با شیوع گونه دلتا آیا به دوز سوم واکسن کرونا نیاز داریم؟
گونه دلتا کرونا به بسیاری از کشورها راه پیدا کرده و شمار مبتلایان به این بیماری رو به افزایش است. واکسیناسیون در بسیاری از کشورها آغاز شده و غیر از واکسن جانسون و جانسون که ...
در دیجیاتو ثبت‌نام کنید
جهت بهره‌مندی و دسترسی به امکانات ویژه و بخش‌های مختلف در دیجیاتو عضو ویژه دیجیاتو شوید.
عضویت در دیجیاتوتازههای تکنولوژی
گونه دلتا کرونا به بسیاری از کشورها راه پیدا کرده و شمار مبتلایان به این بیماری رو به افزایش است. واکسیناسیون در بسیاری از کشورها آغاز شده و غیر از واکسن جانسون و جانسون که تنها به تزریق یک دوز آن نیاز است، بقیه واکسن‌ها برای ایجاد مصونیت به تزریق دو دوز نیاز دارند. البته اخیرا اخباری درباره دوز سوم واکسن کرونا منتشر شده، اما تا چه اندازه به دوز تقویتی نیاز داریم و کارشناسان در این زمینه چه نظری دارند؟
چند روز پیش بود که شرکت فایزر-BioNTech اعلام کرد که به دنبال دریافت مجوز برای دوز سوم واکسن یا دوز تقویتی است. علت چنین موضوعی، افزایش نگرانی‌های عمومی درباره کارایی واکسن‌های کنونی روی گونه جدید کرونا یعنی دلتا عنوان شد. گونه دلتا که اولین بار در هندوستان شناسایی شد، با سرعت بالایی در حال گسترش است و کارایی واکسن‌ها را کاهش می‌دهد.
فایزر می‌گوید مصونیت ناشی از دو دوز واکسن می‌تواند ۶ تا ۱۲ ماه پس از تزریق از بین برود و چنین احتمالی وجود دارد. به همین دلیل در هفته‌های آینده می‌خواهد برای دوز سوم واکسن خود درخواست مجوز کند.
اما این گفته فایزر با چیزی که کارشناسان می‌گویند در مغایرت است. به گفته کارشناسان، صحبت‌های فایزر مبتنی بر داده‌های اولیه است و تمام مدارک کنونی نشان می‌دهند که واکسن‌های مطرح با تزریق همان دو دوز، می‌توانند به اندازه کافی از افراد در برابر کووید-۱۹ محافظت کنند.
اما این اقدام فایزر بی‌جواب نماند و مرکز کنترل و پیشگیری آمریکا (CDC) و سازمان غذا و داروی این کشور (FDA) در بیانیه‌ای از این کمپانی انتقاد کردند. در بیانیه این سازمان‌ها آمده که مقامات بهداشتی و نه شرکت‌های داروسازی خصوصی درباره دوزهای تقویتی باید تصمیمی‌گیری کنند. البته به اعتقاد این سازمان‌ها، فعلا نیازی به دوز سوم نیست:
«آمریکایی‌هایی که بطور کامل واکسینه شده‌اند، در حال حاضر به دوز تقویتی یا سوم نیازی ندارند. اگر پژوهش‌های علمی نشان دهند که به چنین دوزی نیاز است، ما برای چنین کاری آماده می‌شویم.»
با وجود چنین گفته‌ای، نگرانی‌های ناشی از گونه دلتا کرونا باعث افزایش جستجوها درباره دوز سوم واکسن کرونا در گوگل شده و همچنین شاهد انتشار اخباری در این زمینه هستیم. حتی برخی کشورها ایده تزریق چنین دوزی را هم مطرح کرده‌اند که بیش از پیش باعث سردرگمی مردمی می‌شود که هنوز اطلاعات کافی درباره نیاز به تزریق دوز سوم ندارند.
اما در آینده باید منتظر دوز سوم واکسن کرونا باشیم؟ در این مقاله این سوال را از کارشناسان پرسیده‌ایم که آیا نیازی به چنین دوزی داریم یا خیر. علاوه بر این، در حالی که کشورهای فقیر در تامین واکسن با مشکلات بی‌شماری دست و پنجه نرم می‌کنند، چرا باید کشورهای ثروتمند به سراغ دوز سومی بروند که اجباری برای تزریقش وجود ندارد. در ادامه نگاهی به پاسخ‌ها خواهیم داشت.
چرا فایزر از دوز سوم واکسن صحبت می‌کند؟
ماه‌هاست سازندگان واکسن درباره دوز تقویتی تحقیق می‌کنند تا اگر در آینده نیازی به آن بود، آماده باشند و بتوانند نیاز بازار را تامین کنند. با این وجود، بیانیه فایزر مبنی بر تلاش برای دریافت تاییدیه کمی شوکه‌کننده بود.
فایزر می‌گوید برخی تحقیقات نشان می‌دهند که با وجود کارایی ۹۳ درصدی در برابر علائم شدید کرونا، اما اکنون دو دوز واکسن تنها تا ۶۴ درصد از ابتلا به این بیماری جلوگیری می‌کند. این آمار چند ماه پیش و قبل از شیوع گونه دلتا، نزدیک به ۹۵ درصد بود.
با وجود چنین گفته‌ای، تحقیقات دیگر در بریتانیا، اسکاتلند و کانادا همچنان از اثربخشی ۸۰ تا ۸۸ درصدی دو دوز واکسن فایزر در برابر گونه دلتا خبر می‌دهند. با این وجود، فایزر همچنان می‌گوید که تزریق دوز سوم ۶ ماه پس از دریافت دوز دوم می‌تواند آنتی‌بادی را در برابر گونه اصلی و بتا افزایش دهد و انتظار می‌رود چنین عملکردی در برابر گونه دلتا هم داشته باشد:
«ما بر اساس مجموعه داده‌هایی که تا به امروز داریم، هنوز معتقدیم که تزریق دوز سوم شاید در فاصله ۶ تا ۱۲ ماه پس از تزریق دوز دوم نیاز باشد.»
مقامات بهداشتی درباره دوز سوم واکسن چه می‌گویند؟
بسیاری از مقامات بهداشت عمومی از بیانیه فایزر انتقاد کرده و آن را غیرمسئولانه و فرصت‌طلبانه می‌دانند. پس از این انتقادها بود که جلسه میان یکی از مدیران ارشد فایزر و مقامات بهداشتی ایالات متحده تشکیل شد که در نهایت، مقامات آمریکا اعلام کردند که پس از جمع‌آوری داده‌های بیشتر و احتمالا چند ماه پژوهش، می‌توان درباره ضروری بودن دوز سوم تصمیم‌گیری کرد:
«فایزر درباره اینکه به دوز تقویتی نیاز داریم، تصمیم نمی‌گیرد. داده‌ها باید بطور شفاف به عموم مردم نشان داده شوند.»
به گفته یکی از اساتید بیماری‌های عفونی به نام دکتر «کارلوش دل ریو»، افرادی که دو دوز واکسن دریافت کرده‌اند نباید درباره تزریق دوز سوم نگران باشند:
«افرادی که واکسن دریافت نکرده‌اند، باید نگران باشند. دوز سوم باید برای مردمی که واکسینه نشدند استفاده شود. هرچقدر افراد بیشتری واکسینه شوند، احتمال شیوع بیماری کمتر می‌شود.»
یکی از مشاوران FDA به نام دکتر «پل ای. آفیت» می‌گوید که پژوهش درباره ایمنی و اثربخشی دوز تقویتی اهمیت بالایی دارد، اما شواهد کنونی نشان می‌دهند که واکسن‌ها در برابر گونه دلتا و دیگر سویه‌ها کارایی دارند. به باور وی، عموم مردم در کشورهای پیشرفته امسال به دوز تقویتی دسترسی پیدا نمی‌کنند:
«تمام داده‌های کنونی به این واقعیت اشاره دارند که مصونیت در برابر علائم وخیم کرونا برای مدت طولانی دوام می‌آورد. موضوع این نیست که میتوانیم دوز سوم را دریافت کنیم، موضوع این است که باید درباره دادن چنین دوزی به افرادی که واکسینه نشده‌اند، تصمیم‌گیری کنیم.»
باید درباره گونه دلتا نگران باشیم؟
گونه دلتا در بسیاری از کشورها در حال تبدیل شدن به گونه غالب است و برای مثال در کشورهایی مانند بریتانیا و آمریکا شاهد چنین وضعیتی هستیم. اگرچه واکسن‌های مطرح کارایی کمتری روی گونه دلتا نسبت به سویه‌های دیگر دارند، اما همچنان به خوبی از افراد در برابر این بیماری محافظت می‌کنند و مانع از بستری شدن در بیمارستان می‌شوند.
به گفته مدرنا و بر اساس تست‌های آزمایشگاهی، واکسن تولیدی این شرکت همچنان در برابر گونه دلتا کارایی بالایی دارد و تنها با کاهش اندک آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده روبه‌رو می‌شوند. جانسون و جانسون هم با انتشار نتایج دو پژوهش گفته واکسن تولیدی آن در برابر گونه دلتا کارایی بالایی دارد.
به گفته دکتر آفیت، ۹۹ درصد افرادی که در بیمارستان بستری می‌شوند و جانشان را از دست می‌دهند، دو دوز واکسن را دریافت نکرده‌اند:
«شرکت‌ها نباید به دنبال جلوگیری از ابتلا به کرونا باشند، بلکه باید از بستری شدن مردم در بیمارستان‌ها و مرگشان جلوگیری کنند. این هدفی است که کشورها دنبال می‌کنند و به آن می‌رسند.»
چرا برای اطمینان دوز سوم به افراد تزریق نمی‌شود؟
نرخ واکسیناسیون هنوز در بسیاری از کشورها پایین است و البته منابع واکسن هم کم است. بنابراین اینکه دوز اضافه‌ای به کشورهای ثروتمند اختصاص داده شود، کوته‌بینی به حساب می‌آید.
برای مقایسه میتوانیم به ایالات متحده و هند اشاره کنیم. در آمریکا نزدیک به ۵۰ درصد کل جمعیت دو دوز واکسن را دریافت کرده‌اند، در حالی که این آمار در هند به ۵ درصد می‌رسد. در کشورهای آفریقایی این آمار به کمتر از ۱ درصد هم می‌رسد. نگرانی اصلی این است: تا زمانی که بخش بزرگی از جمعیت جهان واکسینه نشوند، ریسک شیوع گونه‌های جدید و خطرناک‌تر وجود دارد.
به گفته یکی از اساتید دانشگاه براون به نام دکتر «عشیش کی. جاه»، تا زمانی که شیوع کرونا در بخش‌هایی از جهان ادامه داشته باشد، زندگی مردم در کشورهای ثروتمند در معرض خطر خواهد بود:
«زندگی آمریکایی‌ها همچنان در معرض خطر باقی می‌ماند. حتی اگر افراد در کشورهای ثروتمند هم خودخواه باشند، اولین دوز برای مردم کشورهایی مثل هند اهمیت بیشتری نسبت به دوز سوم در آمریکا دارد.»
انتقادها از بیانیه فایزر تنها محدود به آمریکا نبوده و رئیس سازمان بهداشت جهانی (WHO) یعنی «تدروس آدهانوم» هم نسبت به آن واکنش نشان داده و از آن انتقاد کرده:
«اولویت کنونی باید واکسیناسیون افرادی باشد که هنوز اصلا واکسنی دریافت نکرده‌اند و در برابر کرونا محافظت نمی‌شوند.»
در صورت تایید، کدام افراد به دوز سوم نیاز دارند؟
هم اکنون برخی کشورها دوز تقویتی را به افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، تزریق می‌کنند که از این افراد می‌توان مبتلایان به سرطان یا افرادی که عمل پیوند اعضا انجام داده‌اند، اشاره کرد. از آوریل سال جاری میلادی فرانسه دوز سوم را به چنین افرادی تزریق می‌کند.
مدرنا برای آزمایش دوز سوم روی ۱۲۰ فرد دریافت‌کننده اعضا آماده می‌شود. فایزر هم می‌خواهد دوز تقویتی را روی ۱۸۰ بزرگسال و ۱۸۰ کودک با مشکلات سیستم ایمنی آزمایش کند.
در حالی که شاید ماه‌ها تا صدور مجوز برای دوز سوم واکسن کرونا در کشورهای مختلف فاصله داشته باشیم، احتمالا در هفته‌های آینده برخی کشورها شروع به تزریق آن به برخی بیماران خاص کنند. اقشار آسیب‌پذیر شاید به چنین دوزی نیاز داشته باشند تا بدنشان در برابر کووید-۱۹ مقاومت کند.
باید منتظر بمانیم و ببینیم مقامات بهداشتی در کشورهای مختلف و سازمان بهداشت جهانی چه تصمیمی می‌گیرند و آیا در آینده با گونه جدیدی که سرعت بالاتری از دلتا داشته باشد، روبه‌رو می‌شویم یا خیر.
برای آشنایی بیشتر با گونه دلتا کرونا پیشنهاد می‌کنیم مقالات زیر را بخوانید:
برای گفتگو با کاربران ثبت نام کنید یا وارد حساب کاربری خود شوید.