۱۰ سال با گوگل؛ مروری بر دهه‌ای که یکی از ۵ کمپانی بزرگ جهان پشت سر گذاشت

گوگل، کمپانی محبوب و منفور همه دهه‌ای پر فراز و نشیب پشت سر گذاشت و موضوع صرفاً درباره تثبیت بیشتر جایگاهش در میان کمپانی‌های پیشرو تکنولوژی نبود. در سال ۲۰۰۹ این کمپانی در جمع ۲۰ کمپانی بزرگ جهان بود که به خاطر سال‌ها فعالیت در زمینه یوتوب، کروم و چیزهایی از این دست بود. اما در سال ۲۰۱۹، گوگل به کمک آلفابت، خودش را در جمع ۲۰ کمپانی بزرگ جهان یافت.

دهه اخیر دهه‌ای شگفت‌انگیز برای تمام صنعت تکنولوژی بود، اما گوگل به خاطر تاثیرگذاری گسترده‌اش موردیست که باید بیشتر مورد بررسی قرار بگیرد. گوگل طی سال‌های اخیر و موازی با رشدی که تجربه می‌کرد، وارد حوزه‌های متعددی شد و آنقدر روی محصولات و سرویس‌های ناکام دست گذاشته که باورش سخت است بیش از این قادر به اشتباه کردن باشد.

اما علی‌رغم این اشتباهات، گوگل در نخستین روزهای سال ۲۰۲۰ شرایطی بهتر از هر زمان دیگر دارد. در همین راستا تصمیم گرفتیم مروری کنیم بر یک دهه موفقیت و اشتباه‌های گوگل و برخی از مهم‌ترین وقایع ۱۰ سال اخیر را از نظر رد می‌کنیم.

۲۰۱۰: شروعی نه‌چندان فروتنانه

در این لحظه از تاریخ، گوگل برای بیش از یک دهه فعالیت کرده است. بعد از یک عرضه اولیه سهام شدیدا مورد انتظار در سال ۲۰۰۴، کمپانی ساکن مانتین ویو به سراغ عرضه (یا خرید) گوگل مپس، اندروید،‌ یوتوب، کروم و سرویس‌های دیگری رفت که جایگاهش را به عنوان رهبر صنعت تکنولوژی تثبیت می‌کردند.

گوگل اما به نرم‌افزار بسنده نکرد و طی سال ۲۰۱۰ در همکاری با اچ‌تی‌سی از موبایل هوشمند نکسوس وان رونمایی کرد. این دستگاه اندروید ۲.۱ را به اجرا در می‌آورد اما بعدا به اندروید جینجربرد به‌روزرسانی شد. با این همه عملکرد نکسوس وان به اندازه نکسوس اس که اواخر همان سال عرضه شد موفقیت‌آمیز نبود؛ موبایلی که این بار در همکاری با سامسونگ ساخته شده و اگرچه بی‌نقص نبود،‌ اما به سکوی پرتابی برای سخت‌افزارهای بعدی گوگل تبدیل شد.

در سال ۲۰۱۰ ضمنا شاهد وقوع اتفاقی دیگر بودیم که پیامدهایش تا پایان دهه احساس می‌شد: درگیری قانونی با اوراکل. موضوع راجع به استفاده از کدها و رابط‌های برنامه‌نویسی متن‌باز بود و نتیجه پرونده می‌توانست تاثیری عظیم بر تمام صنعت تکنولوژی بگذارد. از آن زمان،‌ رای دادگاه دو بار به نفع گوگل بوده است اما نبرد کماکان ادامه دارد و رای نهایی دادگاه عالی آمریکا، در سال ۲۰۲۰ اعلام خواهد شد.

۲۰۱۱:‌ سرویس‌های جدید،‌ مدیرعامل قدیمی

سال ۲۰۱۱ با تغییرات مدیریتی رادیکال در گوگل آغاز شد و اریک اشمیت بعد از ۱۰ سال از سمت مدیرعامل گوگل کنار رفت. با بازگشت لری پیج به سمت قدیمی‌اش به عنوان رییس کمپانی، گوگل در استراتژی جدیدش می‌خواست به ریشه‌های استارتاپی خود پایبند بماند و تبدیل به غولی دیگر مثل مایکروسافت نشود.

طرفداران دیوایس‌های کروم‌بوک، سال ۲۰۱۱ را به عنوان سالی به یاد می‌آورند که سیستم عامل کروم منتشر شد. این نرم‌افزار سبک‌وزن و متن‌باز، اکنون به میلیون‌ها دیوایس در مدارس سراسر جهان قوت می‌رساند و گوگل همچنان به این پلتفرم متعهد باقی مانده.

در تلاشی برای تکرار موفقیتی که فیسبوک با شبکه اجتماعی‌اش به دست آورد، گوگل هم شبکه اجتماعی خودش را راه‌اندازی کرد: گوگل پلاس. این سرویس با تجاربی که پیشتر از طریق گوگل ویو و گوگل باز به دست آمده بود توسعه یافت، اما طی سال ۲۰۱۹ درهایش برای همیشه بسته شد.

یک سرویس بزرگ دیگر هم در سال ۲۰۱۱ از راه رسید: گوگل والت (که بعدا تبدیل به گوگل پی شد). گوگل والت فرسنگ‌ها با گوگل پی امروزی و سهولتی که ارائه می‌کند فاصله داشت اما تبدیل به فونداسیونی شد برای اینکه سرویس‌های مشابه به صورت گسترده در دسترس عموم قرار بگیرند.

از منظر سخت‌افزار، گوگل شرکت Motorola Mobility را به قیمتی بیش از ۱۲ میلیارد دلار خرید اما هیچوقت از آن استفاده نکرد. اهالی مانتین ویو بعدا همین شرکت را به رقمی کمتر از ۳ میلیارد دلار به لنوو فروختند. اما رشد اندروید در سال ۲۰۱۱ اعجاب‌انگیز بود و در همان سال رسما به پرمخاطب‌ترین سیستم عامل موبایل در آمریکا تبدیل شد.

۲۰۱۲: گوگل گلس از آسمان افتاد

یکی از مهم‌ترین اتفاقات سال ۲۰۱۲، عرضه گوگل گلس پس از مراسمی بود که سرگئی برین در جریان آن برای یکی از آخرین دفعات حضوری عمومی از سمت گوگل داشت. گوگل گلس به عنوان آینده تکنولوژی معرفی شد اما به خاطر نگرانی‌های مربوط به امنیت و حریم خصوصی، به سرعت ممنوع شد. نتیجه اینکه گوگل در سال ۲۰۱۷ آن را به برندی تازه برای تکنولوژی‌های سازمانی تبدیل کرد.

سال ۲۰۱۲ ضمنا همان سالی بود که تبلت نکسوس ۷ معرفی شد و گوگل گزینه‌ای مقرون به صرفه و ارزان را به خانواده نکسوس افزود. این نخستین دستگاهی بود که از اندروید ۴.۱ جلی‌بین بهره می‌گرفت و به لطف پروژه باتر،‌ بهبودهای فراوان از نظر عملکرد ارائه می‌کرد.

۲۰۱۳: کروم‌کست‌ها و جاه‌طلبی‌ها

با تداوم تمایل پیچ و برین به جاه‌طلبی‌های بزرگ‌تر، گوگل از تاسیس Calico در سال ۲۰۱۳ خبر داد. این کمپانی جدید قرار بود روی مبارزه با بیماری‌های ناشی از کهولت سن متمرکز باشد اما تا همین امروز از هیچ دارو یا روش درمانی پرده بر نداشته است.

یک اتفاق مهم دیگر کروم‌کست بود که هنوز هم محصولی محبوب در نقاط مختلف جهان به حساب می‌آید. به هنگام عرضه، کروک‌کست از اپلیکیشن‌های معدودی پشتیبانی می‌کرد اما به مرور زمان به اندازه هر سرویس استریم دیگری رشد کرد.

سرویس گوگل ریدر هم در سال ۲۰۱۳ تعطیل و مشخص شد که آنقدرها در جلب مخاطبان موفق نبوده. گزینه‌های جایگزین هم هیچوقت به محبوبیت عمومی نرسیدند و این یعنی فیدهای استایل فیسبوک تبدیل به نرم شدند.

۲۰۱۴: خریدهای بیشتر و جدایی اندی روبین

در این سال گوگل دست به چند خرید جالب داد تا افق‌های تازه‌ای را برای آینده خود در صنعت تکنولوژی ترسیم کند. نخستین خرید Nest بود که ۳.۲ میلیارد دلار روی دست گوگل هزینه گذاشت. بعدی هم DeepMind بود که روی هوش مصنوعی متمرکز است و به بهبود بسیاری از الگوریتم‌ها و یادگیری ماشین، و به تبع آن محصولات و سرویس‌های گوگل منجر شد. از دیگر خریدهای آن سال می‌توان به بوستون داینامیکس (که بعدا به سافت‌بنک فروخته شد) و ویز اشاره کرد.

گوگل در سال ۲۰۱۴ اندروید ویر را هم عرضه کرد که امروز به نام Wear OS شناخته می‌شود. بهبودهای این سیستم عامل طی سال‌های اخیر کم نبوده،‌ اما هنوز هم نمی‌توان استفاده از آن را به مصرف‌کنندگان معمولی توصیه کرد.

مهم‌ترین اتفاق سال ۲۰۱۴، جدابیی اندی روبین بود که شخصیتی مهم در تیم اندروید به حساب می‌آمد. گزارش‌های آن سال از این ماجرا چندان موثق نبودند اما نیویورک تایمز در سال ۲۰۱۴ نوشت که روبین به خاطر اتهامات آزار جنسی مجبور به ترک کمپانی شده است. تصمیم گوگل در راستای مخفی نگه داشتن این ماجرا -و پرداخت ۹۰ میلیون دلار به روبین در ازای جدایی‌اش- تا همین امروزی مسئله‌ای جنجال‌برانگیز باقی مانده.

۲۰۱۵: الف مثل آلفابت، گاف مثل گوگل

تحت مدیریت پیج و برین، گوگل به یک امپراتوری بزرگ تبدیل شده بود و آنقدر به صنایع مختلف ورود می‌کرد که سرمایه‌گذاران احساس می‌کردند هیچ ایده‌ای ندارد که دارند چه می‌خرند. برای بهبود شرایطی که داشت پیش می‌آمد و در راستای جدا کردن هسته تجاری گوگل از جاه‌طلبی‌هایی مانند Calico و گوگل گلس، این کمپانی تغییری اساسی در ساختار خود به وجود آورد و کمپانی مادر آلفابت تاسیس شد.

گوگل، اندروید، یوتوب و سرویس‌های هسته‌ای دیگر شکلی یکپارچه به خود گرفتند و هر کمپانی دیگری به زیر مجموعه آلفابت تبدیل شد. ساندار پیچای به مدیرعامل گوگل تبدیل شد و پیج سکان آلفابت را برعهده گرفت. برای مصرف‌کنندگان البته هیچ‌چیز تغییر نکرده بود.

در سال ۲۰۱۵ شاهد عرضه Google Fi هم بودیم که طرحی مقرون به صرفه برای سوییچ کردن میان شبکه‌ها و دسترسی به بهترین پوشش اینترنت بود. این سرویس تا همین امروز به کار ادامه می‌دهد اما صرفا به مشتریان آمریکایی خدمات می‌رساند.

در این سال خانواده نکسوس به زباله‌دان گوگل پیوست و در همکاری با هواوی و ال‌جی، آخرین موبایل‌های این سری، یعنی نکسوس ۶پی و نکسوس ۵ ایکس عرضه شدند. دو دستگاه به اندروید ۶.۰ مارشملو مجهز بودند؛ سیستم عاملی که همین امروز هم ۱۰ درصد کاربران اندروید از آن استفاده می‌کنند.

۲۰۱۶: رویکرد مدرن گوگل

۲۰۱۶ سالی مهم برای گوگل بود. با تمرکزی دوباره روی هسته تجاری گوگل به کمک ساندار پیچای،‌ زمان به ثمر نشستن برخی استراتژی‌های قبلی فرا رسیده بود. در کمال تعجب،‌ بزرگ‌ترین بهبود در بخش سخت‌افزار به وجود آمد و تیم Made by Google، دو موبایل گوگل پیکسل و پیکسل اکس ال و همینطور اسپیکر هوشمند گوگل هوم را عرضه کرد.

لاین‌آپ گوگل پیکسل جای نکسوس را گرفت اما گوگل دخالت بیشتری در روند توسعه داشت (هرچند که تولید هنوز در همکاری با اچ‌تی‌سی صورت می‌گرفت). خانواده پیکسل تمرکزی مضاعف بر عملکرد دوربین، تجربه کاربری و یکپارچگی نرم‌افزاری و سخت‌افزاری داشت و تمام این‌ها صرفا با کنترل بیشتر گوگل بر روند توسعه امکان‌پذیر بودند.

یکی دیگر از تمرکزهای دیگر کمپانی، دستیار صوتی گوگل اسیستنت بود که اوایل آن سال همراه با اسپیکر هوشمند گوگل هوم از راه رسید. این دستیار بهبودهای فراوان نسبت به Google Now داشت و علی‌رغم عرضه دیرهنگام نسبت به الکسای آمازون و سیری اپل، اکنون به یکی از برترین دستیارهای صوتی بازار تبدیل شده.

۲۰۱۶ همینطور سالی بود که Waymo، شرکت فعال در زمینه اتومبیل‌های خودران به زیرمجموعه آلفابت تبدیل شد. Waymo یکی از موفقیت‌آمیزترین پروژه‌های غیر گوگلی آلفابت است و سرویس تاکسی خودران آن نیز در سال ۲۰۱۷ شروع به کار کرد.

۲۰۱۷: پیکسل ۲ و دردسرهای قانونی

بعد از تغییرات اساسی در رویکرد طی سال ۲۰۱۶، سال ۲۰۱۷ به شکلی نسبتا بی سر و صدا گذشت. در تلاشی برای بهبود موفقیت نسبی نخستین موبایل‌‌های پیکسل، گوگل روی واحد سخت‌افزار اچ‌تی‌سی ۱ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کرد. این حرکت باعث شد گوگل برای نخستین بار در تاریخچه‌اش قادر به محکک کردن جای پای خود در آسیا باشد.

از نظر سخت‌افزارها، گوگل یک کروم‌بوک پریمیوم که نخستین پیکسل‌بوک بود را همراه با دو اسپیکر هوشمند تازه رونمایی کرد. این محصولات تازه توانستند برای چندین سال در خانواده Made by Google باقی بمانند،‌ اما چنین چیزی در هدست واقعیت مجازی Google Daydream و دوربین Google Clips مصداق نداشت

در بخش موبایل، پیکسل ۲ پیکسل ۲ اکس ال بهتر از پیشینیان خود ظاهر شدند و گوگل در زمینه نرم‌افزار دوربین به برتری بی‌چون و چرا رسید. دوربین این موبایل‌ها هنوز هم یکی از بهترین نمونه‌های بازار به حساب می‌آید و حالت تصویربرداری در شب آن‌ها تازه در سال ۲۰۱۹ رقیبی جدی یافت.

با این همه، پیکسل‌های جدید آنقدرها هم بی‌جار و جنجال نبودند. مشکلات نمایشگر، طراحی نه‌چندان دلچسب و حذف جک هدفون انتقادات فراوان را به همراه داشت. حذف جک هدفون به صورت خاص به آن دلیل بد بود که گوگل یک سال قبل آیفون ۷ اپل را به خاطر همین حرکت تمسخر کرده بود. علاوه بر این، نبود هدفون‌های USB-C در جعبه دو موبایل و قیمت‌گذاری عجیب و غریب آداپتور هدفون هم حسابی جنجال‌آفرین شد.

بیرون از دنیای دیوایس‌های هوشمند، اخبار مساعدی به دست گوگل نمی‌رسید. اتحادیه اروپا این شرکت را به خاطر عدم پیروی از آنتی‌تراست به پرداخت غرامت ۲.۷ میلیارد دلاری محکوم کرد که بزرگ‌ترین غرامت طلب شده از سوی یک رگولاتوری به حساب می‌آمد.

۲۰۱۸: رسوایی‌ها، غرامت‌ها، جدایی‌ها

در سال ۲۰۱۸ گوگل سالگرد بیست سالگی خود را جشن گرفت، اما دیگر شباهت چندانی به ریشه‌های خود در سال ۱۹۹۸ نداشت. عرضه خانواده پیکسل با دو موبایل پیکسل ۳ و پیکسل ۳ اکس ال ادامه یافت و این دو موبایل تکامل‌یافته‌ترین دیوایس‌های گوگل تا آن روز بودند.

با عرضه نمایشگر هوشمند Google Home Hub، کمپانی ساکن مانیتین ویو لاین‌آپ محصولات هوشمند خانگی خود را گسترش داد. گوگل اسیستنت هم با از راه رسیدن Google Duplex یک به‌روزرسانی بزرگ را تجربه کرد؛ قابلیتی که با استفاده از هوش مصنوعی، امکان تقلید صدای انسانی و پاسخ دادن به تماس‌های تلفنی را میسر کرد. در ابتدا قرار بود از Duplex برای رزرو رستوران استفاده شود، اما در سال ۲۰۱۹ این هوش مصنوعی می‌تواند فرم‌های آنلاین را هم به صورت تحت وب پر کند.

گوگل با عرضه Pixel Slate سعی کرد تنه‌ای به آیپدهای اپل بزند، اما دستگاه آنقدر گران‌قیمت و پرنقص بود که به سرعت شکست خورد. گوگل بعدا عطای تجارت تبلت را به لقایش بخشید اما کماکان امکان خرید Pixel Slate وجود دارد.

علی‌رغم بهبود عملکرد تجارت‌های جانبی، گوگل همچنان با رسوایی‌ها و غرامت‌ها دست و پنجه نرم می‌کرد. نخستین مورد، غرامت عظیم ۵ میلیارد دلاری بود که از سوی کمیسیون اروپا تعیین شد و رکورد غرامت سال قبل را شکست. این بار هم موضوع به آنتی‌تراست ربط داشت و سیاست گوگل در راستای تعبیه کروم و دیگر سرویس‌های خودش به صورت پیش‌فرض در سیستم عامل اندروید، راه را به روی جستجوگرها و مرورگرهای رقیب می‌بست.

از دیگر اخبار مهم گوگل در سال ۲۰۱۸ می‌توان به همکاری این شرکت با چین برای ارائه یک ورژن سانسور شده از جستجوگرش و همینطور همکاری با دولت ایالات متحده برای توسعه هوش مصنوعی اشاره کرد.

۲۰۱۹: پیکسل‌های ارزان‌تر، گوگل استیدیا و ترفیع ساندار پیچای

بزرگ‌ترین تغییر استراتژی گوگل در زمینه سخت‌افزار با از راه رسیدن موبایل‌های میان‌رده پیکسل 3a و پیکسل 3a XL رقم خورد. این موبایل‌ها هرآنچه که پیکسل‌های سال قبل را به موبایل‌هایی معرکه تبدیل کرده بود را با قیمتی پایین‌تر ارائه می‌کردند. در همین حال، پیکسل ۴ بسیاری از موانع نرم‌افزاری را کنار زد اما کماکان مثل مدل‌های پیشین نواقص بسیار داشت.

گوگل از فرصت خود در سال ۲۰۱۹ استفاده کرد تا برند دو محصول بزرگ خود را تغییر دهد. از یک سو آخرین ورژن از اندروید دیگر مثل سابق با یک حرف (که این بار Q می‌بود) شناخته نمی‌شود و حالا رویکردی سنتی‌تر دارد. اما این صرفا نام اندروید ۱۰ نبود که تغییر کرد، بلکه لوگو و شیوه رونمایی از آن نیز عوض شده بود.

تغییر برند مهم دیگر، Google Nest بود که با ادغام دو برند گوگل هوم و نست حاصل شد. نست از لحاظ فنی از سال ۲۰۱۸ با گوگل ادغام شده بود، اما اولین محصول مشترک این دو شرکت که منطبق با برندینگ جدید بود، Google Nest Hub Max نام داشت.

گوگل در سالی که پشت سر گذاشتیم از یک سرویس استریم بازی ابری به نام Google Stadia هم رونمایی کرد که به گیمرها اجازه می‌دهد بسیاری از بازی‌های مطرح روز را صرفا به کمک یک کنترلر و اتصال اینترنت تجربه کنند. وقتی این سرویس در ماه نوامبر شروع به کار کرد، از کمبود برخی قابلیت‌های وعده داده شده رنج می‌برد و هنوز مشخص نیست که نسخه رایگان این سرویس در سال ۲۰۲۰ قادر به جبران اشتباهات خواهد بود یا خیر.

و در حرکتی غافلگیرکننده، لری پیچ از مدیرعاملی آلفابت کنار گذاشته شد و ساندار پیچای، مدیرعامل گوگل جای او را گرفت. این یعنی حالا هم گوگل و هم آلفابت توسط یک نفر اداره می‌شوند و این سوال را پیش می‌آورد که اصلا چه نیازی به جدا کردن دو کمپانی از یکدیگر بوده.