هر آنچه درباره کارت گرافیک جی‌فورس RTX 3080 می‌دانیم؛ جذابترین عضو سری RTX 30

انویدیا جی‌فورس RTX 3080 همان هیولایی است که گیمرها و تولیدکنندگان محتوای ویدیویی مدت‌ها منتظرش بودند؛ کارتی که به گفته «جنسن هوانگ»، مدیرعامل انویدیا دو برابر از RTX 2080 قوی‌تر است اما با همان قیمت ۶۹۹ دلاری به دست کاربر می‌رسد.

اگر هوانگ پیاز داغ ماجرا را زیاد نکرده باشد باید کارت‌های دیگر یکراست راهی بایگانی شوند. البته این تمام ماجرا نیست و کارت‌های RTX 3090 و RTX 3070 هم در صف عرضه هستند اما مدل 3080 به خاطر قیمت بهتر چشم کاربران را گرفته است. در ادامه نگاهی به مشخصات این کارت انداخته‌ایم که قدرت کم‌نظیر آنرا بهتر به تصویر می‌کشد.

انویدیا جی‌فورس RTX 3080 در یک نگاه

• معماری امپر
• ۱۰گیگابایت حافظه GDDR6X
• سرعت کلاک ۱۹ گیگابیت در ثانیه
•  پهنای باند حافظه ۷۶۰ گیگابایت در ثانیه
• ۲۸ میلیون ترانزیستور
• ۸۷۰۴ هسته کودا با قدرت ۲۹.۸ ترافلاپس
• ۶۸ هسته RT
• ۲۷۲ هسته تنسور
• فرکانس بوست ۱۷۱۰ مگاهرتز
• ۱.۹ برابر کارایی بیشتر نسبت به معماری تورینگ
• اولین GPU بر پایه فناوری ۸ نانومتری سامسونگ
• رابط اتصال PCI Express 4.0
• قیمت پایه ۶۹۹ دلار

RTX 2080 Ti تا همین چند وقت پیش برای خودش برو بیایی داشت اما حالا با کارتی طرفیم که با همان قیمت قدرت ۲ برابری را برایمان به ارمغان می‌آورد. این قدرت ناشی از بهینه‌سازی در بخش‌های مختلفی مثل نسل سوم هسته‌های تنسور است که بر پایه معماری Smarsity طراحی شده‌اند اما چهار برابر از نسخه قبلی قوی‌تر هستند. هسته‌های RT هم ۱.۷ برابر از نسل اول بکار رفته در ریزمعماری تورینگ بهینه‌تر هستند که تجربه لذت بخش‌تری را بازی‌های پلی استیشن ۵ و ایکس باکس سری ایکس با ردیابی پرتو به ارمغان خواهد آورد. در کنار این موارد پهنای باند هم از ۶۱۶ گیگابایت در ثانیه به ۷۶۰ گیگابایت رسیده است.

جی فورس RTX 3080 از نظر طراحی تفاوت‌هایی با مدل قبلی دارد. فن‌های خنک‌کننده نه تنها کم سر و صداتر هستند بلکه به شکلی جدید با کمک فن سیستم حرارت را دفع می‌کنند که حاصل آن افزایش ۵۵ درصدی جریان هوا، کاهش نویز و بازدهی بهتر ۳۰ درصدی نسبت به تایتان RTX است. دمیدن جریان هوا از طریق پره یا Fin باعث کاهش حرارت صفحه پشتی حین اجرای وظایف سنگین خواهد شد.

در کنار این موارد نباید از اهمیت استفاده از هیت‌سینک با پوشش نانو کربن غافل شد. اهمیت این طراحی زمانی بیشتر می‌شود که بدانیم توان حرارتی نسخه های ۳۰۸۰ و ۳۰۹۰ به ترتیب ۳۲۰ و ۳۵۰ وات بوده و بالاترین میزان TDP است که در کارت‌های گرافیک کاربری شاهدش بوده‌ایم. به لطف این ساختار حالا دمای RTX 3080 در حداکثر بار از ۷۸ درجه سانتیگراد و نویز آن از ۳۰ دسی‌بل فراتر نمی‌رود.

هرچند انویدیا پرده از همه مشخصات برنداشته اما همین حالا هم اطلاعات کافی در اختیار داریم. انویدیا در ساخت کارت مذکور از پردازنده GA102 با ابعاد ۶۲۸ میلی‌متر مربعی استفاده کرده و آنرا به ۲۸ میلیارد ترانزیستور مجهز کرده است. GA102 از شش خوشه پردازش گرافیکی (GPC)، شش خوشه پردازش بافت (TPC‌) و یک حافظه کش سطح ۲ بهره می‌برد که برای RTX 3090 و 3080 به ترتیب ۶ و ۵ مگابایت ظرفیت دارد. بر اساس دیاگرام بلاک GPU ده کنترلر حافظه ۳۲ بیتی در نظر گرفته شده که باس ۳۲۰ بیتی را شکل می‌دهند.

در RTX 3080 تعداد ۳۴ واحد TPC و ۶۸ واحد SM تعبیه شده و هر SM هم دربردارنده ۴ هسته تنسور، یک هسته رهگیری پرتو و ۱۲۸ هسته کودا با ساختار بازطراحی شده است. GA102 به لطف استفاده از لیتوگرافی ۸ نانومتری نسبت به تورینگ چگالی بالاتری دارد و در هر میلی‌متر مربع میزبان ترانزیستورهای بیشتری است.

انویدیا در طراحی RTX 3090 و 3080 فاندرز ادیشن برای اولین بار در یک کارت گرافیک کاربری از PCB منحصر به فرد و کامپکت استفاده کرده که در عین کاهش قابل توجه فضای اشغالی باعث افت توان نشده است. همانطور که در تصویر زیر می‌بینید بورد RTX 30 نسبت به نسخه قبلی کوچکتر شده است.

این بورد PCB در برگیرنده ۲۰ بخش نیازمند توان است که انرژی آنها از طریق ۱۸ فاز تامین می‌شود. حافظه هم نیروی مورد نیازش را از دو فاز دریافت می‌کند. از نظر سازنده این طراحی PCB برای اورکلاک بسیار ایده آل است و دست کاربر را در رسیدن به توان بالاتر باز می‌گذارد.

به لطف افزایش هسته‌های سایه‌زن و ارتقای سرعت هسته‌ای رهگیری پرتو و تنسور، انتظارات از کارایی این کارت به بالاترین حد خود رسیده است. خود «جنسن» هم با گفتن اینکه RTX 3080 دو برابر از RTX 2080 قوی‌تر است روی آتش هیجان کاربران بنزین بیشتری ریخت.

البته با نگاهی به مشخصات اولیه مشخص است که جنسن غلو نکرده. ۲۹.۸ ترافلاپس توان محاسباتی FP32 در کنار ۲۳۸ ترافلاپس کارایی هسته تنسور FP16 و توان ۵۸ ترافلاپسی برای رهگیری پرتو یعنی با یک غول طرفیم و تنها آخرین مورد دقیقا دو برابر RTX 2080 Ti نیست. همچنین فرکانس پایه پردازنده از ۱۴۴۰ مگاهرتز شروع شده و در حالت بوست به ۱۷۱۰ مگاهرتز می‌رسد.

بخشی از این قدرت مدیون حافظه ۱۰گیگابایتی GDDR6X میکرون است که در نسخه مورد بحث با کلاک ۱۹ گیگابیت در ثانیه و پهنای باند ۷۶۰ گیگابایت در ثانیه همراه شده است. این کارت برای اولین بار به سیگنالینگ چند سطحی PAM4 مجهز شده که به افزایش نرخ انتقال دیتا کمک بسیاری می‌کند. نتیجه استفاده از این روش دو برابر شدن I/O است. این حافظه به قدری سریع است که پهنای باند در 3090 به ۱ ترابایت می‌رسد.

تنها مواردی که کمی نگران کننده است کاهش کارایی واقعی به خاطر پهنای باند حافظه یا ناتوانی معماری در دستیابی به پتانسیل کامل است. البته محتمل ترین گزینه در به زنجیر کشیدن قدرت RTX 3080 همان پردازنده است.

اگر این کارت گرافیک در کنار پردازنده‌ای ضعیف یا مانیتوری ناکارآمد استفاده شود پتانسیل‌های آن محدود می‌شود. با این وجود اگر پردازنده‌ای قدرتمند مثل سری Core-i7 نسل نهم اینتل و نمایشگری با وضوح 1080p دارید و مهمتر از همه حساب بانکی‌تان خالی نیست، می‌تواند به فکر خرید RTX 3080 باشید.

این قضیه در مورد نمایشگرهای 1080p با نرخ تازه ‌سازی ۳۶۰ هرتز هم صدق می‌‌کند. هرچند بیشتر بازی‌ها به خاطر محدودیت‌های پردازنده نرخی بالاتر از ۶۰ فریم در ثانیه ندارند اما بعضی بازی‌های ورزشی مثل CSGO و LoL به ۳۶۰ فریم هم می‌رسند. از طرف دیگر پشتیبانی از محتوای 8K را داریم اما با رایج شدن آن هنوز فاصله بسیاری مانده است.

اینجا هم پای باتلنک پردازنده به میان می‌آید. قبلا در کارت‌های RTX 2080 Ti شاهد این معضل بودیم که باعث می‌شد بازی در رزولوشن 1440pاجرا شود و با توجه به افزایش کارایی تا ۳۰ ترافلاپس احتمالا دوباره این داستان تکرار می‌شود. اگر می‌خواهید از حداکثر توان سری RTX 30 محروم نمانید دستکم باید به فکر خرید پردازنده Core i7-9700K یا مدل‌های قوی‌تر باشید.

قابلیت «سوپر سمپلینگ یادگیری عمیق» یا DLSS هم نسبت به قبل بهینه‌تر شده است. DLSS به عنوان نسخه مبتنی بر هوش مصنوعی آنتی الایزینگ و با تکیه بر هسته‌های تنسور، واپیچیدگی‌ های مصنوعی را کاهش داده و بدون کاهش کارایی رزولوشن و کیفیت اشیاء سه بعدی را بهتر می‌کند.

سازگاری با HDMI 2.1 در RTX 3080 به معنی پشتیانی از محتوای 8K با نرخ ۱۲۰ فریم در ثانیه است. در کنار آن احتمالا ۳ درگاه دیسپلی ‌پورت 1.4a خواهیم داشت اما از ویرچوال لینک حرفی به میان نیامده است.

آیا نسخه‌های RTX 3080 Ti و RTX 3080 سوپر در راهند؟

انویدیا تا کنون سخنی به میان نیاورده اما فاصله بین ٰ3080 و 3090 با قیمت‌های ۱۵۰۰ و ۷۰۰ دلار به حدی است که می‌توان بین آنها گزینه جدیدی را متصور شد. علاوه بر این از مدت‌ها قبل شایعاتی در مورد معرفی RTX 3080 Ti به گوش ‌می‌رسد.

از طرف دیگر بین کارایی این دو مدل حدود ۲۰ درصد فاصله است و به نظر نمی‌رسد در آینده نزدیک انویدیا مدلی را با ۱۰ درصد سرعت بیشتر یا کمتر و ۴۰۰ دلار فاصله قیمتی معرفی کند، بنابراین ممکن است پس از یکسال این فاصله را با معرفی مدلی بهبود یافته اما با قیمت مشابه پر کند. کارت گرافیک RTX 3080 از ۲۷ شهریور و با قیمت ۶۹۹ دلار عرضه خواهد شد.