چرا آمریکا دیگر جذابیت گذشته را برای مهاجران نخبه ندارد؟

چندین دهه است که دولت آمریکا با وعده بهره مندی از فرصت‌هایی که زندگی هر فردی را متحول می‌کنند، بهترین و درخشان‌ترین استعدادهای دنیا را از پروسه بسیار سخت مهاجرتی عبور داده است. چندین دهه است که افراد مستعد از سراسر دنیا برای داشتن تحصیل، کار و زندگی بهتر به ایالات متحده مهاجرت می‌کنند.

اما این روند با روی کار آمدن دولت ترامپ در حال متوقف شدن است. دولت فعلی آمریکا با قرار دادن موانع جدید بر سر راه مهاجران متخصص به بهانه شیوع ویروس کرونا، تصور می‌کند این کشور همچنان مقصد شماره یک و رویایی استعدادهای خارجی باقی خواهد ماند و روند هجوم به این کشور ادامه خواهد یافت. اما به نظر می‌رسد مهاجران از این رفتار به تنگ آمده و به دنبال گزینه‌های دیگر هستند.

دولت آمریکا اخیراً با اقدامات مختلف در پی محدود کردن مهاجرت به این کشور بوده است. در آخرین مورد، اداره اعمال مهاجرت و گمرک این کشور موسوم به «آیس» اعلام کرد آن دسته از دانشجویان خارجی که کلاس‌هایشان در ترم پیش رو کاملاً آنلاین شده باید آمریکا را ترک کنند. این اعلامیه بخشی از سیاست کلی محدودیت در مهاجرت به آمریکا محسوب می‌شود؛ سیاستی که مدت‌ها قبل از دنیاگیری ویروس کرونا آغاز شد و در ماه‌های اخیر شدت گرفته است.

با وجود دولت فعلی، فرمان‌های اجرایی محدود کننده، قوانین سخت گیرانه، دیوارکشی و غیره، مهاجرت به آمریکا طولانی‌تر و پر هزینه‌تر شده و حتی پس از پشت سر گذاشتن انواع موانع قدم گذاشتن بر خاک این کشور قطعی نیست.

دانشگاه‌ها، آزمایشگاه‌های تحقیقاتی و شرکت‌های فناوری آمریکا از سیاست‌های ضدمهاجراتی دولت این کشور به ستوه آمده‌اند. تحقیقات نشان می‌دهند مهاجران نقش بسیار مهمی در پیشرفت فناوری و علم، تزریق نوآوری‌های تکنولوژیک، ایجاد شغل و رشد آمریکا دارند؛ رشدی که هم به نفع مردم آمریکاست و هم مهاجران.

به همین دلیل اوایل تیر ماه تعدادی از شرکت‌های بزرگ فناوری در آمریکا به تصمیم دولت ترامپ در ایجاد محدودیت در صدور ویزای کار موقت اعتراض کردند. برخی از رهبران بزرگ دنیای فناوری از جمله ایلان ماسک، مدیرعامل تسلا و اسپیس اکس و ساندار پیچای مدیرعامل گوگل که خود مهاجر هستند، به این تصمیم اعتراض کردند.

حتی دونالد ترامپ که مدعی است مهاجران جای کارکنان آمریکایی را تنگ کرده‌اند، در سخنرانی خود در اوایل سال ۲۰۱۹ با موضوع مدرن کردن سیستم مهاجرتی گفت که مهاجران نقش مهمی در پیشرفت فناوری و علم آمریکا دارند. ایجاد نیروی کار بومی متخصص بسیار حیاتی است، اما در کوتاه و میان مدت استعدادهای مورد نیاز این کشور را در زمینه‌هایی همچون هوش مصنوعی فراهم نمی‌کند.

برای بسیاری از دانشجویان و نیروی کار متخصص، ایالات متحده دیگر آن کشور مجذوب کننده چند سال قبل نیست و کشورهای دیگر سخت در تلاشند تا مهاجران را به سمت خود جذب کنند. درست است که رقابت با شرکت‌ها و دانشگاه‌های آمریکایی تقریباً غیرممکن است، اما کشورهایی همچون کانادا، چین، بریتانیا، استرالیا و غیره به سرعت در حال پرورش تک هاب‌ها، موسسات تحقیقاتی بین المللی و سرمایه گذاری کلان در تحقیق و توسعه هستند. برای افرادی که قصد دارند در زمینه‌های پیشرفته‌ای مثل هوش مصنوعی، رایانش کوانتومی و بیوتکنولوژی مشغول به کار شوند، ایالات متحده دیگر تنها انتخاب برای مهاجرت نیست.

کشورهای مهاجرپذیر رقیب آمریکا در حال به روزرسانی سیستم‌های مهاجرتی خود بوده و قصد دارند با فرصت طلبی از رویگردانی استعدادهای درخشان از مهاجرت به آمریکا، آن‌ها را جذب خود کنند. برای نمونه از طریق سیستم اکسپرس انتری (Express Entry)  می‌توان در صورت کسب امتیاز بالا، در مدت زمان تنها ۶ الی ۹ ماه و بدون پیشنهاد شغلی به کانادا مهاجرت کرد.

جالب اینکه از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹، تعداد افراد مقیم آمریکا که از طریق سیستم اکسپرس انتری به کانادا مهاجرت کرده‌اند دو برابر شده است. درصد بالایی از این افراد مهاجرانی بوده‌اند که با ویزای موقت و حتی گرین کارت در آمریکا زندگی می‌کرده‌اند.

کانادا تنها کشور مهاجرپذیری نیست که برای جذب مهاجران با آمریکا رقابت می‌کند. استرالیا اخیراً از برنامه مهاجرتی Global Talent رونمایی کرد و از طریق آن از استعدادهای سراسر دنیا دعوت به ثبت نام کرد. بریتانیا برای محققان در فاصله کوتاه ویزا صادر کرده و قرار است به زودی سیستم مهاجرتی خود را دستخوش تغییرات اساسی کرده و مهاجرت را برای نیروی کار متخصص آسان تر کند. فرانسه از ویزای جدیدی به نام French Tech Visa رونمایی کرده که کارکنان حوزه فناوری و کارآفرینان می‌توانند به واسطه آن به این کشور مهاجرت کنند.

کشورهای یاد شده برخلاف ایالات متحده که دنیاگیری کووید-۱۹ را مانعی بر سر راه مهاجرت می‌بیند، همچنان به جذب مهاجران متخصص ادامه داده و می‌خواهند با از سرگیری پروازهای بین المللی به استعدادها خوش آمد بگویند.

در حال حاضر بسیار زود است تا از تاثیر منفی سیاست‌های مهاجرتی آمریکا بر برتری آن در حوزه فناوری و دیگر حوزه‌ها سخن گفت. اما به نظر می‌رسد مونوپلی طولانی مدت این کشور در جذب استعدادهای درخشان دنیا رو به اتمام بوده و ظهور رقبای قدرتمند کار را برای این کشور سخت‌تر کرده‌اند.