با مهم‌ترین کامپیوترهای شخصی تاریخ آشنا شوید

برخی کامپیوترهای شخصی به دلیل موفقیت تجاری و محبوبیت بالای خود یا برخورداری از ویژگی‌های خاص، دستگاه‌های انقلابی و تاثیرگذاری در تاریخ محسوب می‌شوند. در این مطلب می‌خواهیم مهم‌ترین و تاثیرگذارترین کامپیوترهای تاریخ را معرفی کنیم.

چهل سال از عرضه نخستین کامپیوتر شخصی IBM می‌گذرد و عرضه این محصول آغاز پیدایش نوع جدیدی از کامپیوترها یعنی همان کامپیوترهای شخصی بود. چند سال پس از آن، کامپیوترهای شخصی به منازل آمریکایی‌ها و مردم سایر نقاط جهان راه یافتند و زندگی مردم را متحول کردند و امروزه اکثر افراد در جهان به آن‌ها دسترسی دارند. در ادامه تعدادی از مهم‌ترین کامپیوترهای  شخصی تاریخ را معرفی می‌کنیم.

۱۰. سرفیس استودیو (Surface Studio)

به جرات می‌توان گفت سرفیس استودیو جزو جنجالی‌ترین انتخاب‌های ما به حساب می‌آید و البته جدیدترین کامپیوتر فهرست ما نیز محسوب می‌شود. Surface Studio در اواخر سال ۲۰۱۶ معرفی و روانه بازار شد و مدل بعدی آن یعنی Surface Studio 2 نیز دو سال بعد به بازار راه یافت. سرفیس استودیو مانند آی‌مک اپل دارای طراحی مینیمالیستی است و یک کامپیوتر چندمنظوره (All in one) به شمار می‌رود؛ البته برخلاف آی‌مک اپل نتواست به فروش بسیار بالایی دست پیدا کند؛ بنابراین چرا در فهرست ما قرار دارد؟

امروزه مرز بین کامپیوترهای شخصی و وسایل مشابه کمرنگ شده و در سال ۲۰۲۱ این اتفاق محسوس‌تر شده است. این روزها اکثر علاقه‌مندان به کامپیوتر خودشان قطعات آن‌ها را سوار می‌کنند و کمتر به سراغ All in One می‌روند، البته همچنان پردازنده‌ها نقش اصلی را در آن‌ها دارند. البته همین تراشه‌ها باعث شده قدرت بالایی در دستگاه‌های کوچکتر داشته باشیم و امروزه بسیاری از کارهای قدیمی که با کامپیوترها می‌توانستیم انجام دهیم را با گوشی‌ها یا تبلت‌ها انجام می‌دهیم.

سرفیس استودیو با هدف پاسخ دادن به تمام انتظارات از یک کامپیوتر شخصی مدرن و پیشرفته ساخته شده که شامل صفحه‌ نمایش لمسی و رابط کاربری بهینه‌سازی‌ شده برای نمایشگرهای لمسی، نمایشگر باکیفیت و قابلیت انجام تمام وظایف قابل انجام با تمام کامپیوترهای شخصی متداول می‌شود. با توجه به دستاوردهای امروزی، پیشرفت کامپیوترهای شخصی در آینده حدومرزی نخواهد داشت. می‌توان گفت Surface Studio محصول آینده‌نگرانه و نمادی از کامپیوترهای شخصی آینده محسوب می‌شود. 

۹. لیزا  (Lisa)

لیزا عجیب‌ترین کامپیوتر فهرست ما محسوب می‌شود، زیرا با وجود اینکه مسیر پیشرفت کامپیوترهای شخصی در آینده را هموار کرد، در زمان خود به محصولی کاملاً شکست‌خورده تبدیل شد. کامپیوتر لیزا با همکاری اپل و Xerox PARC با عناصر مختص رابط کاربری اپل یعنی پنجره‌ها، آیکون‌ها و نشانگر ماوس طراحی‌شده توسط اپل عرضه شد و کوپرتینونشین‌ها آن را توسعه دادند؛ البته با استفاده از رابط کاربری خود در کامپیوتر لیزا، نخستین باری بود که آن را به مردم معرفی می‌کرد. 

 لیزا در سال ۱۹۸۳ با قیمت 9995 عرضه شد (معادل ۲۷ هزار دلار زمان کنونی) عرضه شد؛ بنابراین عموم مردم یا حداقل اکثریت مردم توانایی خرید چنین کامپیوتر گران‌قیمتی را نداشتند؛ اما خوشبختانه لیزا راه برای عرضه مکینتاش در سال بعد هموار کرد و این محصول جدید در تبلیغی بسیار عالی و تأثیرگذار در تلویزیون با حضور کوین کاستنر (Kevin Costner)  تبلیغ شد.

۸. آیمک جی 3 (iMac G3)

کامپیوتر نیمه شفاف و رنگارنگ iMac G3 خاطره‌انگیزترین کامپیوتر در سال ۱۹۹۸ محسوب می‌شود. استیو جابز در مورد این کامپیوتر این‌چنین می‌گوید:

«به نظر می‌رسد این کامپیوتر از سیاره دیگری آمده و سیاره‌ای بهتر است که طراحان بهتری داشته باشد.»

این دستگاه هم نیز مانند بسیاری از دستگاه‌های ساخت اپل توسط جاناتان آیو (Jony Ive)، مغز متفکر طراح اپل که در طول دو دهه فعالیتش در اپل، آیفون، آیپاد، آیپد و دستگاه‌های بی‌شمار دیگری را طراحی کرده، طراحی شده است.

iMac G3 همگام با پیشرفت‌های زمان خود طراحی شد و دیسک فلاپی خوان در آن حذف شد. اپل طوری این کامپیوتر را طراحی کرد که تا جای ممکن ساده و از قابلیت‌هایی برخوردار باشد که بتوان سریعاً پس از خرید کامپیوتر و بدون نیاز به نصب یا افزودن هرگونه نرم‌افزار و سخت‌افزاری از آن‌ها استفاده کرد؛ بنابراین بهترین رویکرد طراحی که اپل به آن شهرت داشت، در iMac G3 دیده می‌شد. این کامپیوتر منحصربه‌فرد پس از آنکه چندین سال وضعیت خوبی نداشت، دوباره با قدرت به خط تولید بازگشت. 

۷. The beige box

شاید از خود می‌پرسید چگونه کامپیوترهای موسوم به جعبه‌های پژ می‌توانند جزو مهم‌ترین کامپیوترهای شخصی تاریخ باشند؟ این کامپیوترها که ساخت آن‌ها از دهه ۱۹۹۰ آغاز شده، نقطه عطف بزرگ در زمینه گسترش استفاده از کامپیوترهای شخصی محسوب می‌شوند؛ در آن زمان علاوه بر اپل چند شرکت معدود دیگر نیز ساخت کامپیوترهای خود را آغاز کردند، اما به‌جای این‌که سیستم‌ها  به‌صورت کاملاً آماده روانه بازار شوند، با استفاده از قطعات دست‌دوم معمول و متداول مونتاژ می‌شدند تا قیمت آن‌ها کاهش یابد و مسیرشان در بازار رو به رشد کامپیوترهای شخصی پیدا کنند.

اما آیا این کامپیوترها خسته‌کننده بودند؟ نمی‌توان گفت که چنین تصوری در مورد جعبه‌های بژ کاملاً درست است. شاید این دستگاه‌های معمولی و متداول و تا حدودی سطح پایین به نظر برسند؛ اما نباید فراموش کنیم که این کامپیوترها هم به‌نوبه خود  زمینه‌ساز پیشرفت کامپیوترهای شخصی شده‌اند. 

از سوی دیگر چنین کامپیوترهایی به دلیل برخورداری از سیستم ماژولار می‌توانستند کاملاً مطابق با سفارش کاربر و متناسب با نیازهای او سفارشی‌سازی و آماده شوند؛ بنابراین نمی‌توان جعبه‌های پژ را صرفاً به دلیل عدم برخورداری از ظاهر زیبا و عملکرد نه چندان مناسب از این فهرست حذف کرد.

۶. زیراکس استار (Xerox Star)

تمام کامپیوترهای این فهرست از نظر میزان فروش در صدر نیستند و جهان را تحت تأثیر قرار نداده‌اند، بلکه برخی از آن‌ها صرفاً به دلیل اینکه با نگاهی به گذشته طراحی شده‌اند، به این فهرست راه پیدا کرده‌اند، نه به دلیل موفقیتشان در زمان خودشان. استار  زیراکس ۴۰ سال قبل مهم‌ترین عناصر کامپیوترها یعنی نمایشگر دیجیتال، رابط کاربری گرافیکی، ماوس دو دکمه‌ای، شبکه اترنت،  ایمیل و بسیاری از موارد دیگر را وارد زندگی مردم کرد. 

اما متأسفانه قیمت فوق‌العاده بالای آن که 16500 دلار بود (معادل 48000 دلار  کنونی) باعث شد اکثریت مردم توانایی خرید آن را نداشته باشند و به همین دلیل استقبال زیادی از آن نشد؛ البته نباید فراموش کنیم که اگر اقدامات مؤثر شرکت زیراکس PARC،  سازنده استار زیراکس در حوزه ساخت کامپیوتر انجام نمی‌شد، کامپیوترهای امروزی کاملاً متفاوت بودند.

۵. آلتیر ۸۸۰۰ (MITS Altair 8800)

آلتیر 8800 در سال ۱۹۷۵ ساخته شد و نخستین کامپیوتر شخصی جهان محسوب می‌شود. این کامپیوتر زمانی تولید شد که کامپیوتر شخصی تقریباً معنا و مفهومی نداشت. تصویر آلتیتر در سال ۱۹۷۶ روی جلد مجله Popular Electronics منتشر و به‌این‌ترتیب انقلابی در حوزه کامپیوترهای شخصی آغاز شد.

آلتیر 8800 در مقایسه با کامپیوترهایی که اتاقی را کامل اشغال می‌کردند یا حداقل به‌اندازه یخچال بودند و در آن زمان در شرکت‌ها و دانشگاه‌ها استفاده می‌شدند، بسیار کوچک‌تر بود و به دلیل اینکه بر پایه استفاده از کیت ساخته شده بود، کاربران می‌توانستند آن را به‌راحتی روی میز قرار دهند.

البته مسلماً قدرت این کامپیوتر اصلاً در حد و اندازه کامپیوترهای تجاری آن زمان نبود؛ اما بدون تردید پیشرفت بزرگی در زمینه کامپیوترهای شخصی محسوب می‌شد و برای نخستین بار استفاده کاربران عادی از کامپیوتر در منازل را امکان‌پذیر کرد؛ پردازنده مرکزی این کامپیوتر پردازنده 8080 بود که در آن زمان یکی از پردازنده‌های جدید اینتل محسوب می‌شد. بیل گیتس و پل آلن که در آن زمان دو دانشجوی معمولی بودند، موفق شدند با استفاده از آلتیر 8800 مفسر Basic را طراحی کنند که برای زبان برنامه‌نویسی بیسیک مورد استفاده قرار می‌گیرد و نخستین محصول نرم‌افزاری مایکروسافت بود.

۴. اپل 2 (Apple II)

اگرچه اپل II اولین کامپیوتر اپل نبود، اما این شرکت را به دنیا معرفی کرد. یکی از برتری‌های اپل 2   نسبت به کامپیوترهای شخصی زمان خود، برخورداری از نمایشگر رنگی بود؛ طراحی اولیه این کامپیوتر به دست استیو وزنیاک انجام شد و طراحی صنعتی نمادین آن را که باعث شد این کامپیوتر بیشتر شبیه لوازم‌خانگی شود تا یک دستگاه موردعلاقه مشتاقان فناوری، نیز جری مانوک (Jerry Manock) برعهده داشت.

اپل تا دهه ۱۹۹۰ به تولید مدل‌های مختلفی از این کامپیوتر ادامه داد و به همین دلیل این کامپیوتر تا مدت زیادی در بازار عرضه می‌شد؛ بنابراین می‌توان گفت تولید و عرضه اپل 2 نه تنها دستاورد بزرگی برای اپل بود؛ بلکه زمینه‌ساز تولید انبوه کامپیوترهای شخصی و استفاده گسترده از آن‌ها نیز شد. 

۳. کمودور 64 (Commodore 64)

کمودور 64  یا به‌اختصار CMB 64 که تولید آن در سال 1982 آغاز و در سال 1994 متوقف شد، یک کامپیوتر شخصی 8 بیتی بود که پرفروش‌ترین کامپیوتر شخصی در کل تاریخ کامپیوترهای شخصی نیز محسوب می‌شود. طبق تخمین‌های ارائه‌شده از سوی منابع مستقل، بین 12.5 تا 17 میلیون دستگاه از این کامپیوتر تولید شده است.

کمودور 64 جزو نخستین کامپیوترهای وارد شده به ایران نیز محسوب می‌شود. سالانه ۲ میلیون دستگاه از این کامپیوتر به فروش می‌رسید و طبق گفته یکی از کارمندان کمودور، ماهانه ۴۰۰ هزار دستگاه از این کامپیوتر جهت ذخیره‌سازی و فروش آن‌ در سال‌های آتی به تولید می‌رسیده است. کمودور در زمان خود از گرافیک بسیار خوبی برخوردار بود و یک تراشه صوتی قابل‌برنامه‌ریزی نیز داشت. از دیگر ویژگی‌های شاخص این کامپیوتر می‌توان به برخورداری از سی پی یوی 1 مگاهرتزی و ۶۴ کیلوبایت رم اشاره کرد.

کمودور در زمان خود موفقیت بسیار خوبی کسب کرد و کاربران می‌توانستند آن را مانند کنسول‌های بازی به تلویزیون متصل کنند. این کامپیوتر به‌قدری محبوب شد که حتی در فروشگاه‌هایی غیر از فروشگاه‌های عرضه‌کننده کامپیوتر نیز به فروش می‌رسید. شاید کمودور 64 به‌اندازه سایر کامپیوترهای معرفی‌شده در این فهرست دستگاهی انقلابی محسوب نشود؛ اما محبوبیت آن را نمی‌توان نادیده گرفت.

۲. مکیناش (Macintosh 128K)

اولین نسل از کامپیوتر مکینتاش در سال 1984 با پخش یک تبلیغ تلویزیونی بسیار تاثیرگذار معرفی شد؛ اما اصلاً قدرت لازم برای خودنمایی را نداشت. در ضمن اصلاً نتوانست به میزان فروش مورد انتظار اپل دست پیدا کند؛ البته با این وجود باز هم کامپیوتری انقلابی محسوب می‌شد و تولید و  عرضه آن تا 40 سال نقطه عطف بسیار مهمی در تاریخ کامپیوتر و رویکرد طراحی محسوب می‌شد. 

اپل پس از عرضه چند مدل از کامپیوترهای مک خود تازه توانسته به موفقیتی دست پیدا کند که در عرضه مکینتاش 128K وعده داده بود؛ بنابراین عرضه و تولید این کامپیوتر یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای تاریخی اپل محسوب می‌شود.

۱. کامپیوتر IBM

اگر از چند نفر که میزان اطلاعات آن‌ها در مورد تاریخ صنعت کامپیوتر در حد متوسط باشد بخواهید یک شرکت کامپیوتری در دهه 1981 را نام ببرند، تقریباً تمام آن‌ها بدون استثنا در پاسخ نام IBM را به زبان می‌آوردند؛ اما باید بدانید نخستین کامپیوترهای IBM به‌اندازه یک اتاق بودند و تنها توسط شرکت‌های بزرگ و مطرح مورد استفاده قرار می‌گرفتند؛ اما این شرکت در سال ۱۹۸۱ نخستین کامپیوتر خانگی کوچک خود یعنی کامپیوتر IBM مدل 5150 که با نام کامپیوتر IBM نیز شناخته می‌شد،  معرفی کرد.

در این کامپیوتر از پردازنده 8088 و سیستم‌عامل DOS MS مایکروسافت استفاده شده بود. با عرضه کامپیوتر IBM، کامپیوترهای شخصی به کالایی ضروری و اساسی در منازل و دفاتر تجاری تبدیل شدند.

چند ماه پس از آغاز عرضه این کامپیوتر، نرم‌افزارها و وسایل جانبی متعددی برای آن عرضه شد. عرضه این کامپیوتر باعث شد سایر برندهای فعال در حوزه کامپیوتر برای تولید کامپیوترهای اختصاصی خود نیز تشویق شوند؛ البته پیشتازی IBM در صنعت ساخت کامپیوتر برخلاف شرکت‌هایی مثل اپل چندان طول نکشید؛ اما تأثیرگذاری کامپیوتر IBM را به‌ هیچ‌ عنوان نمی‌توان نادیده گرفت. تأثیرگذاری بلندمدت این کامپیوتر و موفقیت تجاری آن در زمان عرضه‌اش، باعث شده کامپیوتر موفق IBM در صدر فهرست ما قرار بگیرد.

نظر شما درباره کامپیوترهای این لیست چیست؟ آیا کامپیوتر شخصی تاثیرگذار دیگری می‌شناسید؟ نظر خود را با ما و دیگر کاربران در میان بگذارید.