نتیجه عجیب تحقیق دانشگاه ییل: کرم‌ها می‌توانند رنگ را بدون چشم ببینند

محققان دانشگاه ییل (Yale) با انجام آزمایشی متوجه شدند که گونه‌ای از یک کرم می‌تواند رنگ آبی را بدون داشتن چشم و سیستم دیداری دیگر تشخیص دهد.

کرم الگانس (C. elegans) از باکتری‌های درون خاک تغذیه می‌کند. یکی از باکتری‌هایی که این کرم از آن دوری می‌کند، Pseudomonas aeruginosa, نام دارد که سمی بوده و رنگ آن آبی روشن است. تا پیش از این تحقیق محققان فکر می‌کردند که رنگ این باکتری تأثیر مستقیم در رفتار کرم ندارد، چون این کرم فاقد چشم، گیرنده‌های نوری و حتی ژن‌های تشخیص دهنده رنگ است.

اما محققان دانشگاه ییل با انجام مطالعه‌ای دریافتند که رنگ آبی در دوری جستن کرم الگانس از باکتری P. aeruiginosa نقش داشته و این جاندار به روشی دیگر رنگ را تشخیص می‌دهد.

نتایج عجیب این تحقیق پس از مطالعه چندین سویه از کرم الگانس و کشت باکتری P. aeruiginosa در آزمایشگاه بدست آمده است. محققان سم آبی رنگ یک باکتری را با رنگ آبی بی‌خطر و دیگری را با نسخه بدون رنگ سم تغییر دادند. کرم‌ها از این دو باکتری مثل باکتریهای معمولی دوری نکردند.

پژوهشگران در آزمایشی دیگر، نور با رنگ‌های مختلف را به باکتری بدون رنگ E. coli تاباندند که کرم الگانس معمولاً از آن تغذیه می‌کند. برخی از سویه‌های کرم تحت نورپردازی خاص از این کرم بی‌خطر دوری کرده و بعضی دیگر برای تصمیم گیری در مورد دوری کردن، به رنگی خاص و سیگنال شیمیایی نیاز داشتند. محققان می‌گویند در هر دو حالت، رنگِ نور، دستکم تا حدی، روی رفتار کرم تأثیرگذار بوده است.

محققان با بررسی بیشتر توانستند دو ژن را در کرم الگانس شناسایی کنند که به قابلیت تشخیص رنگ ربط دارند. این ژن‌ها در جانداران دیگر به مسیرهای پاسخ استرس سلولی (cellular stress response pathways) ربط داشته و توسط نور فرابنفش فعال می‌شوند. با اینکه محققان کارکرد دقیق این مکانیزم را نمی‌دانند، حدس می‌زنند که کرم‌ها به شکلی از این مسیرها برای تشخیص رنگ استفاده می‌کنند و این مکانیزم یکی از ابزارهایی است که کرم برای حس کردن اطراف از آن‌ها بهره می‌برد.

«Michael Nitabach»، یکی از نویسندگان مقاله می‌گوید: «کاری که کرم انجام می‌دهد بسیار هوشمندانه است. آن‌ها با بکارگیری چندین حس، تصویر واضح تری از محیط اطراف را در آنِ واحد ایجاد می‌کنند.»

این تحقیق باری دیگر ثابت می‌کند که بی‌مهرگان پیچیده‌تر از آن هستند که ما فکر می‌کنیم.

این تحقیق در ژورنال Science منتشر شده است.