پاسخ متخصصان به پرسشی اساسی: آیا فناوری ما را افسرده می‌کند؟

هر روز شاهد معرفی فناوری‌های جدیدی هستیم. این روزها انواع گوشی‌های هوشمند تا گجت‌های مختلف در دسترس کاربران جهان قرار دارد‌؛ اما آیا با همه فناوری‌های جدید و به روز دنیا، حتی در کشورهای پیشرفته، انسان‌ها احساس خوشبختی بیشتری می‌کنند؟ آیا شادتر هستند و از زندگی بیشتر لذت می‌برند؟

با وجودی که به نظر می‌رسد فناوری می‌تواند باری از مشکلات و مسایل کاربران بردارد؛ اما آیا فناوری می‌تواند باعث تشدید افسردگی شده یا حتی خودش به عاملی برای ابتلا به افسردگی تبدیل شود؟ برخی محققان برجسته و نامدار به این سوالات پاسخ داده‌اند.

دیانا وینستون

«دیانا وینستون» مدیر مرکز تحقیقاتی آموزش ذهن آگاهی «UCLA» و نویسنده کتاب در زمینه آگاهی معتقد است که علی‌رغم فقدان شواهد مستدل از رابطه علت و معلولی بین افسردگی و فناوری، روابطی بین این دو مقوله وجود دارد. از نظر وی افراد افسرده بیشتر جذب شبکه‌های اجتماعی می‌شوند و حتی به عنوان راهکاری برای خود درمانی، به شبکه‌های اجتماعی متوسل می‌شوند.

مطالعات بسیاری نشان می‌دهد که ارتباط مستقیمی بین استفاده بیش از حد از گوشی‌های هوشمند و افسردگی وجود دارد؛ هرچند محققان هنوز در حال بررسی این موضوع هستند و برخی بر این باورند هنوز به صورت قطعی نمی‌توان در مورد چنین موضوعی نظر قطعی داد.

دیانا وینستون معتقد است که استفاده مداوم از گجت‌ها باعث شده توانایی ما برای توجه کامل روی مسایل ضعیف شود و نتوانیم کارایی لازم را داشته باشیم. وی به کاربران پیشنهاد می‌کند برای ساعاتی گوشی هوشمند، لپ‌تاپ و سایر دستگاه‌های این چنینی را کنار بگذارند و در طببعت قدم بزنند تا بتوانند با تمرکز بیشتری به فعالیت‌های دیگر خود ادامه بدهند.

یکی دیگر از مشکلاتی که این روزها بیش از پیش مطرح می‌شود، اعتیاد بیش از حد به فناوری است. برخی افراد بدون اتصال به اینترنت چیزی در زندگی کم دارند و زندگی برایشان به شدت کسل کننده خواهد بود. دیانا وینستون معتقد است اگر تنها لذت و خوشی زندگی کاربران اتصال به اینترنت و وقت صرف کردن در شبکه‌های اجتماعی باشد، باید باور کنیم که این افراد دچار اعتیاد به فناوری شده‌اند.

کاربران باید بتوانند از بخش‌های دیگر زندگی خود از جمله قدم زدن، وقت گذرانی در طبیعت و حتی نوازش حیوانات لذت ببرند.

متیو لاپیر

«متیو لاپیر»، استادیار ارتباطات دانشگاه آریزونا  که تحقیقات مختلفی در مورد تاثیر رسانه‌ها روی سلامتی کاربران داشته نیز معتقد است با وجودی که برخی کاربران به صورت تقریبا تمام وقت با گوشی،‌ تبلت و لپ‌تاپ کار می‌‌کنند؛ ‌اما مدت زمان استفاده از چنین دستگاه‌هایی ارتباطی با میزان افسردگی آنها ندارد.

از نظر وی مشکل اصلی مدت زمان استفاده از دستگاه‌های هوشمند نیست؛ بلکه مشکل وابستگی شدید به چنین فناوری‌هایی است. برخی کاربران به راحتی نمی‌توانند ساعاتی از دستگاه‌های هوشمند دور باشند و به شدت احساس خلا می‌کنند که می‌تواند از نشانه‌های ابتلا به افسردگی باشد.

اگر نمی‌توانید به راحتی از گوشی هوشمند خود برای ساعاتی دور بمانید؛ این وضعیت می‌تواند احتمالا نشان دهد که در معرض ابتلا به بیماری افسردگی قرار دارید.

اریک پپر

«اریک پیر»، استاد دانشگاه ایالتی سانفرانسیسکو نیز معتقد است که فناوری به خودی خود مشکلی ندارد؛ بلکه نحوه برخورد ما با فناوری چالش‌ها و مسایل مختلفی برایمان ایجاد کرده است.

برخی کاربران ساعت‌ها با گوشی‌های هوشمند خود مشغول هستند. حتی مدل نشستن افراد نیز می‌تواند روی عملکرد مغز آنها تاثیرگذار باشد. عملکرد مغز فردی که ساعت‌‌ها در وضعیتی خاص و اغلب با سر رو به پایین با گوشی هوشمند مشغول است؛ با عملکرد مغز فردی که سرش را بالا نگه می‌دارد فرق می‌کند و داده‌ها نشان داده قرار گرفتن در این وضعیت برای ساعات ‌های طولانی باعث افزایش تفکرات مایوس کننده می‌شود.

همچنین در آزمایش‌هایی که وی به انجام رسانده، متوجه شده است که کار کردن بیش از حد با سیستم‌هایی مانند گوشی هوشمند و لپ‌تاپ از تمرکز کاربران می‌کاهد. وی دو گروه دانشجو را در دو کلاس درس متفاوت با لپ‌تاپ و بدون لپ‌تاپ مورد بررسی قرار داد و متوجه شد وجود لپ‌تاپ روی یادگیری، میزان توجه و درگیر شدن دانشجویان در کلاس تاثیر منفی می‌گذارد.

وقتی برخی کاربران ساعت‌ها به صورت منفعل، مشغول تماشای استریم ویدیویی هستند؛ کم کم به موجوداتی منفعل و تماشاچی در زندگی تبدیل می‌شوند. از سوی دیگر تداوم چنین فعالیت‌هایی به صورت مستمر باعث افت سطح انرژی ما می‌شود.

مایکل مازاک

مدیر تحقیقات در مرکز ذهن آگاهی و توانایی های انسانی دانشگاه کالیفرنیا نیز معتقد است  به صورت کلی، فناوری به بهبود وضعیت زندگی کمک می‌کند.

تصور یک روز زندگی کردن بدون برخی فناوری‌ها واقعا وحشتناک است. تصور کنید روزی سیستم گرمایش و سرمایش از کار بیفتد یا برخی فناوری‌های مربوط به زندگی روزمره در اختیارمان نباشد؛ قطعا چنین وضعیتی خوشایند نیست.

وقتی صحبت از افسردگی و فناوری به میان می‌آید؛ عموما منظور استفاده نادرست از گوشی‌های هوشمند یا سایر دستگاه‌هایی است که به شکل درستی از آنها استفاده نمی‌کنیم.

برای مثال توییتر و اینستاگرام ذاتا برای کاربران مضر نیستند؛ اما می‌توانند تاثیر مخربی روی روابط واقعی ما ایجاد کنند.  کاربران باید راهکارهایی برای جلوگیری از خراب شدن روابط خود با دیگران پیش بگیرند. مثلا زمانی که کسی دارد با شما حرف میزند موبایل را کنار گذاشته و توجه خود را به وی معطوف کنید.