ظهور و سقوط Oxygen OS؛ نگاهی به تاریخچه نسخه سفارشی اندروید وان پلاس

اندروید یک سیستم عامل متن‌باز است که سازندگان گوشی‌های هوشمند می‌توانند با توجه به سلیقه‌شان، آن را تغییر دهند و از پوسته‌ها یا رابط کاربری مخصوصی استفاده کنند. یکی از این پوسته‌ها یا نسخه سفارشی اندروید، Oxygen OS نام دارد که شرکت وان پلاس آن را توسعه داده. در این مطلب نگاهی به تاریخچه این سیستم عامل داریم.

وان پلاس در دهم بهمن ماه سال ۹۳ به صورت رسمی پوسته اندروید اختصاصی خود را با نام Oxygen OS معرفی کرد. این شرکت در بیانیه مطبوعاتی خود علت برگزیدن نام مذکور را به چنین شکلی شرح داد:

«اکسیژن به عنوان یک عنصر، مظهری از سادگی به شمار می‌رود اما همچنین بسیار قدرتمند است. اکسیژن در تمامی محیط اطراف ما وجود دارد و بخشی از ما و هر آنچه انجام می‌دهیم را تشکیل می‌دهد. اکسیژن آب را تشکیل می‌دهد که عامل پدیدار شدن دره‌ها و حرکت کوه‌هاست. به خودی خود ساده و خالص است و جزو ساختاری اساسی به شمار می‌رود که به عنوان بخشی از چیزهای بزرگ‌تر می‌تواند بسیار خارق‌العاده باشد؛ درست مثل ما.»

در سایر بیانیه‌های مطبوعاتی و تبلیغاتی از عبارت «هوای تازه را تنفس کن» استفاده شده بود که علاوه بر مانور روی خواص اکسیژن، طعنه‌ای از سوی وان پلاس به سایر پوسته‌های محبوب اندروید آن زمان هم محسوب می‌شد که اغلب ظاهری آشفته و ناخوشایند داشتند. متاسفانه Oxygen OS نتوانست شروع چندان خوبی را تجربه کند و انتشار عمومی آن با مشکلات متعددی از جمله عدم ارائه یکجای قابلیت‌ها مواجه شد. همچنین دارندگان دستگاه‌های قدیمی‌تر وان پلاس که از Cyanogen OS بهره می‌برند مجبور به طی مسیرهای پیچیده‌ای برای آپدیت به پوسته جدید بودند.

در نهایت Oxygen OS موفق شد جایگاه مناسبی در بازار پوسته‌های اندروید بدست آورد که به لطف ارائه تجربه‌ای نزدیک به اندروید خام و قابلیت‌های متعدد قرض گرفته شده از رام‌های سفارشی، امکان‌پذیر شده بود. در واقع وان پلاس اندروید خام را به مشتریان خود عرضه می‌کرد اما وجود ویژگی‌های کاربردی موجب افزایش سطح رضایت کاربران شده بود. سادگی جنبه فنی در کنار تعداد محدود دستگاه‌های معرفی شده از سوی وان پلاس موجب شد تا ارائه آپدیت‌های آتی به سرعت صورت بگیرد.

اکنون تصور آن روزهای طلایی بسیار دشوار به نظر می‌رسد و حتی طرفداران پروپاقرص وان پلاس هم شکایت‌های بسیاری از Oxygen OS دارند. تاکنون گزارش‌های متعددی پیرامون تاخیر در انتشار آپدیت‌ها و مشاهده باگ‌های آزاردهنده در نسخه‌های پایدار منتشر شده که بسیاری از دارندگان موبایل‌های وان پلاس را مجبور به مهاجرت به سوی سایر برندها کرده است. اما چه چیزی باعث شد تا پوسته سفارشی وان پلاس با سرعت زیادی از عرش به فرش برسد و جایگاهش را از دست بدهد؟

مروری کوتاه بر تاریخچه Oxygen OS

وان پلاس در هنگام شروع کسب و کار خود، اقدام به همکاری با سیانوژن جهت ساخت رام‌ سفارشی برای موبایل‌های هوشمند خود کرد. شرکت سیانوژن از دل جامعه توسعه‌دهندگان رام‌های سفارشی برای اندروید به بیرون آمده بود و سال‌های نسبتا طولانی در زمینه انتشار نسخه‌های آزمایشی و پایدار سیانوژن مود فعالیت داشت اما بیشتر فعالیت‌های آن در راستای غیرتجاری صورت می‌گرفت. اکنون Cyanogen OS به عنوان اولین محصول تجاری این شرکت مطرح شده بود که توانست آغاز قدرتمندی برای وان پلاس وان رقم بزند و توجه علاقه‌مندان به رام‌های سفارشی را به سوی اولین محصول وان پلاس جلب کند.

با وجود موفقیت نسبی وان پلاس وان، شرکت سیانوژن آینده چندان درخشانی نداشت و سوء مدیریت در کنار سلسله‌ای از اتفاقات ناگوار، وان پلاس را مجبور به قطع همکاری کرد. با از دست دادن شریک نرم‌افزاری، وان پلاس چاره‌ای جز توسعه پوسته مخصوص به خود را نداشت. در نهایت دو پوسته OxygenOS برای انتشار جهانی و Hydrogen OS برای استفاده توسط مشتریان چینی در نظر گرفته شدند. قبل از معرفی رام‌های جدید، محصولات عرضه شده توسط وان پلاس در خاک چین از Color OS بهره می‌بردند که شباهت بسیاری به پوسته مورد استفاده توسط شرکت خواهر وان پلاس یعنی اوپو داشت.

قدم دشوار بعدی برای وان پلاس، متقاعد کردن دارندگان دستگاه‌های قدیمی به ترک Cyanogen OS و آپدیت به Oxygen OS بود. باید در نظر داشت که پوسته جدید وان پلاس بسیار شبیه به اندروید خام بود و بسیاری از کاربران در ابتدا چندان علاقه‌ای به استفاده از آن نشان نمی‌دادند. همچنین پیچیدگی‌های فنی مسیر آپدیت موجب سخت‌تر شدن اوضاع شده بود. به مرور زمان دستگاه‌های بیشتری با پوسته‌های جدید به صورت پیش‌فرض به بازار عرضه شدند و محصول سیانوژن به فراموشی سپرده شد.

سال ۲۰۱۶ نقطه عطفی برای بخش نرم‌افزاری وان پلاس محسوب می‌شود که موفق شد با انتشار نسخه چهارم Oxygen OS، بسیاری از باگ‌ها را رفع کند و تجربه بی‌نقصی برای کاربران فراهم نماید.

با اندکی گذر زمان، وان پلاس تصمیم به کنار گذاشتن Hydrogen OS گرفت و محصولات خود را در تمامی کشورها همراه با Oxygen OS به فروش می‌رساند. افزایش رقابت میان تولیدکنندگان موبایل‌های مبتنی بر اندروید، وان پلاس را مجبور کرد تا از تجربه نزدیک به اندروید خام فاصله بگیرد و به صورت مداوم قابلیت‌های جدیدی را به پوسته خود بیفزاید. سال ۲۰۱۶ نقطه عطفی برای بخش نرم‌ افزاری وان پلاس محسوب می‌شود که موفق شد با انتشار نسخه چهارم Oxygen OS، بسیاری از باگ‌ها را رفع کند و تجربه بی‌نقصی برای کاربران فراهم نماید. اکنون قابلیت‌های بیشتری در رام سفارشی دیده می‌شد و برنامه منظم آپدیت‌ها هم آرامش خاطر را برای خریداران به ارمغان می‌آورد. به صورت کلی می‌توان گفت که دوران طلایی پوسته مذکور از اوایل ۲۰۱۷ تا اواخر ۲۰۱۹ ادامه داشت و بازه زمانی گفته شده نقش بسزایی در گسترش محبوبیت و شهرت آن دارد؛ اما روزهای خوش برای همیشه دوام نداشتند و به زودی شرایط تغییر کرد.

محصولی خاص با مخاطبی خاص

هنگامی که اولین محصول وان پلاس به بازار عرضه شد، کاملا مشخص بود که قشر هدف آن تنها گیک‌های اندرویدی هستند که علاقه بسیاری به شخصی‌سازی دستگاه خود دارند. فروش اولین محصول وان پلاس تنها به صورت اینترنتی صورت گرفت و خریداران نیاز به دریافت کد دعوت از سایر افراد داشتند. همچنین همکاری با سیانوژن موجب ارتباط مستقیم کاربران در انجمن‌های گفتگو با توسعه‌دهندگان رسمی و دیگر دوستداران اندروید شده بود. در یک کلام می‌توان گفت که محصولات وان پلاس برای نِردها در نظر گرفته شده بودند و به نظر می‌رسد این شرکت برای مدتی قصد داشت تنها روی چنین قشری تمرکز و سرمایه‌گذاری کند. 

دیری نپایید که طیف خریداران دستگاه‌های وان پلاس دیگر تنها گیک‌ها نبودند؛ برای مثال تخمین فروش وان پلاس وان از سوی تولیدکننده تنها ۵۰ هزار دستگاه بود اما در نهایت موفق به عرضه ۱ میلیونی در بازار شد. در نتیجه دیگر موبایل‌های وان پلاس چندان منحصر به‌ فرد محسوب نمی‌شدند و گاهی اوقات ممکن بود آن‌ها را در دست دوستان یا اطرافیان خود مشاهده کنیم. به هرحال فروش ۱ میلیون واحد دستگاه تنها در سال اول تاسیس، رکورد عجیبی در صنعت گوشی‌های هوشمند محسوب می‌شود که دستیابی به آن هرگز کار آسانی به شمار نمی‌رود. در سوی دیگر بسیاری از هواداران ابتدایی وان پلاس از میزان بالای فروش محصولات شرکت خوشحال نبودند و ابزار علاقه آن‌ها به برند محبوب خود با تنفر همراه شده بود.

رشد سریع بازار محصولات وان پلاس، مشکلات متعددی را هم برای این شرکت به همراه داشت. اکنون دیگر مخاطب آن‌ها تنها توسعه‌دهندگان اندروید، گیک‌ها، علاقه‌مندان به دنیای متن باز و آزادی نرم‌ افزار و مخالفین آیفون نبودند؛ پس ضرورت پاسخ به نیازهای کاربران عادی هم به مرور ایجاد شد. همین مسئله موجب تغییر مسیر Oxygen OS شد و قابلیت‌های اختصاصی آن را به سمت عمومی‌تر شدن پیش برد. مسئله گفته شده برای سخت‌افزار دستگاه‌های وان پلاس نیز تکرار شد و مصداق بارز آن در تغییر زبان طراحی میان وان پلاس ۲ و ۳ قابل مشاهده است. در واقع وان پلاس ۲ نسخه‌ای بهبود یافته از اولین محصول شرکت به شمار می‌رفت، درحالی که وان پلاس ۳ تلاشی برای نزدیک‌تر شدن به طراحی متداول موبایل‌های محبوب در بازار آن زمان محسوب می‌شود.

تغییر سیاست‌های نرم افزاری و سخت افزاری وان پلاس در مدت کوتاهی موجب ریزش مشتریان اولیه این برند شد.

تغییر سیاست‌های نرم‌ افزاری و سخت‌ افزاری وان پلاس در مدت کوتاهی موجب ریزش مشتریان اولیه این برند شد. بسیاری از افرادی که در روزهای اول اقدام به حمایت و خریداری دستگاه‌های سازنده نوظهور کرده بودند، اکنون دیگر به سیر تکامل محصولات اعتماد نداشتند و در مقابل مشتریان جدیدی قرار گرفتند که موبایل‌های وان پلاس را به دلیل شهرت ناگهانی خریداری کرده بودند. وان پلاس مجبور بود در طرف یکی از دو طیف گفته شده قرار بگیرد و همان‌طور که انتظار می‌رفت، علایق کاربران عادی مدنظر قرار گرفته شد؛ زیرا به هرحال تعداد بیشتر آن‌ها می‌توانست فروش بالاتر در آینده را به ارمغان بیاورد. چنین تصمیمی نشان می‌دهد که چرا نسخه‌های اولیه از Oxygen OS به سرعت از سمت و سوی گیکی خارج شد و ظاهری ساده و دلنشین به خود گرفت.

گسترش تنوع محصولات و تغییر اولویت‌ها

همزمان با تغییر مخاطبین وان پلاس، محصولات آن نیز تنوع بیشتری پیدا کرد و خریداران دیگر تنها محدود به یک مدل نبودند. این شرکت در سال ۲۰۱۵ سعی کرد با عرضه وان پلاس X وارد بازار موبایل‌های میان‌‌رده شود؛ اما چنین مسئله‌ای باعث نشد که پرچمداران خود را فراموش کند. از سال ۲۰۱۶ رویه جدیدی برای معرفی دو پرچمدار در هر سال اتخاذ شد که اولین سری آن‌ها وان پلاس 3 و 3T محسوب می‌شدند. در ادامه همکاری‌هایی جهت معرفی محصولات مشترک با سایر شرکت‌ها از جمله برندهای استار وارز و مارول صورت گرفت و دستگاه‌های خاص برای طرفداران شخصیت‌های سینمایی از ثمرات چنین همکاری‌هایی بودند.

با گذشت هر سال، لیست محصولات معرفی شده از سوی وان پلاس گسترش یافت. اکنون دیگر دستگاه‌هایی با برند مک لارن نیز به تولیدات سالانه اضافه شده بودند که از مشخصات مشابهی با سایر دستگاه‌های سری خود بهره می‌بردند. در سال ۲۰۱۹ و با معرفی وان پلاس ۷، برای اولین بار شاهد عرضه نسخه‌های پرو در کنار پیکربندی استاندارد هم بودیم و در نهایت سری نورد برای بازگرداندن این سازنده به بازار گوشی‌های میان‌‌رده و ادامه دادن راه وان پلاس X معرفی شد.

اکنون وان پلاس تعداد بیشتری دستگاه در هر سال معرفی می‌کرد و به تعداد محصولات سال‌های گذشته نیز افزوده می‌شد که این امر افزایش فشار بر تیم توسعه نرم‌ افزاری را در پی داشت. هر دستگاه نیازمند نرم افزار خاص خود است تا بتواند با سخت‌ افزار آن همخوانی داشته باشد. برای مثال افزایش تعداد لنزهای دوربین باعث می‌شود تا نرم افزارهای قدیمی مرتبط با تصویربرداری نیاز به بهینه‌سازی داشته باشند. تمامی موارد گفته شده در انتها به کاهش پایداری Oxygen OS ختم شد. برای مثال وان پلاس در سال ۲۰۱۹ اقدام به معرفی پنج دستگاه جدید کرد درحالی که این مقدار برای سال‌های قبل، تنها دو یا سه دستگاه بود؛ در نتیجه تعداد دستگاه‌هایی که نیاز به پشتیبانی نرم‌ افزاری دارند تنها در طی یک سال دو برابر شدند.

افزایش فروش محصولات و کسب سود بیشتر باعث شده بود تا ارائه سریع آپدیت‌های پایدار برای مدت زمان طولانی دیگر در اولویت قرار نداشته باشد.

به نظر می‌رسید که افزایش فروش محصولات و کسب سود بیشتر باعث شده بود تا ارائه سریع آپدیت‌های پایدار برای مدت زمان طولانی دیگر در اولویت قرار نداشته باشد. اگرچه ارائه آپدیت‌های نرم افزاری در طولانی مدت مسئله چندان مهمی برای عموم خریداران به شمار نمی‌رود اما قطعاً یکی از مهم‌ترین عوامل انتخاب برند از سوی طرفداران پروپاقرص اندروید به شمار می‌رود. مسئولان وان پلاس دیگر توجهی به درخواست‌ها و نیازهای جامعه کاربری توسعه‌دهندگان نداشتند و تنها می‌خواستند با افزایش طیف محصولات خود، اقشار بیشتری را هدف قرار دهند. با احتساب نسخه‌های متفاوت عرضه شده توسط هر اپراتور، وان پلاس در سال ۲۰۲۰ حدود ۸ دستگاه به بازار عرضه کرد که هر یک نیاز به آپدیت‌های جداگانه داشتند. همچنین با گذر نیمی از سال ۲۰۲۱ حدود ۵ مدل جدید مختلف معرفی یا تایید شدند و قطعا مدیریت چنین حجم عظیمی از دستگاه‌ها امر ساده‌ای محسوب نمی‌شود.

سری نورد در مسیر اوپو

در سال ۲۰۲۰ وان پلاس اولین دستگاه از سری میان‌رده جدید خود را با نام نورد معرفی کرد. این محصول شباهت بسیاری به سیاست‌ها و شعارهای شرکت در روزهای ابتدایی تاسیس داشت زیرا سخت‌ افزار نسبتا قابل قبولی را با قیمت مناسب در اختیار خریداران قرار می‌داد. همچنین کاربران می‌توانستند تجربه‌ای مشابه پرچمداران از Oxygen OS را با مبلغ معقولی کسب کنند و خیالشان از دریافت دو آپدیت بعدی اندروید و ارائه بسته‌های امنیتی تا سه سال راحت باشد.

هویت دستگاه‌های سری نورد تفاوت اساسی با سایر محصولات قبلی وان پلاس دارد. در اواخر سال ۲۰۲۰ دو دستگاه جدید از این سری با نام‌های نورد N10 و نورد N100 معرفی شدند که یکی تقریبا مشابه با محصول ساخت اوپو بود درحالی که دیگری به عنوان موبایل متفاوت و جدیدی شناخته می‌شد. دستگاه‌های گفته شده از قابلیت‌هایی مانند درگاه کارت حافظه و جک ۳.۵ میلی‌ متری بهره می‌برند که در بیشتر اعضای قبلی وان پلاس دیده نمی‌شوند درحالی که برخی از ویژگی‌های متداول محصولات گذشته مانند اسلایدر اعلان‌ها را به همراه نداشتند. همچنین تنها برای یکسال آپدیت اصلی Oxygen OS را دریافت کردند و بسته‌های امنیتی برای آن‌ها نیز محدود به دو سال می‌شد. در هر حال قیمت پایین باعث شد تا خریداران نسبت به آن‌ها تمایل داشته باشند اما عرضه چنین دستگاه‌هایی با سیاست‌های اولیه شرکت کاملا در تضاد است.

با اطمینان می‌توان گفت که وان پلاس از یک برند خاص به برندی جهانی تغییر ماهیت داده است.

وضعیت کمی بدتر هم شد و وان پلاس با افزودن دستگاه‌های بعدی به سری نورد، کارنامه خود را بیشتر لکه‌دار کرد. نورد N200 در سال جاری معرفی شده است که مشابه با محصول اوپو به شمار می‌رود و آپدیت محدودی هم دریافت خواهد کرد. نورد CE نیز که نسخه ارزان‌تر از مدل اصلی نورد به شمار می‌رود بدون اسلایدر معرفی شد، اگرچه برنامه آپدیت آن مشابه با مدل قدرتمندتر اعلام شده است. کاملا واضح است که وان پلاس قصد دارد رویه نصب Oxygen OS روی موبایل‌های اوپو و عرضه آن‌ها با برند خود را ادامه دهد؛ درحالی که بیشتر دستگاه‌های این سری از قابلیت‌های مهم و اصیل وان پلاس بهره‌مند نیستند. همچنین Oxygen OS دیگر روی محصولات عرضه شده در خاک چین قرار نمی‌گیرد تا Color OS فرصت بیشتری برای کسب محبوبیت داشته باشد. اگرچه وان پلاس و اوپو به آینده همکاری خود خوشبین هستند، اما طرفداران چندان حس خوشایندی به آن ندارند.

وضعیت کنونی و آینده

با اطمینان می‌توان گفت که وان پلاس از یک برند خاص به برندی جهانی تغییر ماهیت داده؛ درحالی که این دگردیسی تنها در طی هفت سال پس از تاسیس صورت گرفته است. همکاری با اوپو موجب شده که شرایط برای Oxygen OS وخیم‌تر از گذشته شود. انباشته شدن تعداد زیاد دستگاه‌های معرفی شده در سال‌های اخیر، عرصه را بر تیم توسعه نرم افزاری تنگ کرده است و وضعیت انتشار آپدیت‌ها چندان مناسب نیست. برای مثال وان پلاس ۷ پس از گذشت شش ماه از معرفی رسمی اندروید ۱۱، آپدیت مرتبط با آن را دریافت کرد درحالی که همچنان بسیاری از قابلیت‌های مهم در آن یافت نمی‌شد و باگ‌های متعددی هم به چشم می‌خورد. در حال حاضر قابلیت Always On Display هنوز برای وان پلاس ۷ در دسترس قرار نگرفته و این مسئله بسیاری از دارندگان دستگاه را نسبت به خدمات وان پلاس دلسرد کرده است.

وان پلاس پس از انتشار آخرین نسخه از Oxygen OS با جنجال‌های بسیاری مواجه شده است. طراحی کلی پوسته شباهت بسیاری به One UI سامسونگ دارد و تعداد اپلیکیشن‌های ناخواسته و زائد در آن افزایش پیدا کرده است. ارائه بسته‌های امنیتی برای پرچمداران، آهسته‌ترین سرعت چند سال گذشته را تجربه می‌کند. و در نهایت برخی ویژگی‌های هیجان‌ انگیز مانند دسترسی به اندروید ۱۲ بتا با مشکلات فراوانی روبه‌رو شدند که موج انتقادات از سوی کاربران را در پی داشته است.

به نظر می‌رسد که روند انحطاط Oxygen OS شروع شده است؛ اما هنوز به طور کامل از عرصه کنار نرفته است. وان پلاس هنوز فرصت دارد تا پوسته اختصاصی خود را احیا کند. همچنین سامسونگ با عرضه One UI و پشتیبانی از آن، عرصه را به شدت بر سایر تولیدکنندگان دشوار کرده اما وان پلاس می‌تواند برای مقابله با کره‌ای‌ها از سیاست‌های جدیدی بهره بگیرد. در واقع باید تصمیماتی کاملا متضاد با موارد مشاهده شده در چند سال اخیراتخاذ شوند تا Oxygen OS دوباره بتواند جایگاه خود را بدست آورد. با این حال ناچار هستیم که عنوان کنیم روزهای خوش پوسته مذکور به عنوان گزینه‌ای منحصر به‌ فرد در دنیای اندروید به پایان رسیده است.