مروری بر تاریخچه عجیب و پر فراز و نشیب اپلیکیشن‌های پیام‌رسان گوگل

طی ۱۵ سال اخیر، گوگل بیشتر از دوجین سرویس پیام‌رسان مبتنی بر متن، صدا و تماس ویدیویی را به جهانیان معرفی کرده است. اخیرا هم شاهد رونمایی از Google Chat بودیم که همچون ترکیبی از اتاق‌های موجود در اپلیکیشن‌های Slack یا دیسکورد با قابلیت‌های سنتی موجود در پیام‌رسان‌های عادی به نظر می‌رسد.

این از آن دست رونمایی‌هایی بود که منطقا باید باعث می‌شد فعالیت‌های گوگل در دنیای اپلیکیشن‌های پیام‌رسان شکلی یکپارچه و سرراست به خود بگیرد. اما -درست مانند سابقه همیشگی گوگل در این حوزه- اکنون کاربران حسابی گیج شده‌اند.

پیش از هر چیز، عبارت «Google Chat»‌نامی است که طرفداران سینه‌چاک گوگل برای سالیان طولانی برای سرویس پیام‌رسان Google Talk انتخاب کرده‌اند. آیا این اتفاقی است که پیام‌رسان جدید گوگل یه سیکل کامل را پیموده یا نام‌گذاری سرویس جدید قرار است طرفداران قدیمی پیام‌رسان گوگل را به وجود آورد؟

بعد به نکته عجیب دوم می‌رسیم. گوگل چت حاوی اتاق‌های پیام‌رسانی است که پیشتر Rooms نامیده می‌شدند، اما حالا قرار است به «تکامل» رسیده و با نام Spaces به کار خود ادامه دهند. آن در هم درحالی که گوگل پیشتر و طی سال ۲۰۱۶ از پیام‌رسانی متفاوت به نام Spaces رونمایی کرده بود.

بیایید به مرور تاریخچه فعالیت‌های گوگل در حوزه محصولات پیام‌رسان بپردازیم. در لیست پایین،  آن دسته از سرویس‌هایی که همچنان در دسترس کاربران هستند بولد شده‌اند.

• سرویس‌های ایمیل: جیمیل
• سرویس‌های پیام‌رسان: گوگل تاک، گوگل پلاس هادل، گوگل هنگ‌آوتس، گوگل الو و گوگل چت به اضافه بی‌شمار قابلیت چت و پیام‌رسانی در محصولات دیگر گوگل که به آن‌ها اشاره‌ای نمی‌کنیم.
• سرویس‌های SMS و RCS: گوگل وویس، اپلیکیشن Messages اندروید با قابلیت چت RCS
• سرویس‌های کنفرانس ویدیویی: گوگل تاک، گوگل وویس، گوگل پلاس هنگ‌آوتس، گوگل دوئو، گوگل میت
• نرم‌افزارهای مشارکتی: گوگل ویو، گوگل پلاس سیرکلز، گوگل پلاس هنگ‌آوتس، گوگل داکس چت، گوگل چت
• در این کلاف سردرگم محصولات، دو مشکل عمده به چشم می‌خورد: عشق ظاهری اپل به عرضه سرویس‌های جدید و عدم توانایی‌اش در ترکیب کردن محصولات مختلف زیر یک چتر.

رقبایی مانند واتس‌اپ نشان داده‌اند که چه رویکرد معکوس می‌تواند چه باشد: یک سرویس پیام‌رسان متصل به شمار موبایل کاربران که امکان ارسال ویدیو و صوت را تماما از طریق یک اپلیکیشن مهیا می‌سازد. یا می‌توانیم رویکرد آیفون‌های اپل را در بگیریم که ایمیل آدرس و شماره تلفن‌ها را به دو سرویس وابسته می‌کنند: iMessage برای متن و فیس‌تایم برای صدا و تصویر.

گوگل اما دائما و دائما درون سیکلی تکراری می‌افتد، سیکلی که برای سالیان متمادی تکرار شده است. این شرکت سرویس‌های تازه می‌سازد، آن‌ها را با گستره وسیعی از محصولات لاین‌آپ خود ادغام می‌کند و سپس در صدد پاک کردن همه‌چیز و راه‌اندازی سرویس‌هایی جدید بر می‌آید که در نهایت جایگزین سرویس‌های قبلی شده و سیکل را از نو آغاز می‌کنند.

تلاش‌های گوگل در حوزه سرویس‌های پیام‌رسان را می‌توان در چهار دوران دسته‌بندی کرد.

---

عصر گوگل تاک (۲۰۰۴ الی ۲۰۱۱)

یک آپریل ۲۰۰۴: نسخه بتا سرویس جیمیل عرضه می‌شود. جیمیل که می‌توان بحث کرد نخستین محصول ارتباطی گوگل به حساب می‌آید، نوید نوعی جدید از سرویس‌های ایمیل را می‌دهد که در آن کاربران نیازمند پاک کردن ایمیل‌ها نیستند و می‌توانند با جستجوگری مشابه به وب‌سایت اصلی گوگل، به جستجو میان ایمیل‌ها بگردند. در ابتدا تصور می‌شد که گوگل دروغ سیزده گفته است.

آگوست ۲۰۰۵: گوگل تاک عرضه می‌شود و آغازگر اکتشاف گوگل در دنیای سرویس‌های پیام‌رسان است. علاوه بر پیام‌رسانی فوری، تاک امکان برقراری تماس‌های صورتی را نیز از طریق کلاینت دسکتاپ فراهم می‌آورد. گوگل تاک در سال ۲۰۰۶ با جیمیل ادغام شد و از آن‌جایی که درون پنجره Chat جیمیل به چشم می‌خورد، کاربران در نهایت GChat صدایش کردند.

نوامبر ۲۰۰۷: پشتیبانی از چت‌های گروهی در گوگل تاک آغاز شد و کاربران قادر به ارسال پیام‌ برای چندین مخاطب به صورت همزمان بودند.

اکتبر ۲۰۰۸: گوگل سیستم عامل اندروید را برای موبایل‌های هوشمند عرضه می‌کند و هم از گوگل تاک و هم از پیامک‌های مخابراتی معمولی پشتیبانی می‌شود.

نوامبر ۲۰۰۸: گوگل تاک همراه با قابلیت‌های چت صوتی و تصویری به جیمیل می‌آید.

مارس ۲۰۰۹: سرویس گوگل وویس شروع به کار می‌کند. گوگل وویس که در واقع برندی تازه برای کمپانی GrandCentral است که گوگل آن را در سال ۲۰۰۷ خریده بود، به کاربران اجازه می‌داد با یک شماره تلفن ثبت نام کرده و به دریافت و ارسال پیامک‌های متنی و برقراری تماس تلفنی، هم روی کامپیوتر و هم موبایل هوشمند بپردازند. گوگل وویس و گوگل تاک به عنوان دو سرویس مجزا به کار خود ادامه می‌دادند.

مه ۲۰۰۹: در کنفرانس Google I/O شاهد سرویس Google Wave هستیم. این اپلیکیشن که «آینده ارتباطات اینترنتی» معرفی شد، به بازنگری در سرویس‌های ایمیل و چت پیشین پرداخته بود و هرکدام از آن‌ها را به صورت رشته‌هایی متصل به یکدیگر نمایش می‌داد. اما گوگل یک سال بعد از توسعه آن دست کشید. اگرچه این پروژه‌ای در مجموع شکست‌خورده بود، اما برخی آن را فونداسیونی برای اپلیکیشن‌های پیام‌رسان تیمی مانند اسلک تلقی می‌کنند.

فوریه ۲۰۱۰: گوگل به عرضه Google Buzz می‌پردازد. این یک سرویس مایکروبلاگینگ شبیه گوگل است که درون جیمیل به حیات ادامه می‌دهد، اما در عین حال امکان ارسال پیام‌های خصوصی برای گروه‌های کوچک را نیز مهیا می‌سازد. توسعه گوگل باز در سال ۲۰۱۱ به پایان رسید تا راه برای گوگل پلاس باز شود.

آپریل ۲۰۱۰: گوگل قابلیت چت را به Google Docs اضافه می‌کند. قابلیت جدید چت به ادیتورهای مستندات اجازه می‌داد با یکدیگر به برقراری ارتباط بپردازند، اما در مجموع ساز و کاری جداگانه از دیگر سرویس‌های چت گوگل داشت.

آگوست ۲۰۱۰: گوگل وویس مستقیما با جیمیل ادغام می‌شود و کاربران این سرویس ایمیل می‌توانند به شماره تلفن‌های معمولی تماس بگیرند.

آپریل ۲۰۱۱: گوگل ویدیو چت زنده را به اندروید اضافه می‌کند و تماس‌‌های صوتی و اینترنتی گوگل را به موبایل می‌آورد.

---

عصر گوگل پلاس و هنگ‌آوتس (۲۰۱۱ الی ۲۰۱۶)

ژوئن ۲۰۱۱: گوگل پلاس آغاز به کار می‌کند. گوگل مسیری مشابه به فیسبوک را در دنیای شبکه‌های اجتماعی در پیش می‌گیرد و در عین حال دو سرویس پیام‌رسان مخصوص به این شبکه می‌آورد: پیام‌رسان متنی و گروهی Huddle برای موبایل‌های هوشمند و Hangouts برای تماس‌های ویدیویی گروهی. این نخستین بخش از سیکل پیام‌رسان گوگل است: معرفی سرویسی تازه، حتی با اینکه دو سال طول می‌کشد تا گوگل برندینگ و استراتژی‌ها را نهایی کند.

جولای ۲۰۱۲: گوگل به عرضه هنگ‌آوتس درون جیمیل می‌پردازد و آن را ورژنی «مدرن» از قابلیت تماس ویدیویی قبلی می‌داند که با گوگل تاک در جیمیل فراهم آمده بود. به همین زودی در حال مشاهده بخش دوم سیکل هستیم و گوگل هنگ‌آوتس را به دیگر سرویس‌هایش می‌آورد.

مه ۲۰۱۳: گوگل پلاس هنگ‌آوتس مجددا عرضه می‌شود، چرا که گوگل در پی j,sui یک پلتفرم پیام‌رسان جامع و گسترده است. شرکت ساکن مانتین ویو سعی می‌کند دیگر اپلیکیشن‌های پیام‌رسان و چت ویدیویی خود را درون یک سرویس یکپارچه ادغام کند و جایگزینی برای گوگل تاک، گوگل پلاس مسنجر و گوگل پلاس هنگ‌آوتس قدیمی بسازد. نکته مهم اینست که هنگ‌آوتس به هنگام عرضه از پیامک‌ها پشتیبانی نمی‌کند.

سپتامبر ۲۰۱۴: گوگل وویس به درون هنگ‌آوتس راه می‌یابد و تلاش گوگل برای ساخت یک سیستم پیام‌رسان یکپارچه ادامه می‌یابد. پشتیبانی از پیامک‌ها تا حدودی امکان‌پذیر می‌شود.

آپریل ۲۰۱۵: Google Fi در قالب Project Fi شروع به کار می‌کند. این سرویس اینترنتی با هنگ‌آوتس هم ادغام می‌شود، اما سردردهای مخصوص به خودش را با گوگل وویس به وجود می‌آورد. زیرا اساسا این دو سرویس به صورت بغل به بغل به حیات ادامه می‌دادند.

ژوئن ۲۰۱۶: پشتیبانی از گوگل تاک روی اندروید و جیمیل (که هنوز رسمای GChat یا Google Chat نام نگرفته)، متوقف می‌شود و بنابراین شاهد پایان یافتن کار برای نخستین سرویس پیام‌رسان گوگل هستیم.

---

عصر گوگل الو (۲۰۱۶ الی ۲۰۱۹)

مه ۲۰۱۶: گوگل دوباره سیکل همیشگی خود را در Google I/O 2016 آغاز می‌کند و هم از Allo، یک اپلیکیشن پیام متنی و هم از Duo، یک اپلیکیشن چت ویدیویی جدید پرده برمی‌دارد. هر دو اپلیکیشن ساختاری جداگانه از هنگ‌آوتس دارند و شرایطی عجیب رقم می‌زنند.

مارس ۲۰۱۷: گوگل اعلام می‌کند که نام هنگ‌آوتس به هنگ‌آوتس چت تغییر می‌کند و این بار تمرکز روی مصارف سازمانی است. گوگل ضمنا هنگ‌آوتس میت را عرضه می‌کند که یک اپلیکیشن کنفرانس ویدیویی سازمانی است و بعدا به پاسخ گوگل به Zoom تبدیل می‌شود. انتظار می‌رود Allo و Duo جایگزین هنگ‌آوتس برای مصرف‌کنندگان باشند.

ژوئن ۲۰۱۷: کار برای GChat بالاخره و واقعا به پایان می‌رسد. گوگل ضمنا پشتیبانی از پیامک را از هنگ‌آوتس حذف می‌کند تا بهتر قادر به معرفی آن به عنوان رقیبی برای اسلک باشد.

آپریل ۲۰۱۸: گوگل سرمایه‌گذاری روی Allo را متوقف کرده و در عوض روی RCS تمرکز می‌کند: استانداردی جدید که جایگزین پیامک است.

دسامبر ۲۰۱۸: گوگل اعتراف می‌کند که در حال توقف کار روی Allo است.

مه ۲۰۱۹: گوگل واقعا به کار Allo پایان می‌دهد.

---

عصر مدرن: بازگشت به هنگ‌آوتس (۲۰۲۰ تاکنون)

با تمرکز گوگل روی پیام‌رسانی متکی بر TCS، این کمپانی بار دیگر به سراغ هنگ‌آوتس می‌رود. اما در اتفاقی غیر قابل پیش‌بینی، پاندمی کووید-۱۹ باعث می‌شود ابزارهای ارتباط سازمانی مانند اسلک و زوم بیشترین توجه را به خود جلب کنند. این ابزارها اما دیگر فقط برای کمپانی‌ها نیستند و در زندگی روزمره مردم، در فعالیت‌های اجتماعی و همینطور در کلاس‌های درس استفاده می‌شوند.

مارس ۲۰۲۰: هنگ‌آوتس میت در دسترس اکانت‌های شخصی گوگل قرار می‌گیرد و یک گزینه جدید برای برقراری کنفرانس‌های ویدیویی و گروهی به حساب می‌آید.

آپریل ۲۰۲۰: هنگ‌آوتس چت (که در روندی آهسته اما پیوسته طی عصر قبلی تبدیل به اپلیکیشنی در استایل اسلک و دیسکورد شده) به گوگل چت تغییر نام می‌دهد. اما روند عرضه کند این سرویس بدان معناست که بسیاری از ما همچنان نام هنگ‌آوتس را در پنجره مرورگر جیمیل خود مشاهده می‌کنیم.

آپریل ۲۰۲۰: هنگ‌آوتس میت به گوگل میت تغییر نام می‌دهد.

ژوئن ۲۰۲۱: گوگل سرویس گوگل چت را به دست تمام مصرف‌کنندگان رسانده و می‌گوید که «روم‌ها» تبدیل به «اسپیس‌ها» خواهند شد. اسپیس‌ها کارکردی مشابه به یک اتاق درون دیسکورد یا اسلک دارند و فضایی مرکزی برای مباحثات گروهی هستند.

اگر تنها یک چیز واضح باشد، اینست که فعالیت‌های گوگل در حوزه سرویس‌های پیام‌رسان قرار است آینده‌ای به اندازه قبل مبهم و عجیب داشته باشد.