نوسانات شدید در سطح اکسیژن مریخ و سردرگمی دانشمندان ناسا

طبق پژوهشی تازه، کاوشگر کنجکاوی ناسا اخیرا با تغییر فصلی غیرمنتظره ای در سطح اکسیژن مریخ روبرو شده است.

این کاوشگر که هم اکنون ۷ سال است روی سطح سیاره سرخ به سر می برد پیشتر از افزایش قابل توجه گاز متان در گودال گیل مریخ خبر داده بود که ظاهرا به واسطه برخی فاکتورهای محیطی رخ داده بود و حالا اعلام کرده که سطح اکسیژن این سیاره نیز مانند متان به شکل مرموزی در حال نوسان است.

در مقاله ای که پیرامون همین موضوع در نشریه تحقیقات ژئوفیزیک منتشر شد آمده است:

اکسیژن مریخ به میزان چشمگیری در حال نوسان است و این نشان دهنده نوعی فرایند جوی یا سطحی ناشناخته است.

مریخ نیز درست مانند زمین روی محورهای گردشی مختص به خود حرکت می کند؛ این یعنی نیم کره های شمالی و جنوبی آن درست مانند زمین با تغییر فصل روبرو هستند و مثلا وقتی نیم کره شمالی به سمت خورشید باشد در سطح آن تابستان است و وقتی از خورشید دور باشد زمستان روی آن رخ می دهد. دانشمندان با استفاده از ابزاری به نام SAM (برگرفته از سرواژه های عبارت Sample Analysis at Mars یا تحلیل نمونه در مریخ) مدت هاست که پراکندگی مولکول های مختلف در جو مریخ و همچنین نوسانات آنها طی فصول را بررسی و پایش می کنند. امروز نیز آنها با بررسی دیتای به دست آمده از سه سال مریخ (برابر با پنج سال زمین) از تغییر فصلی شدید سطح اکسیژن در سطح این سیاره خبر دادند.

البته نتایج به دست آمده در رابطه با برخی عناصر چندان شگفت انگیز نبود؛ برای مثال سطح گاز آرگون و تغییرات آن بسیار شبیه به نتایجی بود که پیشتر کاوشگر فرصت ارائه کرده بود. علاوه بر این کاوشگر کنجکاوی در بررسی های خود با نیتروژن زیادی روبرو نشده بود. روی زمین، حیات از طریق چرخه پیچیده نیتروژنی با خاک و هوا تعامل دارد و اگر چنین چرخه ای روی مریخ وجود داشته باشد تاثیری روی گازهای جوی آن نمی گذارد و در نتیجه به راحتی قابل شناسایی نیست.

اما نکته مهم در بررسی های کنجکاوی سطح اکسیژن مریخ است. اندازه گیری های انجام شده توسط ابزار SAM در گودال گیل هیچگونه ثبات سالانه یا الگوی فصلی را که بتوان براساس منابع شناخته شده و بررسی اتمسفر پیش بینی کرد نشان نمیدهد. طبق دیتای به دست آمده، در اواخر بهار در نیمه شمالی مریخ، حجم اکسیژن به میزان زیادی بالا رفته و در طول زمستان این اکسیژن به میزان چشمگیری کم شده است.

دانشمندان در بررسی های خود تلاش کردند توضیحات قانع کننده ای برای تغییر در سطح اکسیژن مریخ ارائه کنند. آنها برای این منظور احتمالات مختلفی را هم مطرح کردند؛ مثلا خراب شدن ابزار SAM (که البته اینطور نبود) یا اینکه اکسیژن کشف شده ناشی از شکست آب یا تجزیه دی اکسید کربن در جو بوده که این یعنی حجم آب موجود در جو مریخ بیشتر از میزان برآورد شده قبلی است.

دانشمندان در توضیحات خود اینطور آورده اند:

این حقیقت که رفتار اکسیژن در هر فصل به طور کامل تکرار نمی شود نشان می دهد که این مساله  ارتباطی با تغییرات جوی ندارد و در مقابل به برخی منابع شیمیایی ارتباط دارد.

آنها حتی این  احتمال را مطرح کرده اند که تغییرات گسترده در سطح اکسیژن مریخ به نوسانات متان ارتباط دارد، با این حال اظهار نظر نهایی در این باره منوط به انجام تحقیقات گسترده تر است.