هر آنچه راجع به واکسن استرازنکا و مشکل لختگی خون در دریافت‌کنندگان می‌دانیم
روند تزریق واکسن استرازنکا-آکسفورد برای مقابله با کووید-۱۹، اکنون در حداقل ۱۱۵ کشور جهان متوقف شده و در برخی از کشورها، چند ماه است که اوضاع به همین منوال بوده. اما تا پیش از وقوع ...
در دیجیاتو ثبت‌نام کنید
جهت بهره‌مندی و دسترسی به امکانات ویژه و بخش‌های مختلف در دیجیاتو عضو ویژه دیجیاتو شوید.
عضویت در دیجیاتوتازههای تکنولوژی
روند تزریق واکسن استرازنکا-آکسفورد برای مقابله با کووید-۱۹، اکنون در حداقل ۱۱۵ کشور جهان متوقف شده و در برخی از کشورها، چند ماه است که اوضاع به همین منوال بوده. اما تا پیش از وقوع مواردی نادر از اختلال لختگی خون -در برخی مواقع مرگبار- بسیاری از کشورهای اروپایی هنوز تصمیم به بازنگری در تزریق این واکسن به تمام گروه‌های سنی نکرده بودند.
برخی از آن کشورها که اکنون موجودی قابل قبولی از واکسن‌های جایگزین دارند، به استفاده محدود از واکسن استرازنکا-آکسفورد و تزریق آن به افراد مسن‌تر می‌پردازند و برخی دیگر نیز استفاده از آن را به صورت تمام و کمال متوقف کرده‌اند. اگرچه احتمال وقوع لختگی خون شدیدا کم است، قانون‌گذاران و محققان اکنون تمام تلاش خود را به کار بسته‌اند تا آگاهی راجع به علائم این اختلال بیشتر شود: علائمی نظیر سردرد، ورم پا و درد شکم - خصوصا در افراد جوان‌تری که واکسینه شده‌اند.
در این بین اما متخصصین حوزه سلامت از این موضوع ابراز نگرانی کرده‌اند که افزایش آگاهی راجع به واکنشی نادر به تنها یک واکسن، می‌تواند به تعلل مردم در دریافت واکسن دامن بزند، مشکلی که به صورت خاص در اروپا شکلی بسیار جدی به خود گرفته است. به همین خاطر آن‌ها بارها تاکید کرده‌اند که مزایای واکسن استرازنکا-آکسفورد به مراتب از خطراتش بیشتر است. و موضوع زمانی اهمیت می‌یابد که بدانیم در برخی کشورها، تنها این واکسن را می‌توان برای ایمن‌سازی مردم در برابر کووید-۱۹ یافت.
در ادامه این مقاله به برخی از رایج‌ترین سوالات راجع به واکسن مشترک شرکت استرازنکا و دانشگاه آکسفورد پاسخ می‌دهیم.
لختگی خون چیست و معمولا چطور اتفاق می‌افتد؟
خون لخته شده، لکه‌ای ژلاتینی و قطور از خون است که می‌توان جریان این ماده حیاتی را در بدن متوقف کند. لخته‌ها هم در پاسخ به آسیب‌های وارده به بدن ایجاد می‌شوند و هم به خاطر بسیاری از بیماری‌های گوناگون نظیر سرطان و اختلالات ژنتیک و حتی نشستن و دراز کشیدن بسیار طولانی‌مدت. خود کووید-۱۹ هم می‌تواند با لخته کردن خون مشکلات زیادی به وجود آورد. لخته‌های ایجاد شده در پاها گاهی به سمت ریه‌ها و در مواردی نادر به سمت مغز حرکت می‌کنند و در این نقاط از بدن می‌توانند بسیار مرگبار ظاهر شوند.
لخته‌های خونی ناشی از واکسن استرازنکا-آکسفورد از این نظر شدیدا نگران‌کننده بوده‌اند که علائمی نامتعارف از خود به نمایش می‌گذارند: مسدود شدن گردش خون در رگ‌های مهم بدن -خصوصا رنگ‌هایی که خون را از مغز می‌کشند- در کنار شمار پایین پلاکت‌ها. پلاکت‌ها جزیی از خون هستند که در روند لختگی ایفای نقش می‌کنند.
محققان آلمانی و نروژی دریافته‌اند که آن دسته از دریافت‌کنندگان واکسن که با اختلال لختگی روبه‌رو شده‌اند، در بدن خود به تولید آنتی‌بادی‌هایی تولید کرده‌اند که به فعال‌سازی پلاکت‌ها و لختگی خون منجر می‌شوند. محققان اکنون حتی نامی برای این واکنش نامتعارف انتخاب کرده‌اند: Vaccine-Induced Immune Thrombotic Thrombocytopenia یا به اختصار VITT.
تا به اینجای کار، محققان اروپایی قادر به شناسایی وضعیت پنهان بدن آن دسته از افرادی که با لختگی شدید خون مواجه شده‌اند نبوده‌اند و در صورتی که بتوان وجه مشترک میان تمام این دریافت‌کنندگان واکسن را یافت، می‌توان به وضعیت آن‌ها نیز کمک کرد.
برخی مقامات حوزه سلامت می‌گویند که افراد جوان‌تر به احتمال اندک بیشتری ممکن است با لختگی خون روبه‌رو شوند. از آن‌جایی که همین گروه از مردم به احتمال کمتری به موارد وخیم‌تر کووید-۱۹ مبتلا می‌شوند، قانون‌گذاران گفته‌اند که واکسن بالقوه برای این گروه سنی باید با بالاترین استانداردهای امنیتی سازگار باشد.
فراوانی موارد نامتعارف در اروپا چقدر است؟
محققان تا روز ۴ آپریل سال جاری میلادی اعلام کردند که شاهد ۲۲۲ مورد لختگی خون در بریتانیا و ۳۰ کشور دیگر در منطقه اقتصادی اروپا (اتحادیه اروپا به اضافه ایسلند، نروژ و لیختن‌اشتاین) بوده‌اند. آن‌ها اعلام کرده‌اند که ۳۴ میلیون نفر در این کشورها به دریافت واکسن استرازنکا و آکسفورد پرداخته‌اند و مشکل لختگی خون ظاهر با نرخ ۱ در ۱۰۰ هزار اتفاق می‌افتد.
از سوی دیگر، قانون‌گذاران اروپایی اعلام کردند که تا روز ۲۲ مارس، به بررسی جزییات کامل مربوط به ۸۶ مورد لختگی خون پرداخته‌اند که ۱۸ مورد از آن‌ها مرگبار بوده‌اند.
مقامات حوزه سلامت در بریتانیا مواردی نسبتا کمتر را گزارش کرده‌اند که احتمالا بدان خاطر باشد که این کشور در فاز نخست واکسیناسیون به سراغ افراد مسن‌تر رفت و تمام گزارش‌ها نشان می‌دهند افراد مسن کمتر در معرض خطر لختگی خون هستند.
اما از سوی دیگر همین مقامات شواهدی ارائه کرده‌اند از اینکه تقریبا در تمام سناریوها، خطر نیاز به مراقبت دائمی بر اثر ابتلا به کووید از خطرات لختگی خون در رگ‌ها بیشتر است. تنها گروه سنی این کشور که مشکلات مربوط به لختگی خون در بدن آن‌ها می‌تواند به مراتب جدی‌تر از مشکلات مربوط به کرونا ویروس باشد، افراد زیر ۳۰ سالی هستند که در نقاطی با موارد ابتدای کم به کووید-۱۹ گذران زندگی می‌کنند.
و در نهایت مقامات اضافه کرده‌اند که تمام گروه‌های سنی که در خطر مواجهه فراوان یا متوسط با کووید هستند، به احتمال فراوان آسیب‌های بیشتری از ویروس، نسبت به واکسنی که به بدن‌شان تزریق خواهد شد خواهند دید.
بریتانیا، کشورهای اروپایی و ملل دیگر چه تدابیری در پیش گرفته‌اند؟
آلمان، هلند، فیلیپین، پرتغال و اسپانیا پیشنهاد کرده‌اند که واکسن استرازنکا فقط به افرادی تزریق شود که بالاتر از ۶۰ سال سن دارند. کانادا و فرانسه همین رقم را برای افراد بالای ۵۵ سال، استرالیا برای افراد بالای ۵۰ سال و بلژیک برای افراد بالای ۵۶ سال پیشنهاد کرده. بریتانیا که واکسن استرازنکا در خاکش توسعه یافته به دفاع از آن ادامه می‌دهد، اما اخیرا اعلام نمود که برای افراد زیر ۳۰ سال، از واکسن‌های جایگزین استفاده خواهد کرد.
دانمارک و نروژ روند تزریق واکسن را متوقف کرده‌اند و جمهوری دموکراتیک کنگو هم آغاز روند واکسیناسیون سراسری را به تعویق انداخته است.
واکسیناسیون کامل با واکسن استرازنکا نیازمند دریافت دو دوز است، اما قانون‌گذاران فرانسوی پیشنهاد کرده‌اند که افراد زیر ۵۵ سال، دوز ثانویه خود را از طریق واکسنی دیگر دریافت کنند. مقامات آلمانی هم پیشنهاد مشابهی برای افراد زیر ۶۰ سال دارند.
واکسن استرازنکا جواز استفاده در ایالات متحده را دریافت نکرده است، اما کمپانی مورد اشاره می‌گوید که اکنون در صدد طی کردن فرآیند‌های قانونی از طریق سازمان غذا و داروی این کشور است. آژانس دارویی اروپا هم اکنون خواستار طریق لیبلی که روی بدنه آن متصل می‌شود شده و می‌گوید اختلال لختگی خون باید به عنوان یکی از اثرات جانبی به آن اضافه گردد.
لختگی‌های خون چقدر شایع هستند؟
در ایالات متحده، ۳۰۰ هزار الی ۶۰۰ هزار نفر سالانه با لختگی خون در ریه‌ها یا رگ‌های پا یا دیگر نقاط بدن‌شان مواجه می‌شوند. این آماری است که مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا به صورت رسمی منتشر کرده. بنابر این داده، هر روز بین ۱۰۰۰ الی ۲۰۰۰ نفر در آمریکا با لختگی خون مواجه می‌شوند. درحالی که اکنون میلیون‌ها نفر در هر روز واکسن می‌شوند، برخی از موارد لختگی خون در بدن افراد دریافت‌کننده واکسن، مرتبط با موارد رایج بروز این حادثه و بی‌ارتباط با واکسن خواهد بود.
در بریتانیا، قانون‌گذاران گفته‌اند که طی هر سال، یک نفر از هر ۱۰۰۰ نفر تحت تاثیر لختگی خون قرار می‌گیرد. اما متخصصین سلامت می‌گویند تشخیص موارد لختگی رایج از لختگی‌های نامتعارف‌تری که در بدن شمار اندکی از دریافت‌کنندگان واکسن استرازنکا و آکسفورد مشاهده شده دشوار خواهد بود. در این بین، محققین آلمانی می‌گویند که فراوانی لخته‌های خونی در بدن دریافت‌کنندگان استرازنکا و آکسفورد بیشتر از فراوانی مورد انتظار لختگی در بدن افرادی است که هیچوقت واکسن نزده‌اند.
در صورت واکنش‌های غیرمنتظره مانند لختگی خون، دکترها و دریافت‌کنندگان واکسن به دنبال چه علائمی باشند؟
قانون‌گذاران اروپایی می‌گویند که دریافت‌کنندگان واکسن در صورت بروز چند علامت خاص مانند ورم پا، درد دائمی در شکم، سردردهای شدید و مداوم، تاری دید و مشاهده لکه‌های خونی زیر پوست (فراتر از محل تزریق واکسن)، به سرعت به دنبال کمک پزشکی باشند.
اما این علائم آنقدر گنگ بودند که تقریبا به شکلی آنی، بخش اورژانس بیمارستان‌های بریتانیا پر شد از بیماری که نگران بودند دقیقا به مشکل لختگی خون برخورده باشند. در نتیجه، پزشکان اورژانس‌های بیمارستانی خواستار دستورالعملی واحد برای چگونگی مدیریت آن‌چیزی که خودشان عمدتا ویزیت‌های غیر ضروری بیمارستانی خوانده‌اند شده‌اند.
محققان آلمانی شروع به تجویز تست‌های خونی خانی کرده‌اند که می‌توانند این اختلال را تشخیص دهند و برای درمان نیز به سراغ محصولی به نام «گلوبولین ایمنی وریدی» رفته‌اند که برای درمان برخی از اختلالات ایمنی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آیا سایر واکسن‌ها منجر به بروز دیگر اختلالات خون‌ریزی می‌شوند؟
واکسن‌های دیگر، خصوصا واکسن‌هایی که برای سرخک، اوریون و سرخجه به کودکان تزریق می‌شوند، همواره به صورت موقتی منجر به کاهش سطوح پلاکت‌ها شده‌اند که برای شکل‌گیری لخته‌های خونی ضروری به حساب می‌آیند.
کاهش سطوح پلاکت در شمار اندکی از افرادی که واکسن‌های مدرنا، فایزر-بیون‌تک و استرازنکا را دریافت کرده‌اند گزارش شده. یک دکتر فلوریدایی بعد از دریافت واکسن و به خاطر کاهش غیر قابل جبران مقادیر پلاکت خون دچار خون‌ریزی مغزی شد و جان باخت. سایرین نیز روانه بیمارستان شده‌اند. مقامات سلامت ایالات متحده می‌گویند که در حال بررسی موارد مختلف هستند، اما هنوز نتیجه پژوهش‌ها را منتشر نکرده‌اند و هنوز هیچ ارتباط مستقیمی به واکسن‌ها مشاهده نشده است.
اثر ماجرا بر اروپا چه بوده؟
مدتی کوتاه بعد از شروع نگرانی‌ها طی ماه گذشته میلادی، نظرسنجی‌های برگزار شده در آلمان، فرانسه و اسپانیا نشان داده‌اند که بخش اعظمی از مردم به امنیت واکسن استرازنکا و آکسفورد تردید دارند. در نتیجه شاهد کاهش شمار تزریقات بوده‌ایم: در سراسر اروپا، تنها ۶۴ درصد از دوزهای موجود از واکسن استرازنکا به بازوی مردم تزریق شده‌اند که رقمی به مراتب پایین‌تر نسبت به دیگر واکسن‌های موجود به حساب می‌آید.
اما کشورهای اروپایی قادر به جبران استفاده محدود از این واکسن بوده‌اند، عمدتا به این خاطر که واکسن‌های دیگر تولیدکنندگان را نیز خریداری کرده‌اند. اتحادیه اروپا انتظار دارد که طی نیمه دوم سال جاری میلادی ۳۶۰ میلیون دوز دیگر از واکسن‌های کرونا ویروس دریافت کند که بخش اعظمی از آن‌ها واکسن‌های فایزر-بیون‌تک هستند و ابعاد واکسیناسیون را بسیار گسترده‌تر می‌کنند.
البته که در بسیاری از موارد، آن دسته از مردم این قاره که همچنان مشمول برنامه واکسیناسیون با واکسن استرازنکا و آکسفورد بوده‌اند، از فرصت خود استقبال کرده‌اند. برای مثال آلمان اگرچه واکسن را تنها به افراد بالای ۶۰ سال پیشنهاد می‌کند، اما همچنان با همان سرعت پیش مشغول واکسیناسیون افراد مشمول است.
دیدگاه‌ها و نظرات خود را بنویسید
برای گفتگو با کاربران ثبت نام کنید یا وارد حساب کاربری خود شوید.
مدیر شرکت استرازنکا مزدور
ررژیم ایران هستش