درباره واکسن‌های چینی کووید-۱۹ چه می‌دانیم؟

روی کاغذ، یکی از مزیت‌های بزرگ واکسن سینووک اینست که می‌توان آن را در یخچال‌های استاندارد با دمای ۲ الی ۸ درجه سلسیوس قرار داد، درست مانند واکسن آکسفورد که آن هم از ویروس مهندسی ژنتیک شده‌ای به دست آمده که منجر به سرماخوردگی عادی در شامپانزه‌ها می‌شود.

واکسن مدرنا باید در دمای منفی ۲۰ درجه و واکسن فایزر باید در دمای منفی ۷۰ درجه نگهداری شود. این یعنی هم واکسن سینووک و هم واکسن مشترک آکسفورد و AstraZeneca، بیشتر به درد کشورهای در حال توسعه می‌خورند که شاید نتوانند حجم وسیعی از واکسن‌ را در چنین درجه‌ای نگه دارند.

چقدر موثر است؟

تشخیص‌اش هنوز دشوار است. بنابر آنچه در ژورنال علمی The Lancet آمده، ما اکنون تنها به اطلاعات فاز اول و دوم آزمایش‌های بالینی CoronaVac دسترسی داریم. ژو فنگکای، یکی از نویسندگان مقاله می‌گوید که نتایج -که براساس ۱۴۴ شرکت‌کننده در فاز اول و ۶۰۰ نفر دیگر در فاز دوم به دست آمده‌اند- نشان می‌دهند واکسن «برای شرایط ضروری مناسب است».

CoronaVac اکنون فاز سوم آزمایش‌ها را در برزیل، اندونزی و ترکیه پشت سر می‌گذارد. اما از ماه جولای تا اکنون، استفاده از آن در مواقع ضروری و روی گروه‌های پرخطر در چین مجاز بوده.

در ماه سپتامبر، سخنگوی سینووک گفت که تست‌ها روی بیش از ۱۰۰۰ مشارکت‌کننده انجام شده‌اند و از میان این افراد «برخی دچار خستگی خفیف یا احساس ناراحتی شدند... نه بیشتر از ۵ درصد از افراد.»

اوایل ماه اکتبر بود که فاز سوم آزمایش‌ها در برزیل آغاز شد: کشوری که دومین آمار مرگ و میر ناشی از کروناویروس را در جهان داشته است. این آزمایش‌ها برای مدتی کوتاه در ماه نوامبر متوقف شدند، به این خاطر که خبر فوت یکی از مشارکت‌کنندگان به گوش رسید. اما بعد از اینکه مشخص شد مرگ او ارتباطی به واکسن نداشته است،‌ تست‌ها از سر گرفته شد.

پروفسور لو می‌گوید «با در نظرگیری اطلاعات محدودی که در اختیارمان است» نظر دادن راجع به میزان بهینگی واکسن کاری بسیار دشوار است. او می‌گوید: «بنابر اطلاعات اولیه، CoronaVac احتمالا واکسنی موثر است، اما لازم است تا انتشار نتایج فاز سوم آزمایش‌ها منتظر بمانیم. این آزمایش‌های به صورت اتفاقی انجام و با شبه دارو کنترل می‌شوند... هزاران مشارکت‌کننده نیز دارند. تنها یک راه برای اثبات امن و موثر بودن واکسن وجود دارد و آن، به کارگیری‌اش در سطح جمعیتی است».

تکلیف واکسن سینوفارم چیست؟

سینوفارم، شرکت دارویی چینی که در اختیار دولت این کشور است، اکنون به توسعه دو واکسن برای کووید-۱۹ می‌پردازد که درست مانند همتای سینووک، واکسن‌هایی غیر فعال شده با رویکردی مشابه هستند. هر دو واکسن این کمپانی در فاز سوم آزمایش‌های بالینی به سر می‌برند و همین حالا در اختیار نزدیک به یک میلیون چینی قرار گرفته‌اند.

سینوفارم نیز هنوز نتایج فاز سوم آزمایش‌هایش را منتشر نکرده است. پروفسور دیل فیشر از دانشگاه ملی سینگاپور اخیرا به خبرگزاری CNBC گفت: «رویکرد نرمال این است که منتظر نتایج فاز سوم آزمایش‌ها بمانید و بعد شروع به توزیع ضروری و فوری یک واکسن کنید.» او می‌گوید حرکت چین «غیر متعارف» بوده است و اضافه می‌کند که انجام چنین کاری در غرب کاملا «غیر قابل پذیرش» تلقی می‌شود.

طی هفته گذشته، کشور پرو آزمایش‌های واکسن سینوفرم را به خاطر «اتفاقی جدی» که یکی از مشارکت‌کنندگان را تحت تاثیر قرار داد به حالت تعلیق درآورد و محققان اکنون در حال بررسی هستند که آیا این اتفاق ارتباطی به واکسن داشته است یا خیر. توقف آزمایش‌های بالینی اتفاقی غیر رایج نیست. در ماه سپتامبر، بریتانیا آزمایش‌های یک واکسن دیگر برای کووید-۱۹ را متوقف کرد، چرا که یکی از مشارکت‌کنندگان واکنشی شدید به بیماری نشان داد. اما بعد از اینکه مشخص شد واکسن عامل بروز اتفاق نبوده، آزمایش‌ها ادامه پیدا کرد.

آیا چین واکسن دیگری نیز دارد؟

بنابر مقاله‌ای که اخیرا در نشریه The Conversation منتشر شده، هم‌اکنون حداقل دو واکسن دیگر در چین توسعه می‌یابند. یکی از آن‌ها متعلق به شرکتی به نام CanSino Biologics است که گفته می‌شود فازم سوم آزمایش‌های بالینی را در کشورهایی مانند عربستان سعودی آغاز کرده است.

واکسن دیگر نیز توسط Anhui Zhifei Longcom توسعه می‌یابد. این واکسن از یک بخش تصفیه شده از ویروس برای ایجاد واکنش ایمنی استفاده می‌کند و اخیرا وارد فاز سوم آزمایش‌ها شده است.

کدام کشورها خواستار واکسن‌های چین شده‌اند؟

ابتدای ماه دسامبر سال جاری میلادی بود که نخستین محموله از واکسن‌های سینووک به کشور اندونزی رسید تا این کشور کمپین واکسیناسیون عمومی خود را آغاز کند. انتظار می‌رود تا ماه ژانویه، ۱.۸ میلیون دوز دیگر از این واکسن به دست اندونزی برسد. چند روز بعد، دو کشور عرب نیز با استفاده از واکسن سینوفارم موافقت کردند.

امارات متحده عربی می‌گوید بعد از مشاهده تحلیل‌هایی که از موثر بودن ۸۶ درصدی واکسن در فاز سوم آزمایش‌ها خبر می‌دادند، تصمیم به خرید آن گرفته است. بحرین نیز استفاده از واکسن کووید-۱۹ سینوفارم را تایید کرده و می‌گوید که بزرگسالان می‌توانند برای دریافت دوز رایگان خود، به صورت آنلاین ثبت نام کنند.

و سنگاپور می‌گوید که قراردادهایی گسترده با چندین تولیدکننده واکسن نظیر سینووک، مدرنا و فایزر امضا کرده است. ناگفته نماند که واکسن سینووک از مدت‌ها پیش مورد توجه سه کشور ترکیه، برزیل و شیلی نیز قرار گرفته.

روند عرضه واکسن‌های چینی چطور است؟

آنطور که رییس هیئت مدیره سینووک می‌گوید، این کمپانی به لطف خط تولید ۲۰ هزار متر مربعی جدید خود، قادر به تولید ۳۰۰ میلیون دوز در هر سال خواهد بود. درست مانند هر واکسن دیگری، واکسن سینووک نیز باید در دو نوبت به بدن افراد تزریق شود و این یعنی اکنون ظرفیت واکسینه شدن ۱۵۰ میلیون نفر در سال وجود دارد: اندکی بیشتر از یک دهم جمعیت کشور چین.