماری بسیار بزرگ استفاده کردند. دکتر تویر در این باره توضیح داده:

نوشیدنی‌های قندی ارتباط مستقیمی با افزایش ریسک بیماری‌های قلبی عروقی، اضافه وزن، چاقی و دیابت دارند اما ما در پژوهش حال حاضر به این مقوله هم پرداختیم نوشیدنی‌های قندی می‌توانند با ریسک ابتلا به سرطان نیز همراه باشند. بر اساس نتایج پژوهش، پیشنهاد می‌شود که مصرف نوشیدنی‌های قندی را به حداقل برسانیم. همچنین باید سیاست‌های تولید و توزیع این دسته از محصولات در مقیاس کلان کاسته شود.

سال ۲۰۱۸ میلادی کارخانه‌ها در بریتانیا به ازای تولیدات قندی موظف به پراخت مالیات هستند.

با این حساب پس باید از چه نوشیدنی‌هایی استفاده کنیم؟

انجمن و صنف محصولات نوشیدنی در بریتانیا درباره این پژوهش بیان کرده که شواهد کافی برای اثبات فرض ابتلا به سرطان وجود ندارد و نویسنده‌ها به این موضوع اقرار کرده‌اند. گوین پارتینگتون، رئیس این صنف توضیح داده مصرف نوشیدنی‌های قندی در حد معمول آسیبی به کسی نمی‌زند. با این حال صنایع نوشیدنی اهمیت نتایج این پژوهش را جدی گرفته تا در حد امکان جلوی چاقی بیش از حد را بگیرد.