با ظهور و افزایش دورکاری، آیا صنعت تکنولوژی دیگر اصلا نیازی به سیلیکون ولی دارد؟

درحالی که کارشناسان و اینسایدرهای صنعت تکنولوژی به نوبت با رویای Bay Area در کالیفرنیا و تمام اسطوره‌های مربوط به آن خداحافظی می‌کنند، کهنه‌کاران سیلیکون ولی که طوفان‌های قبلی را پشت سر گذاشته‌اند، نسبت به ایجاد هرگونه تغییر بدبین هستند. هرچه نباشد، گهواره تکنولوژی کالیفرنیا قبلا از چندین حادثه بزرگ جان سالم به در برده است، یکی از آن‌ها بحران دات‌کام در اواخر دهه ۹۰ میلادی و یکی دیگر، بحران مالی سال ۲۰۰۸.

حتی قبل از این بحران‌ها، برخی تصور می‌کردند که رشد فوق سریع سیلیکون ولی قرار نیست آنقدرها پایدار باشد. در سال ۱۹۹۳ میلادی، پاول فلاهرتی، خالق AltaVista مرگ سیلیکون ولی را به عنوان هاب ابداعات تکنولوژی پیش‌بینی و این بحث را مطرح می‌کرد که «هزینه مسکن و فضای اداری از کنترل خارج شده است».

البته که تمام پیش‌بینی‌ها اشتباه از آب درآمده‌اند و بنابراین تصور اینکه کرونا ویروس «آغازی بر پایان» سیلیکون ولی، آنطور که می‌شناسیمش، باشد هم دشوار است. اما بعد این بحث مطرح می‌شود که این بار شرایط متفاوت است. کارگران حوزه تکنولوژی حالا فرصتی دارند که قبلا هیچوقت در اختیارشان قرار نگرفته بوده است: آن‌ها می‌توانند از ولی خارج شوند، اما شغل‌شان را در ولی حفظ کنند.

چنین اتفاقی برای آن دسته از افرادی که دیگر از رفت و آمدهای روزانه، هزینه‌هایی که سر به فلک می‌کشند و همینطور رشد غیر پایدار خسته شده‌اند بسیار وسوسه‌برانگیز به نظر می‌رسد. بنابر یک نظرسنجی که اخیرا صورت گرفته، دو سوم از کارگران تکنولوژی منطقه Bay Area اگر بتوانند به صورت دورکاری به مشاغل خود ادامه دهند، برای همیشه آن‌جا را بدرود خواهند گفت.

حتی اگر سیلیکون ولی به حیات خود ادامه دهد، به عقیده برخی در شرف تغییراتی اساسی قرار گرفته. تغییری که آغاز آن پیش از شیوع کرونا ویروس شروع شده و بحران‌های اقتصادی کنونی، صرفا آن را بیشتر در چشم آورده‌اند.

پرواز اسب‌های تک‌شاخ؟

درحالی که شرکت‌های حوزه تکنولوژی سومین ماه کار از راه دور را تجربه می‌کنند،‌ بسیاری از آن‌ها برنامه‌های خود برای دورکاری طی ماه‌های آتی را اعلام عمومی کرده‌اند. غول‌های تکنولوژی که مقر اصلی خود را در Bay Area بنا کرده‌اند، یعنی امثال فیسبوک، گوگل، توییتر، اسکوئر و Coinbase، همگی به حداقل برخی از کارمندان خود اجازه می‌دهند که به صورت دائمی از راه دور (به عبارت دیگر از هر جا که دلشان می‌خواهد) به کار ادامه دهند. انتظار می‌رود سایر شرکت‌های حوزه تکنولوژی مانند Shopify، والمارت و بسیار دیگر هم بزودی همین رویه را در پیش بگیرند.

اما این تنها شرکت‌های غول و چند ملیتی نیستند که به استعدادهای خود اجازه خروج از سیلیکون ولی داده‌اند. یک نظرسنجی دیگر که از ۵۰۰ موسس شرکت‌های مختلف صورت گرفته نشان می‌دهد ۷۱ درصد از آن‌ها به برخی از کارمندان خود اجازه داده‌اند حتی بعد از بازگشایی ادارات، به دورکاری ادامه دهند.

علاوه بر این تمایل جمعی به اینکه کارگران در جایی دور از مقر اصلی کار کنند «چیزی دیگری که به نظرم حسابی جالب بود، این بود که ۷۶ درصد از موسسین احساس می‌کردند هیچ مشکلی از نظر بهره‌وری به وجود نیامده یا اصلا بهره‌وری بالاتر رفته». این را جاکلین کونگ، مدیرعامل شرکت The Kung Group در سیلیکون ولی می‌گوید که پژوهش مورد نظر را انجام داده.

بنابر نتایج به دست آمده از نظرسنجی‌ها و همینطور اعلامیه‌های رسمی غول‌های تکنولوژی، کونگ باور دارد که صنعت تکنولوژی دارد وارد عصری جدید از دورکاری می‌شود که در آن، حتی کانسپت خود سیلیکون ولی هم مورد تمرکز زدایی قرار گرفته.

«به نظرم سیلیکون ولی دیگر قرار نیست در منطقه Santa Clara County واقع باشد. به نظرم به جای یک لوکیشن، در حد یک مفهوم باقی می‌ماند. ایده نمادین یک گاراژ در سیلیکون ولی، حالا دارد تبدیل به ایده میز دورکاری می‌شود.»

کونگ باور دارد که بحران ویروس کرونا و اجبار به روی آوردن به دورکاری، «عصری از انتخاب» را برای کارگران حوزه تکنولوژی رقم خواهد زد. علاوه بر این منجر به شکل‌گیری فرصتی برای استارتاپ‌ها خواهد شد تا سرمایه ارزشمند خود را صرف فضای اداری نکنند. این ماجرا حتی می‌تواند برخی از مشکلات همیشگی منطقه را هم برطرف کند.

کونگ می‌گوید: «کاری که ما داشتیم انجام می‌دادیم پایدار نبود. این تغییرات، هرچقدر هم که دردناک باشند، واقعا ضروری هستند».

بازاری که خنک می‌شود

فلاهرتی مدت‌ها پیش و در سال ۱۹۹۳ میلادی بود که اعلام کرد قیمت مسکن و فضای اداری در Bay Area ناپایدار است. و با این همه، هزینه زندگی در سیلیکون ولی طی سال‌های اخیر صرفا نجومی‌تر شده، البته به جز چند برهه. با توجه به سوابق تاریخی، برخی می‌گویند که کاهش قیمت‌های کنونی هم یکی از همان برهه‌هاست و قرار نیست تغییری اساسی در ساختار و فرهنگ غالب بر این منطقه پیش آید.

پیش از وقوع پاندمی «کمپانی‌ها قادر به یافتن کارمند نبودند، قیمت‌ها همواره در بازار مسکونی و تجاری افزایش می‌یافت. سیلیکون ولی تبدیل به جایی شده بود که زندگی در آن برای افراد معمولی بسیار دشوار بود.» این را دان دیونپورت، هم‌موسس و مدیر شرکت Ranstad RiseSmart می‌گوید: «من در جمع افرادی نیستم که می‌گویند سیلیکون ولی محو خواهد شد، اما قطعا از حرارتش کاسته شده و شاید در قیاس با دیگر بازارها،‌ به آن بالانسی که نیازش دارد برسد».

دیونپورت باور دارد مادامی که فاکتورهایی که سیلیکون ولی را به قلب تکنولوژی جهان تبدیل کردند به قوت خود باقی بمانند -یعنی چیزهایی مانند دانشگاه‌ها، برنامه‌های انکوباتور و جامعه سرمایه‌‌گذاری- مبتکران و استعدادها نیز از راه خواهند رسید. سایرین اما این بحث را پیش می‌کشند که تمام این منابع و فرصت‌ها حالا در دسترس تمام کارآفرینان و استعدادهای بیرون از سیلیکون ولی نیز قرار گرفته‌اند و مشکلات این منطقه بالاخره باعث خواهد شد که سیکل قابل پیش‌بینی بحران و وقایع پسا بحران متوقف شود.

آدام بنت، متخصص مشاغل در شرکت مشاوره Robert Hald Technology توضیح می‌دهد: «هیچوقت برهه‌ای از زمان نداشته‌ایم که تمام ابزارهای لازم برای پذیرفته شدن یک شخص در یک شغل، پیوستن به شرکت و کار کردن، بدون اینکه اصلا هیچکس را حضوری ملاقات کند وجود داشته بوده باشد. به نظرم این یکی از مزایای شرایط کنونی خواهد بود. مردم می‌توانند راه خودشان را از شرکت جدا کنند و احساس نکنند که مجبور به نقل مکان هستند تا شغلی خاص را به دست آورند».

بنت به قیمت‌های نجومی بازار مسکن اشاره کرده و آن را دلیل ایجاد تغییراتی می‌داند که باید از مدت‌ها پیش ایجاد می‌شدند. بنابر راهنمای درآمد شرکت Robert Half در سال ۲۰۲۰، درآمد افراد حاضر در سان فرانسیسکو و سن خوزه باید ۴۱ و ۴۰ درصد بیشتر از میانگین درآمد تمام کشور باشد تا افراد همگام با هزینه‌های زندگی باقی بمانند. برای مقایسه، در همین راهنما پیشنهاد شده که افراد حاضر در شیکاگو ۲۴ درصد، افراد حاضر در آستین ۶ درصد، افراد حاضر در میامی ۶ درصد و افراد حاضر در دیترویت ۰ درصد درآمد بیشتر دریافت کنند.

فیسبوک اخیرا اعلام کرده که پرداختی‌هایش را بسته به لوکیشن کارمندان دورکارش تعیین خواهد کرد، این یعنی افرادی که به مناطق کم‌هزینه‌تر نقل مکان کنند، درآمد کمتری خواهند داشت. حتی اگر سایر کمپانی‌ها هم چنین رویکردی در پیش بگیرند، مهاجرت استعدادهای پردرآمد می‌تواند به کاهش هزینه در جایی منجر شود که گزارش Robert Half آن را گران‌ترین بازار کشور آمریکا تلقی می‌کند.

یک چند دستگی نسلی قریب‌الوقوع؟

این‌طور نبوده که سیلیکون ولی همواره گران‌قیمت و شلوغ باشد. هنگامی که مادر کیم-مای کاتلر همراه با ۵ خواهرش در سال ۱۹۷۹ به سیلیکون ولی آمد، مسکن آنقدر مقرون به صرفه بود که گروهی از پناهجویان زن که همگی بیست و چند سال داشتند توانستند به کمک یکدیگر یک خانه خریداری کنند.

کاتلر که امروز یکی از کارمندان شرکت Initialized Capital است می‌گوید: «خیلی دسترسی‌پذیر بود و به نظرم همین یکی از جادوهای منطقه [سیلیکون ولی] به حساب می‌آمد. حالا می‌بینیم که چنین تعهدات طولانی‌مدتی برای مردم چالش‌برانگیزتر شده است.»

در طول چندین سال، کاتلر به چشم دیده که مالکیت مسکن در این منطقه، حتی برای آن دسته از کارگران حوزه تکنولوژی که حقوقی چشمگیر دریافت می‌کنند، دسترسی‌ناپذیرتر شده است. «اگر مشکلی در حال به وجود آمدن باشد، در واقع از پیش به وجود آمده است. شواهد این موضوع را می‌توان در میزان بی‌خانمانی و ترافیک و افرادی دید که قادر نیستند از پس هزینه‌های زندگی در اینجا برآیند.»

درحالی که کاتلر باور دارد سیلیکون ولی همواره مقصدی محبوب برای آن دسته از افرادی خواهد بود که رویای راه‌اندازی یک کمپانی تجاری را در ذهن می‌پرورانند، می‌گوید که اگر شرکت‌ها و اشخاصی که تجربه بیشتری دارند فرصت لازم را بیابند، به سرعت از سیلیکون ولی خارج خواهند شد. برای مثال، تغییر رویکرد فیسبوک به سمت دورکاری، کارمندان سطح ارشدی را در اولویت قرار می‌دهد که در زمان فعالیت خود عملکردی قدرتمند داشته‌اند. این یعنی باید منتظر نوعی چند دستگی نسلی در آینده سیلیکون ولی باشیم.

کاتلر می‌گوید: «موضوع درباره کارمندان سطح ابتدایی یا کارمندان تازه‌کار نیست. درباره کارمندانی نیست که تازه از دانشگاه بیرون آمده‌اند. همین اتفاق ۲۰ سال پیش و بعد از بحران دات‌کام هم افتاد. افرادی که در مشاغل خود به بلوغ بیشتری رسیده بودند از سیلیکون ولی خارج شدند و افراد تازه‌ای که تصور می‌کردند هزینه اجاره و قیمت‌ها آنقدر کاهش می‌یابد که سیلیکون ولی دوباره جایی جذاب باشد، وارد شدند.»

کاتلر اضافه می‌کند که همین اتفاق در سطح سازمانی هم خواهد افتاد. استارتاپ‌هایی که می‌خواهند فونداسیون کار خود را بنا کنند سرازیر خواهند شد و وقتی روی پای خودشان بایستند، از سیلیکون ولی خواهند رفت.

مهاجرت، تحت شرایط درست

حقیقت اینست که پیش‌بینی آینده سیلیکون ولی غیر ممکن است، چون هنوز باید دید که آزمون و خطا با دورکاری غیر برنامه‌ریزی شده چه نتایجی به همراه می‌آورد. تا پیش از این، کارمندان دورکار همواره این احساس را داشته‌اند که از مباحثات درون کمپانی بیرون می‌مانند و معمولا هم اثبات شده که این شکل از کار، در طولانی مدت به حرفه افراد زیان می‌رساند.

کریستی لیک، یکی از مدیران ارشد شرکت Twilio می‌گوید: «این رویکرد برای کمپانی‌ها و افراد مضر بوده چون ما در عملی کردنش افتضاح هستیم». لیک اضافه می‌کند که تا پیش از وقوع بحران کرونا ویروس، «تنها حدود ۱۵ درصد از کارمندان شرکت‌های تک‌شاخ سان‌ فرانسیسکو دورکاری می‌کردند.». اگرچه این کمپانی هنوز از برنامه‌هایش برای دورکاری در دوران پسا کرونا رونمایی نکرده، اخیرا به کارمندانش گفته که حداقل تا پایان سال ۲۰۲۰ می‌توانند از منزل کار کنند.

در همین حین، لیک می‌گوید Twilio دارد به «نُرمی تازه» روی می‌آورد و به کارمندانش ۱۵۰۰ دلار بابت راه‌اندازی ادارات خانگی پول می‌دهد و به صورت معمول هم فیدبک‌های لازم را دریافت می‌کند. اگر این رویکرد عادی شود، کمپانی‌هایی از دل بحران بیرون خواهند آمد که در آینده نیروی دورکاری خود را بهتر مدیریت می‌کنند. اگر آن‌ها در این کار موفق شوند، بخش اعظمی از کارمندان دلایل اندکی برای باقی ماندن در سیلیکون ولی خواهند داشت.

بنابراین شاید بحران اخیر جهان بالاخره چیزی را محقق کند که اینسایدرها از دهه ۱۹۹۰ میلادی در حال پیش‌بینی‌اش بوده‌اند.