۱۰ نوآوری سلسله هان در چین که دنیا را متحول کرد

در سال ۲۰۶ پیش از میلادی مسیح و زمانی که یک فرد غیر اشرافی به نام لیو بنگ به عنوان نخستین امپراطور سلسله هان بر تخت پادشاهی چین تکیه زد، آغازگر دوره ای چهارصد ساله و مملو از پیشرفت در عرصه های گوناگون شد که از کشاورزی گرفته تا بهداشت و درمان را شامل می شد.

رابین دی. اس. ییتس از دپارتمان تاریخ و مطالعات طبقه بندی شده دانشگاه مک گیل در مونترال در این باره می گوید:

نوآوری ها و پیشرفت های بزرگی در عرصه علم و تکنولوژی آن دروان رخ داد که برخی از آنها سال های سال بعد به مرحله بلوغ و پختگی رسیدند.

در ادامه این مطلب نگاهی خواهیم داشت به بزرگ ترین کشفیات سلسله هان.

اختراع کاغذ

قدیمی ترین تکه کاغذ کشف شده در دنیا که جنسی سخت و ظاهری زمخت دارد و از فیبر کنف به دست آمده در یکی از مقبره های چین و در سال ۱۹۶۷ میلادی پیدا شده. زمان ساخت این کاغذ به سال ۱۴۰ تا ۸۷ پیش از میلادی مسیح باز می گردد. با این حال فردی به نام کای لون که سال ۱۰۵ پس از میلاد در دربار هان کار می کرده به عنوان مخترع اولین کاغذ با کیفیت دنیا شناخته می شود. گفته می شود او با خرد کردن و ترکیب نمودن پوست درخت، کنف، پارچه های کتان و خرده های تورهای ماهیگیری و سپس قلیایی کردن این ماده توانسته کاغذ را تولید کند.

ییتس در توضیحات خود می گوید: تا چندین قرن اسناد اداری آن دوران همچنان روی لوح های چوبی و تکه های بامبو نوشته می شد چراکه این مواد ماندگاری بهتری داشتند اما بعد از فروپاشی سلسله هان شکل بهبود یافته ای از کاغذ کای لون ساخته شد.

پل معلق

براساس کتاب The Genius of China که به قلم رابرت تمپل و در رابطه با تاریخچه نوآوری های چین نگاشته شده، توسعه و ساخت پل معلق نیز از دیگر شاهکارهای سلسله هان است؛ پل معلق نوعی مسیر صاف و هموار بود که از طریق چند کابل در هوا آویزان بود. این پل احتمالا از روی پل های ریسمانی ساده ای ساخته شده بود که روی دره های کوچک ساخته می شدند. تا سال ۹۰ پس از میلاد مهندسان سلسله هان موفق شدند با کمک تکه های چوب سازه های پیشرفته تری را بسازند.

حفاری

در قرن نخست پیش از میلاد مسیح، معدنچیان نمک در سلسله هان نخستین افرادی بودند که موفق به ساخت دریل شدند و با کمک مته های چدنی حفره هایی تا عمق ۱.۴ کیلومتری زمین حفر می کردند تا به آب نمک برسند. آنها در ادامه با کمک لوله هایی آن آب را به سطح زمین می کشیدند و نمک آن را استخراج می کردند. تکنیک ابداعی مهندسان سلسله هان در ادامه برای استخراج نفت و گاز و اکتشافات بستر اقیانوس ها به کار گرفته شد.

فرغون

طبق مقاله ای که در سال ۱۹۹۴ میلادی توسط پژوهشگری به نام M.J.T. Lewis در نشریه تکنولوژی و فرهنگ چاپ شد فرغون تاریخچه ای قدیمی دارد و احتمالا در سال ۱۰۰ پیش از میلاد در چین ساخته شده است.

لرزه نگار

ژنگ هنگ یکی از نخستین دانشمندان چینی است که در حوزه های مختلفی دست به تحقیقات زد و از اخترشناسی گرفته تا ساخت ساعت را تجربه نمود اما او احتمالا بیشتر از هرچیز دیگری به خاطر ساخت نخستین دستگاه لرزه نگار دنیا شناخته می شود که در سال ۱۳۲ پس از میلاد به دربار سلسله هان معرفی کرد. طراحی آن دستگاه بسیار ساده بود: نوعی کوزه در دار که به یک پاندول مجهز شده بود.

وقتی دستگاه لرزه ای را تشخیص می داد توپ کوچکی از دهان یک اژدهای فلزی به داخل یک قورباغه فلزی می افتاد و صدای بلندی در نتیجه این اتفاق ایجاد می شد. اولین باری که این اتفاق رخ داد هیچکس در دستگاه سلطنت هان متوجه زمین لرزه نشد اما چند روز بعد پیام رسانی از روستایی که چندین کیلومتر تا پایتخت فاصله داشت به پادشاه خبر داد که زمین لرزه ای در روستایشان رخ داده است.

کوره های بلند

طبق آنچه دونالد بی ونگر مورخ تکنولوژی چین در کتاب خود آورده است درست در ابتدای سلسله هان در سال ۲۰۰ پیش از میلاد مسیح، متخصصان ذوب فلز چینی اولین کوره بلند دنیا را ساختند که هوا را به درون توده ای از سنگ آهن پمپاژ می کرد تا چدن تولید کند.

آچار قابل تنظیم

براساس کتاب تمپل در قرن نخست پیش از میلاد چینی ها ابزاری را به کار می بردند که بسیار شبیه به ابزار مورد استفاده لوله کش ها و ریخته گرهای امروزی بود؛ نوعی کولیس کشویی که امکان تنظیم گیره های آن وجود داشت و می شود آن را به آچار فرانسه های امروزی تشبیه کرد. در ابتدا از این وسیله برای اندازه گیری استفاده می شد تا آزاد کردن یا محکم کردن پیچ و دریچه و انواع آن.

گاو آهن

براساس کتاب تکنولوژی چین باستان که به قلم رابرت گرین برگر نوشته شده است چینی ها از سال ۶ پیش از میلاد از خیش های فلزی برای شخم زدن مزارع خود استفاده می کردند اما حدودا دویست سال بعد یکی از مخترعین سلسله هان ایده خیش قالبی را مطرح کرد. این ابزار دارای یک بخش مرکزی بود و انتهای تیزی داشت. دو قسمت باله شکل نیز برای آن طراحی شده بود که خاک را با حداقل سایش کنار می زد.

رکاب

سوارکاران باستان باید همزمان با سوارکاری پای خود را در طرفین بدن اسب ها قرار می دادند و بدون هیچگونه رکاب یا نگهدارنده آنها را به حال خود رها می کردند. یکی از مخترعین سلسله هان با استفاده از چدن یا ابزارهای مسی رکاب را طراحی کرد که سوارکاری را بسیار ساده می کرد و به افراد اجازه می داد که با قرار دادن پای خود درون آن راحت تر تعادلشان حفظ کنند. رکاب چنان اختراع انقلابی و نوینی محسوب می شد که طی چند قرن از آسیا به اروپا رسید و در آنجا به شوالیه ها امکان داد که با لباس های زره ای سنگین خود راحت روی اسب بنشینند و به این سو و آنسو بروند.

سکان

براساس آنچه یانگ ژیانگ لو مورخ چینی در کتاب خود آورده است چینی ها در قرن نخست پس از میلاد دستگاهی را اختراع کردند که هدایت کشتی ها را ساده می کرد. سکان به ناخداها امکان می داد که بدون نیاز به پارو کشتی ها را هدایت کنند و مسیریابی را به شکل آسان تری انجام دهند. براساس کتاب تمپل، اختراع سکان تقریبا هزار سال بعد به غرب رسید و در آنجا کریستف کلمب و دیگران را یاری کرد تا مسیر خود را در دریاها پیدا کنند.