پلتفرم‌زدایی پرزیدنت؛ وقتی سیلیکون ولی در برابر ترامپ ایستاد

بعد از سال‌ها تذکر دادن خونسردانه، جهان تکنولوژی اکنون با تمام قوا به سراغ دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا رفته. دلیل اصلی ماجرا نیز حمله خشونت‌آمیز طرفداران ترامپ به ساختمان کپیتول در واشنگتن دی‌سی در روز چهارشنبه هفته پیش است. از توییتر گرفته تا پی‌پل، اکنون چند دوجین کمپانی حوزه تکنولوژی، محدودیت‌هایی دیده نشده برای آقای ترامپ اعمال کرده‌اند یا خیلی ساده، دسترسی به سرویس‌های خود را برای او غیرممکن ساخته‌اند. در برخی موارد، ماجرا به ساکن کنونی کاخ سفید محدود نشده و حتی حامیان و همکاران او نیز مجازات شده‌اند.

در این رابطه، اخبار فراوانی طی چند روز گذشته به گوشمان رسید. بنابراین زمانش رسیده که مروری داشته باشیم بر تمام وقایع و بررسی کنیم که بعد از این چه خواهد شد.

توییتر: بن دائمی و تلاش برای مقابله با تمام اکانت‌های جایگزین

با توجه به اینکه توییتر یکی از اصلی‌ترین اهرم‌های دونالد ترامپ در سال‌های اخیر بوده و اکانت realDonaldTrump او بیش از ۹۰ میلیون فالوئر داشت، توییتر یکی از اصلی‌ترین بازیگران در مباحثات مربوط به چگونگی مقابله با رییس جمهور آمریکا بوده است. توییتر در گذشته بارها به رییس جمهور آمریکا تذکر داده، لیبل‌های هشدار آمیز راجع به تمامیت انتخابات و اطلاعات دروغین به توییت‌های او چسباند و گاهی هم خیلی ساده، توییت‌هایش را بلاک کرد.

با این همه به نظر می‌رسد که طاقت توییتر در چند روز اخیر بالاخره طاق شده است. مدت کوتاهی بعد از شورش در کپیتول، توییتر یک بنر بزرگ در وب‌سایت خود تعبیه کرد و به کاربرانش راجع به توییت‌های ترامپ در این زمینه هشدار داد. از سوی دیگر، توییت‌هایی که به هر شکل به این ماجرا مربوط می‌شدند را بلاک کرد. چند ساعت بن، توییتر یک بن ۱۲ ساعته روی اکانت شخصی رییس جمهور اعمال کرد.

در ابتدا به نظر می‌رسید شرایط به حالت عادی برگردد. سخنگویان شرکت نیز صبح روز پنجشنبه اعلام کردند که بعد از حذف توییت‌ها از سوی گردانندگان اکانت، امکان بازگشت آن به حالت عادی و نادیده گرفتن مقررات توییتر راجع به عدم تشویق به خشونت وجود خواهد داشت. عصر همان روز، ترامپ یک ویدیو منتشر کرد که در آن حالتی آرام‌تر از سخنرانی‌های آتشین اخیرش داشت و در آن برای نخستین بار، نتیجه انتخابات را پذیرفت.

با این همه، فشار خارجی بر پلتفرم توییتر و همینطور تقاضای داخلی کارمندان باعث شد که رویکرد این شبکه اجتماعی دائما تغییر کند. در پایان روز جمعه، توییتر اعلام کرد که تصمیم به بن کردن دائمی رییس جمهور از پلتفرم خود گرفته و اکانت realDonaldTrump را پایین می‌کشد. سپس موش و گربه بازی شروع شد و توییتر دسترسی رییس جمهور به دیگر اکانت‌های توییتری مانند TeamTrump (اکانت رسمی کمپین انتخاباتی او) و POTUS (اکانت رسمی ریاست جمهوری آمریکا) را متوقف کرد و سپس تمام توییت‌هایش پاک شد. در قوانین توییتر آمده که کاربران بن شده، حق ندارند در صدد ساخت اکانتی دیگر برآیند.

توییتر تدابیری دیگر نیز علیه نزدیکان و مخاطبان رییس‌جمهور در نظر گرفته. برای مثال می‌توان به مایکل فلین، برخی دیگر از حامیان ترامپ و برخی از چهره‌های سرشناس QAnon اشاره کرد. درحالی که رییس جمهوری جدید آمریکا فاصله چندانی با تلسط یافتن بر کاخ سفید ندارد، اکانت POTUS تحویل دولت او خواهد شد. جالب اینکه برخلاف دوران گذار دولت اوباما به ترامپ در سال ۲۰۱۶، توییتر قصد دارد شمار فالوئرهای اکانت را ریست کرده و آن‌ها را به صفر برساند.

برای خود ترامپ نیز، ممنوعیت همیشگی دسترسی به این پلتفرم، سوالی بزرگ به وجود می‌آورد: او اکنون فعالیت‌های خود را به چه پلتفرمی منتقل خواهد کرد؟ تا به امروز شاهد انتقال فعالیت‌های او به هیچ شبکه اجتماعی جایگزینی نبوده‌ایم، اما با توجه به رویه چند سال اخیر تصورش سخت است که او خیلی ساده به زمین‌های گلف برگردد و همه‌چیز را پشت سر بگذارد.

اسنپ: مسدود کردن اکانت ترامپ بعد از ماه‌ها جدال

در پایان روز چهارشنبه و بعد از وقایع کپیتول هیل،‌ اسنپ هم تصمیم گرفت اکانت رییس جمهور آمریکا را مسدود کند. اسنپ در واقع یکی از کمپانی‌هایی بود که سریع‌ترین واکنش را به وقایع واشنگتن دی‌سی نشان داد. با این تصمیم، آقای ترامپ دیگر قادر به پست کردن اسنپ‌های تازه برای ۲ میلیون فالوئر خود در این پلتفرم نیست. تا جایی که در این لحظه می‌دانیم، ممنوعیت دسترسی قرار است به قوت خود باقی بماند،‌ اما کاربران قادر به مشاهده پروفایل رسمی رییس جمهور هستند.

بعد از کشته شدن جرج فلوید در مینیاپولیس و شکل‌گیری اعتراضات «جان سیاهپوستان مهم است» نیز اسنپ اعلام کرده بود که اکانت رییس جمهور آمریکا را از تب «دیسکاور» حذف می‌کند تا احتمال مشاهده شدن آن توسط کاربران تازه کاهش یابد. البته که دونالد ترامپ هیچوقت به شکل موثر از پلتفرم اسنپ استفاده نکرد و با مسدود شدن اکانتش تا اطلاع ثانوی، بعید به نظر می‌رسد که بتواند در آینده اسنپ را به عنوان خانه جدید برگزیند.

فیسبوک و اینستاگرام: عدم دسترسی کوتاه‌مدت الی میان‌مدت و یک سوال بی‌پاسخ

فیسبوک هم درست مثل توییتر یکی از پلتفرم‌های محبوب ترامپ و حامیانش بود و ضمنا در سال‌های اخیر به بستری وسوسه‌برانگیز برای برخی از محبوب‌ترین شخصیت‌های سیاسی راست تبدیل شد. سیستم مدیریت محتوای فیسبوک طی سال‌های اخیر شدیدا مورد انتقاد قرار گرفت، اما این کمپانی در عمده موارد ترجیح می‌داد که تدابیری مستقیم علیه رییس جمهور آمریکا به کار نگیرد - رویه‌ای که البته هفته پیش به پایان رسید.

در روز چهارشنبه، همینطور که شورشیان از اتاق‌های کنگره آمریکا بیرون می‌آمدند، فیسبوک ویدیویی از دونالد ترامپ که به زعم کمپانی تشویق به خشونت بود را پایین کشید. در عصر همان روز، تدابیر فیسبوک گسترش یافته و منجر به بن شدن ۲۴ ساعته اکانت دونالد ترامپ شدند که اکنون ۳۳ میلیون فالوئر دارد. فیسبوک این بحث را پیش کشید که رییس جمهور قوانینش را چندین مرتبه زیر پا گذاشته و تعلیق یک روزه، به صورت اتوماتیک اتفاق افتاده است. به صورت همزمان نیز، فیسبوک و اینستاگرام به مقابله با هشتگی محبوب و ترند شده پرداختند که مرتبط با شورش در کپیتول بود.

صبح روز پنجشنبه، مارک زاکربرگ در پستی شخصی خبر از تعلیق اکانت رییس جمهور تا زمانی «نامشخص» (در کمترین حالت دو هفته)‌ داد. این یعنی تعلیق اکانت ترامپ حداقل تا روز معارفه جو بایدن، رییس جمهور جدید آمریکا ادامه خواهد یافت.

بعد از معارفه چه می‌شود؟ در حال حاضر پاسخی برای این پرسش نداریم. اکانت دونالد ترامپ به حالت تعلیق درآمده، اما غیر فعال نشده. که یعنی او قادر به ارسال محتوای تازه نیست، اما صفحه‌اش همچنان توسط کاربران فیسبوک قابل بازدید است. هنگامی که انتقال قدرت به پایان برسد، فیسبوک می‌تواند هم به تعلیق پایان بدهد و هم دسترسی آقای ترامپ را برای مدتی‌ طولانی‌تر بسته نگه دارد. با توجه به حضور گسترده ترامپ در این پلتفرم و محبوبیت فیسبوک میان طرفدارانش، فیسبوک اکنون در یک دوراهی قرار گرفته که بین بن کردن محتویات به زعم خود خطرناک یا حفظ کاربرانی که در نهایت بیشترین اهمیت را برایش دارند، کدام را انتخاب کند.

شاپیفای و پی‌پل: فعلا خبری از فروش اجناس رسمی برند ترامپ نیست

اما تنها شبکه‌های اجتماعی نیستند که تدابیر تازه علیه ترامپ و مخاطبان او ترتیب داده‌اند. غول‌های دنیای بازرگانی الکترونیک هم تدابیری برای پلتفرم‌های خود دارند. در روز پنجشنبه، شاپیفای اعلام کرد که فروشگاه‌های متعلق به کمپین انتخاباتی ترامپ و همینطور برند شخصی ترامپ را از پلتفرم خود حذف می‌کند.

این یعنی قوانین کمپانی شاپیفای اکنون به تکامل رسیده‌اند. شاپیفای سال‌ها پیش گفته بود که تمایلی به نظارت بر محتوای پلتفرم خود ندارد، اما طی سال‌های اخیر برخی از بحث‌برانگیزترین فروشگاه‌ها (مانند فروشگاه‌های باله راست) را حذف کرده است.

پی‌پل هم طی هفته گذشته مشغول به غیر فعال‌سازی اکانت‌های برخی از گروه‌های حامی ترامپ بوده،‌ گروه‌هایی که از این فینتک انتقال پول برای کمک مالی به شورشیان کپیتول هیل استفاده کرده بودند. پی‌پل ضمنا برخی از اکانت‌های سیاسی را مسدود کرده. برای مثال در سال ۲۰۱۹ شاهد بن شدن یک اکتیویست باله راست بودیم و بعد از اعتراضات خشونت‌آمیز شارلوتزویل در سال ۲۰۱۷ هم برخی از سازمان‌های راست افراطی را بن کرد. تا جایی که تا این لحظه می‌دانیم، دامنه تدابیر پی‌پل آنقدر گسترده نبوده که شخص دونالد ترامپ را تحت تاثیر قرار دهد.

با توجه به میزان شهرت برند شخصی ترامپ و محصولاتش حتی پیش از اینکه او به ریاست جمهوری برسد، سوال بزرگ اینست که این دو پلتفرم بازرگانی الکترونیک بعد از خروج ترامپ از کاخ سفید چه رویکردی در پیش خواهند گرفت. آیا ترامپ می‌تواند به فروش اجناس همیشگی خود بازگردد؟ آیا اصلا او برای فروش اجناس خود به چنین پلتفرم‌هایی نیاز خواهد داشت؟‌ پاسخ به این بستگی دارد که ترامپ تصمیم بگیرد همچنان روی سیاست متمرکز باشد یا فعالیت‌های تجاری پیشین خود را ادامه دهد.

حذف پارلر از گوگل پلی استور و شاید اپ استور اپل

برای حامیان ترامپ و هرکس دیگری که نگران رویکرد فیسبوک و دیگر پلتفرم‌ها است، پارلر اکنون به عنوان اصلی‌ترین شبکه اجتماعی جایگزین برای مخاطبان رییس جمهور آمریکا به حساب می‌آید. در حال حاضر، پارلر اپلیکیشن شماره یک اپ استور در آمریکا به حساب می‌آید و فاصله‌ای فراوان با اپلیکیشن پیام‌رسان و رمزنگاری‌شده سیگنال در جایگاه چهارم دارد که به خاطر تمجید ایلان ماسک، محبوبیتی ناگهانی را تجربه کرد.

اما فرصت پارلر برای رشد یافتن توسط شورشیان کپیتول هیل اکنون با مانعی بزرگ مواجه شده است: دو کمپانی صاحب دو استور بزرگ اپلیکیشن‌های موبایل در ایالات متحده.

گوگل صبح روز شنبه اعلام کرد که پارلر را از استور خود حفظ می‌کند و علت این تصمیم را نبود مدیریت و فیلترینگ محتوا در آن ذکر کرد. درحالی که این مقاله نوشته می‌شود، صفحه این اپلیکیشن در اپ استور پایین کشیده شده است. این ممنوعیت بدان معناست که کاربران قادر به نصب اپلیکیشن از طریق پلی استور نخواهند بود، اما کاربرانی که پیشتر پارلر را نصب کرده‌اند کماکان قادر به استفاده از آن خواهند بود.

در این بین، بازفید گزارش کرده که اپل به توسعه‌دهندگان پارلر هشدار داده که اگر ظرف ۲۴ ساعت، سیستم مدیریت و فیلترینگ محتوا را به اپلیکیشن خود اضافه نکنند، رویه گوگل را ادامه داده و دسترسی به آن را در اپ استور محدود می‌کند. در حال حاضر پارلر در اپ استور قابل دسترسی است، اما اگر از هشدار اپل پیروی نکند، تا پایان امروز به پایین کشیده می‌شود.

با توجه به پیچیدگی مدیریت محتوا و نیاز به استخدام گسترده مدیران محتوا، بسیار بعید به نظر می‌رسد که پارلر در این زمان کوتاه قادر به واکنش نشان داده به خواسته اپل باشد. اینکه در طولانی مدت نیز چه به سر پارلر و حامیان ترامپ خواهد آمد هنوز مشخص نیست.

دیسکورد، توییچ، یوتیوب،‌ ردیت و تیک‌تاک: هیچکدام ترامپ را نمی‌خواهند

و در نهایت بیایید به سراغ دیگر بازیگران دنیای شبکه‌های اجتماعی برویم که محبوبیت ترامپ میان آن‌ها نیز تعریف چندانی ندارد. تمام کمپانی‌هایی که بالاتر نام برده‌ایم دسترسی رییس جمهور آمریکا را به سایت‌های خود قطع کرده‌اند و تدابیری در مقابل گروه‌های مرتبط با او نیز در پیش گرفته‌اند.

سرویس یوتیوب که متعلق به گوگل است در روز پنجشنبه شروع به «برخورد» با کانال‌هایی کرد که اطلاعات دروغین راجع به انتخابات ریاست جمهوری اخیر آمریکا منتشر می‌کنند: از جمله کانال خود ترامپ. در گذشته، ویدیوهایی که حاوی اطلاعات دروغین راجع به انتخابات بودند همراه با یک لیبل هشدار از راه می‌رسیدند، اما خود کانال با هیچ پیامدی روبه‌رو نمی‌شد. در ماه دسامبر یوتیوب قوانین خود را به‌روزرسانی کرد و اعلام نمود که ویدیوهای حاوی اطلاعات دروغین انتخاباتی، به سرعت حذف می‌شوند.

تغییر قوانین طی هفته گذشته، رویکرد پیشین کمپانی را تشدید می‌کند و می‌تواند به معنای تعلیق طولانی‌مدت‌تر کانال‌ها بعد از هر اخطاری باشد که دریافت می‌کنند. تداوم این اخطار در بازه‌ای مشخص نیز به معنای بن شدن همیشگی یک کانال از یوتیوب خواهد بود. این دقیقا همان اتفاقی است که برای کانال استیو بنن افتاد و بعد از ظهر روز جمعه، او به خاطر تخطی مداوم از قوانین یوتیوب برای همیشه بن شد. از سوی دیگر، کانال رسمی آقای ترامپ اکنون کمتر از ۳ میلیون سابسکرایبر دارد و همچنان محتویاتش قابل مشاهده است.

در بیرون از یوتیوب، توییچ هم رویکردی مشابه فیسبوک در پیش گرفته و صبح روز پنجشنبه اعلام کرد که رییس جمهور را تا زمانی «نامشخص» بن می‌کند، حداقل تا روز معارفه رییس جمهور جدید در روز بیستم ژانویه. دونالد ترامپ در این پلتفرم استریم محتوا حدودا ۱۵۱ هزار دنبال‌کننده دارد و بنابراین توییچ یکی از کم‌اهمیت‌ترین اکانت‌های او در شبکه‌های اجتماعی به حساب می‌آید.

حامیان ترامپ و گروه‌های آن‌ها نیز از برخی پلتفرم‌های محبوب حذف شده‌اند. در روز جمعه، ردیت اعلام کرد که ساب‌ردیت r/DonaldTrump که جامعه‌ای غیررسمی برای سینه‌چاک‌ترین طرفداران او بود را مسدود می‌کند. انجمن ردیت پیشتر ساب‌ردیت بحث‌برانگیز r/The_Donald را نیز در ماه ژوئن بسته بود. دیسکورد نیز در روز جمعه، سرور مرتبط با این ساب‌ردیت بدن شده را بست و گفت این سرور «یک فروم آنلاین برای تشویق به اعمال خشونت» بوده است.

و در نهایت نوبت به تیک‌تاک می‌رسد که در روز پنجشنبه، انتظار اطلاعات راجع به شورش کپیتول را محدود کرد و به ری‌دایرکت کردن هشتگ‌ها و همینطور پاک کردن محتویات خشونت‌آمیز و پیام شخص ترامپ به حامیانش پرداخت. دونالد ترامپ اکانتی در تیک‌تاک ندارد و بنابراین تدابیر این شبکه اجتماعی، عمدتا در راستای مقابله با حامیان او و محتوای مربوط به شرایط رقم خورده در کپیتول هیل بوده است.