پرتاب تاریخی ناسا و اسپیس اکس چطور آینده صنعت فضانوردی را به کل دگرگون می‌کند؟

کمپانی اسپیس اکس روز گذشته دو فضانورد ناسا را سوار فضاپیمای Crew Dragon کرد و با ارسال آن‌ها به فضا، موفقیتی شگرف هم برای خود و هم برای آژانس فضایی ایالات متحده رقم زد. در بنیادین‌ترین سطح، این اتفاق بدان معناست که ایالات متحده حالا دسترسی دائمی به ایستگاه فضایی بین‌المللی خواهد داشت و دیگر لازم نیست برای ارسال فضانوردانش به آن،‌ بلیت فضاپیمای سایوز روسیه را بخرد. اما این اتفاق به معنای آغاز عصر جدیدی از صنعت پروازهای فضایی تجاری نیز هست - صنعتی که در آن خرید بلیت از سوی اشخاص و کمپانی‌ها برای سفر به فضا، حقیقتی پایدار به حساب خواهد آمد.

با این ماموریت، اسپیس اکس بالاخره آخرین گام ضروری از نظر ناسا برای استفاده از فالکون ۹ و فضاپیمای Crew Dragon برای ارسال اشخاص به فضا را برخواهد داشت و این یعنی به محض اتمام ماموریت، کمپانی زیر نظر ایلان ماسک می‌تواند شروع به انتقال مردم از زمین به فضا کند (درحالی که این مقاله نوشته می‌شود Crew Dragon هنوز باید به ایستگاه فضایی بین‌المللی برسد و سپس چند هفته دیگر، فضانوردان را مجددا به زمین بازگرداند).

اسپیس اکس به همین زودی یک قرارداد با Space Adventures امضا کرده - این یک شرکت خصوصی در زمینه توریسم فضایی است که که قبلا با روسکوسموس (سازمانی فضایی فدرال روسیه)‌ در ارسال فضانوردان شخصی به مدار زمین همکاری کرده.

اسپیس اکس می‌خواهد شروع به ارسال توریست‌های ثروتمند به سفرهایی در مدار زمین کند (بدون توقف در ایستگاه بین‌المللی فضایی) و این کار خیلی زود، یعنی از ابتدای سال آتی میلادی Crew Dragon کلید خواهد خورد. این کپسول در هر پرواز تا سقف ۷ مسافر را در خود جای می‌دهد و این درحالی است که طی ماموریت‌های ارسال خدمه ناسا به ایستگاه فضایی بین‌المللی، همواره از تنها ۴ صندلی استفاده خواهد شد.

اسپیس اکس هنوز قیمت سفرهای شخصی با این فضاپیما را اعلام نکرده، اما از آن جایی که هر پرتاب فالکون ۹ (بدون کپسول حامل خدمه) حدودا ۶۰ میلیون دلار هزینه دارد. بنابراین حتی تقسیم این رقم میان ۷ نفر هم به معنای قیمت پایه بسیار گران است.

بنابراین هنوز به آغاز دوران پروازهای فضایی شخصی «دسترسی‌پذیر» نرسیده‌ایم، اما اسپیس اکس نخستین شرکت خصوصی است که مردم را واقعا به فضا خواهد فرستاد، آن هم در حالی که رقبایی مانند Virgin Galactic و Blue Origin صرفا بارها در این باره صحبت کرده‌اند. و درست مانند هر کسب‌وکار خصوصی، تفاوت میان شرکتی که درباره انجام یک کار صحبت می‌کند و شرکتی که آن کار را واقعا انجام می‌دهد باعث می‌شود چشم‌انداز صنعت فضانوردی کاملا دگرگون شود.

می‌پرسید چطور؟

توریسم

همانطور که بالاتر هم اشاره کردیم، اسپیس اکس اکنون برای ارسال توریست‌ها به فضا آماده می‌شود و گرچه در فاز نخست توریست‌ها باید جیبی پر پول داشته باشند، هدف بعدی اینست که اسپیس اکس راهکارهایی تازه برای سیستم‌های چند بار مصرف و کاهش هزینه‌های پرتاب بیاید تا در مجموع هزینه‌ای که توریست‌ها باید بپردازند نیز کاهش یابد.

اما حتی بدون کاهش قیمت‌ها، اسپیس اکس بازار هرچند محدود خود را خواهد داشت. Space Adventures تا به امروز چندین نفر را که بلیت‌های موشک سایور خریده بودند را به فضا برده است، اما این کار تبدیل به یک رویکرد مداوم و مقرون به صرفه برای پروازهای تجاری انسان به فضا نشد. این در حالیست که سیستم اسپیس اکس احتمالا از پشتیبانی و مشارکت ناسا هم برخوردار باشد.

این یک جریان درآمدی کاملا تازه برای پرتاب‌های تجاری اسپیس اکس خواهد بود که به صورت موازی با پروژه پرتاب ماهواره‌های سرویس اینترنت‌رسانی Starlink پیش خواهد رفت. هنوز نمی‌توان با قطعیت گفت که در نهایت تمام این‌ها چه تاثیری روی اسپیس اکس و صنعت فضانوردی خواهد گذاشت، اما این نقطه آغاز برای تاثیری بزرگ است - خصوصا اگر این شرکت بتواند راه‌های خلاقانه برای کاهش هزینه‌ها بیابد و جامعه هدف کوچک خود را به مرور بزرگ و بزرگ‌تر کند.

تاثیر اسپیس اکس بر تجارت پرتاب موشک اساسا این‌طور بود که بازاری تازه برای ماهواره‌های کوچک و محموله‌های کوچکی که ارسال‌شان به مدار زمین با فضاپیماهای بزرگ توجیه اقتصادی نداشت به وجود آورد: اکثر این محموله‌ها هم متعلق به وزارت دفاع آمریکا یا ناسا هستند. به همین ترتیب، تشخیص‌اش سخت است که بازار توریسم فضایی تا ۵ سال دیگر چه شکل و شمایلی خواهد یافت، خصوصا حالا که یک کمپانی آن را محقق کرده و فضاپیمای لازم برای ارسال انسان به فضا را هم دارد.

تحقیق

مسافرانی که به فضا می‌روند لزوما همگی توریست نیستند. در واقع از لحاظ اقتصادی کاملا منطقی است که اکثریت مسافرانی که به مدار رفته و به زمین بازمی‌گردند محققان و دانشمندان باشند. اساسا می‌توانید یک فضانورد ناسا را متصور شوید که به جای یک آژانس دولتی،‌ برای شرکتی خصوصی کار می‌کند.

فضانوردان را می‌توان دانشمندانی چند حوزه‌ای تلقی کرد و اصلی‌ترین کار آن‌ها انجام آزمایش‌های مختلف در ایستگاه فضایی بین‌المللی است. ناسا شدیدا تمایل دارد که استفاده تجاری از ایستگاه فضایی را گسترش دهد و در نهایت یک ایستگاه خصوصی را جایگزین ایستگاه فضایی کهنسال فعلی کند.

ایستگاه فضایی بین‌المللی از همین حالا میزبان آزمایش‌ها و محموله‌های مختلف است، اما اگر کمپانی‌ها و انستیتوها هم بتوانند محققان خودشان را به آن‌جا بفرستند، میزان تمایل به فعالیت‌ در مدار زمین به شکل چشمگیری افزایش خواهد یافت - خصوصا در زمینه زیست‌تکنولوژی که مزیت‌های گرانش ضعیف می‌تواند آزمایش‌هایی غیرممکن روی زمین را امکان‌پذیر کند.

هزینه البته یک فاکتور محدودکننده خواهد بود و قیمت‌های ابتدایی بسیار نجومی. اما برای شرکت‌های بزرگی که هزینه‌های سرسام‌آور صرف تحقیق و توسعه می‌کنند، چنین ارقامی چندان دور از دسترس نخواهد بود. خصوصا در صنایعی مانند تولیدات ادتیو که تمایل شدیدی به مدار زمین دارند.

تبلیغات و سرگرمی

پروازهای فضایی تجاری می‌توانند فرصتی بی‌نظیر برای ساخت ویدیوهای تبلیغاتی باشند و بدون هیچ تردید برندهای مختلف با یکدیگر بر سر ثبت نخستین تصویر تبلیغاتی در فضا رقابت خواهند کرد. چنین چیزی شاید اکنون که جهان گرفتار پاندمی کرونا ویروس شده اولویت برندها نباشد، اما کمپانی‌های مختلف بارها راجع به پتانسیل مشارکت تبلیغاتی با شرکت‌هایی نظیر ispace به عنوان یکی از پیشرانه‌های اصلی درآمد صحبت کرده‌اند. ispace اکنون با چند برند وارد همکاری شده تا هزینه ساخت و پرتاب سخت‌افزارهایش را تامین کنند.

سفرهای تک‌نفره به مدار زمین برای شرکت‌هایی که به تبلیغات بسیار گران‌قیمت عادت دارند کار چندان دشواری نخواهد بود و انتظار می‌رود از همان ابتدا سرمایه‌گذاری‌های فراوانی روی این موضوع صورت بگیرد. به مرور زمان البته این ترفند تبلیغاتی هم جذابیت‌اش را از دست خواهد داد. اما دسترسی مردم به فضا برای مدتی نسبتا طولانی آنقدر محدود خواهد بود که بی‌شمار کمپین تبلیغاتی مختلف از راه خواهند رسید.

در حوزه سرگرمی نیز به همین زودی نخستین شواهد تمایل فعالان این صنعت را دیده‌ایم. برای مثال تام کروز مشغول کار روی فیلمی است که بخشی از آن در فضا و ظاهرا در ایستگاه بین‌المللی فضایی ضبط می‌شود. گفته می‌شود اسپیس اکس هم در گفتگوها بر سر این پروژه مشارکت دارد و خیلی منطقی خواهد بود که از بازیگران و خدمه فیلم به کمک Crew Dragon به فضا فرستاده شوند.

و کروز یقینا تنها کسی نیست که از پتانسیل فیلم‌سازی در فضا باخبر است و می‌توان شرط بست که همین حالا بی‌شمار تهیه‌کننده دیگر هم ایده‌هایی مشابه را با شرکت‌های انتشاراتی در میان می‌گذارند. بار دیگر باید تاکید کرد که هزینه‌های این کار برای تمام پروژه‌های علمی-تخیلی آتی معقول نخواهد بود و قطعا تنها فیلم‌های بلاک‌باستر از پس آن برمی‌آیند. اما باز هم این یک بازار نوپا است که تا همین دیروز اصلا وجود نداشت و به مرور زمان فرصت فراوان برای رشد خواهد یافت.