شیوع ویروس کرونا روی محیط زیست تاثیر بلندمدت خواهد داشت؟

کرونا به اکثر کشورهای جهان سرایت کرده و قربانیان زیادی گرفته. با این وجود، این ویروس آلودگی را در بسیاری از نقاط کاهش داده و باعث نجات جان افراد شده، اما آیا این تغییر بلندمدت خواهد بود و یا با پایان بحران کرونا، زمین با سرعت بیشتری به سمت آلودگی و تغییرات اقلیمی پیش می‌رود؟

هیچ شکی وجود ندارد که کرونا یک بحران بزرگ در سراسر جهان ایجاد کرده و حتی می‌توان آن را بزرگترین بحران کنونی بشر دانست، اما این ویروس تاثیرات زیست محیطی مثبتی نیز داشته.

ویروس کرونا از چین به سایر کشورهای جهان سرایت کرده و مقامات این کشور برای جلوگیری از شیوع آن، مجبور به قرنطینه کردن مردم شدند. نتیجه این کار، توقف حمل و نقل و ماندن افراد در خانه بود. این موضوع باعث شد تولید گازهای گلخانه‌ای نزدیک به 25 درصد کاهش پیدا کند. علت اصلی آن، کاهش شدید استفاده از زغال سنگ بود. زغال سنگ همچنان به عنوان یکی از منابع اصلی تامین انرژی در چین محسوب می‌شود و بسیاری از نیروگاه‌ها و صنایع از آن استفاده می‌کنند.

آلودگی می‌‌تواند مانند ویروس پس از اتمام قرنطینه، دوباره برگردد. این موضوع می‌تواند کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در این مدت را جبران کند. در سال 2009 شاهد چنین موضوعی در چین بودیم، زمانی که دولت چین با یک بسته مالی محرک عظیم بودجه بسیاری از پروژه‌های بزرگ را تامین کرد.

این احتمال وجود دارد که میزان آلودگی در ایالات متحده آمریکا نیز کاهش پیدا کند. مردم در مقایسه با گذشته بیشتر در خانه مانده‌اند، البته همچنان از انرژی برای گرمایش یا سرمایش استفاده می‌کنند، بنابراین شاید تاثیر چندانی روی مصرف انرژی خانگی نداشته باشد.

بحران اقتصادی ناشی از شیوع کرونا باعث شده بسیاری از کشورها روی این بخش تمرکز داشته باشند و دیگر توجهی به محیط زیست نداشته باشند. این احتمال وجود دارد که سازمان حفاظت محیط زیست استانداردهای زیست محیطی خود را کاهش دهد که این موضوع خود باعث می‌شود شرکت‌ها با اطمینان خاطر آب و هوا را آلوده کنند.

یکی دیگر از اقداماتی که باعث کاهش آلودگی در کشورهای مختلف شده، لغو سفرها و کنفرانس‌های بین المللی است. در سال 2016، 192 کشور در یک تواقفنامه در سازمان ملل متحد، برای کاهش میزان آلودگی تولیدی توسط شرکت‌های هواپیمایی در سال 2020 متعهد شدند. اگر میزان آلودگی این شرکت‌ها نسبت به سطح توافق شده بیشتر باشد، باید جریمه پرداخت کنند.

اکنون این شرکت‌ها توانسته‌اند به صورت مصنوعی و به علت شیوع کرونا، سطح آلودگی خود را کاهش دهند. در صورتی که مردم متوجه شوند در طول زندگی خود کمتر به سفرهای هوایی نیاز دارند، شاید میزان تولید آلودگی شرکت‌های هواپیمایی در آینده افزایش چشمگیری نداشته باشد. باید به این موضوع اشاره کنیم که سهم سفرهای هوایی از انتشار گازهای گلخانه‌ای در جهان نزدیک به 2.5 درصد است.

با تعطیلی بسیاری از تجارت‌ها و یا کاهش شدید فعالیت آن‌ها، تقاضا برای انرژی کاهش پیدا کرده که این موضوع خود باعث مصرف کمتر سوخت‌های فسیلی می‌شود. شاید این خبر خوب باشد، اما باید طرف دیگر سکه را نیز مدنظر قرار دهیم. تقاضا برای انرژی‌های تجدیدپذیر نیز کاهش داشته و اگر اقتصاد بخواهد با سرعت بالا به روال عادی خود بازگردد، شاید تنها برخی شرکت همچنان به استفاده از این منابع متعهد باقی بمانند. علاوه بر  این موضوع، صنایع خورشیدی نیز باید تغییراتی در برنامه‌های خود ایجاد کنند چرا که میزان تولید پنل‌های خورشیدی در چین کاهش داشته است.

تحقیقات زیست محیطی در این زمینه پیچیدگی‌های مخصوص به خود را دارد. برخی از حفاری‌ها در مناطق مختلف به علت خانه نشین شدن کارگران، متوقف شده یا کاهش داشته. این موضوع می‌تواند در داده‌های زیست محیطی شکاف بزرگی ایجاد کند و پیش‌بینی تاثیرات کرونا روی محیط زیست را با مشکل روبه‌رو کند.

با وجود تمام این موارد آیا شیوع ویروس کرونا برای محیط زیست خوب است یا بد؟ برای پاسخ قابل قبول به این سوال باید منتظر گزارش کوتاه مدت انرژی سازمان اطلاعات انرژی ایالات متحده آمریکا باشیم. این گزارش می‌تواند نشان دهد که شیوع کرونا در این کشور چه تاثیری روی مصرف انرژی داشته است.

در نهایت باید به این موضوع اشاره کنیم که برای بررسی دقیق تاثیر کرونا روی محیط زیست، باید منتظر پایان آن باشیم، البته اقدامات دولت‌ها و همچنین برنامه‌ریزی‌ها برای نجات اقتصاد پس از کرونا نیز، تاثیر چشمگیری روی این موضوع خواهد داشت.