نقشه فیسبوک برای دوران پسا وب

فعالیت‌های فیسبوک در سال های اخیر از نقشه های عظیمی حکایت دارد که زاکربرگ برای دوران پسا وب تدارک دیده است.

برای درک اینکه فیسبوک چطور چراغ خاموش به دنبال خلق دنیایی تازه است باید ابتدا چند نقطه را به هم متصل کنیم. پنج سال قبل فیسبوک کمپانی آکیلس را که از پیشروان واقعیت افزوده بود، با پرداخت ۲ میلیارد دلار به چنگ آورد. هفته قبل هم استارتاپی به نام CTRL-Labs که در زمینه رابط عصبی بین انسان و ماشین فعالیت دارد، با پرداخت یک چک ۵۰۰ میلیون دلاری به تصاحب فیسبوک درآمد. در نهایت این شرکت جمعه گذشته از توسعه اپلیکیشن هورایزن خبر داد که امکان ساخت نسخه واقعیت مجازی از محیط پیرامونی کاربر را فراهم می کند.

آکیلس پس از خرید به Reality Labs تبدیل شد و مدیریت آن هم بر عهده «اندرو باسورث» قرار دارد. باسورث یکی از ۱۵ مهندس قدیمی فیسبوک است که روند گذار تبلیغات کمپانی از دسکتاپ به موبایل را نیز رهبری کرده بود. ظاهرا این تجربه موفق باعث شده زاکربرگ تغییرات بزرگتر، طولانی تر و جذابتری را به باسورث بسپارد: گذار از دنیای وب به هر آنچه فراتر از آن نهفته است.

دوران پسا وب همان چیزی است که زاکربرگ در گوی بلورین خود دیده و چند میلیارد دلار روی آن قمار کرده است. در مرزهای جدید فیسبوک دنیایی سایبری نهفته که می توان آنرا به «اوسیس» ویلیام گیبسون تشبیه کرد. در این فضا واقعیت مجازی یا افزوده با دنیای واقعی ما در هم خواهد آمیخت.

نمی توان انکار کرد که واقعیت مجازی و افزوده هم مثل برزیل و نانوتکنولوژی به واژه هایی تبدیل شده اند که از مدت ها قبل گفته می شود آینده به آنها تعلق دارد. سابقه رمان های ژانر سایبرپانک به بیش از سه دهه قبل برمی گردد و نخستین هدست VR هم در همان دوران معرفی شد. بنابرین ایده فضای VR جهانی شبیه آینده ای به نظر می رسد که هرگز رخ نداده است.

فیسبوک در پی ساخت دنیایی مجازی است که جایگزین وب می‌شود

زاکربرگ فکر اینجا را هم کرده. او برای پیاده سازی این تغییر مسیری مشخص و امکان پذیر را انتخاب کرده: از گیم‌ها به عنوان پل استفاده کن. فیسبوک ابتدا بهترین بازی واقعیت مجازی آنلاین چند نفره را طراحی خواهد کرد که حتی از واقعیت افزوده «مجیک لیپ» هم فراگیرتر و کامل است.

در ادامه قدرت، ثروت و نفوذ فیسبوک در کنار ابزارهایی نظیر اینستاگرام و واتس اپ به اهرم هایی برای کشاندن میلیون ها گیمر به این دنیا تبدیل می شوند. سپس رویای زاکربرگ کم‌کم از درون گوی بلورین به بیرون خواهد آمد؛ دوران گذار از وب به واقعیت مجازی شروع می شود؛ هدست جای لپ تاپ را می گیرد، عینک های هوشمند موبایل را به گوشه رینگ می رانند و به لطف رابط های عصبی، کیبورد به تاریخ می پیوندد.

البته این اتفاق یک شبه رخ نمی دهد بلکه دنیای هورایزن بیت به بیت و در طول چند سال از دنیای بازی صرف به پلتفرمی برای روابط اجتماعی و پیام رسانی هم تبدیل می شود. در آن زمان ساکنان اینترنت به جای سر زدن به سایت یا باز کردن اپ فیسبوک، عملا در دنیای محصور زاکربرگ و رفقا زندگی خواهند کرد.

شبکه های اجتماعی در شکل کنونی هم معضلات بزرگی را به همراه آورده اند، بنابرین زندگی در دنیای که ترکیبی از واقعیت و خیال باشد تا حدودی ترسناک به نظر می رسد. البته این آینده موهوم قطعی نیست و فیسبوک برنامه های دیگری هم زیر سر دارد.

احتمال حرکت فیسبوک به سوی سامانه پرداخت و پیام رسانی هم وجود دارد

یکی دیگر از پروژه های احتمالی با توجه پروژه لیبرا کنار گذاشتن تبلیغات مبتنی بر شبکه اجتماعی و روی آوردن به پیام رسانی و سامانه های پرداخت باشد. البته حق دارید اگر با دیده تردید به این ایده بنگرید چون بعید است فیسبوک از مدل کسب و کاری درآمدزای کنونی دل کنده و سراغ حوزه ای برود که در آن تجربه چندانی ندارد.

بنابرین شانس قمار میلیارد دلاری زاکربرگ روی دنیای وهم آلود بیشتر است. شاید این ایده که فیسبوک با تکیه بر رابط عصبی و VR میلیاردها نفر را در دنیای وهم انگیز گیر بیاندازند عجیب به نظر برسد اما این شرکت قبلا نشان داده توانایی جمع کردن میلیاردها نفر دور هم را دارد.