کشف برخوردی جدید در سطح مشتری: سیارکی کوچک پدیده‌ای دیدنی به وجود آورد

منجم برزیلی، «خوزه لوییس پریرا» در شب دوشنبه گذشته یعنی ۲۲ شهریور توانست از برخورد جرمی به سطح بزرگترین سیاره منظومه شمسی عکاسی کند. این جرم احتمالا سیارکی سرگردان در اطراف مشتری بوده که پدیده‌ای دیدنی در اتمسفر این سیاره به وجود آورد.

پریرا منجم آماتوری است که علاقه شدیدی به رصد سیارات دارد و سعی می‌کند در شب‌هایی که سیارات مریخ، مشتری و زحل در مقابله قرار می‌گیرند از آن‌ها عکاسی کند. البته باید گفت که منجم آماتور به کسی گفته می‌شود که علاقه‌مند به این رشته است و به صورت تخصصی و یا آکادمیک در این رشته فعالیت نمی‌کند. البته به این معنی نیست که آماتورها افرادی بامهارت نیستند و گاهی اوقات منجمان آماتور در جمع‌آوری داده و کشف اجرام فضایی نقش پررنگی دارند.

مقابله در نجوم به موقعیتی گفته می‌شود که جرمی آسمانی از دید ناظر زمینی در نقطه مقابل خورشید قرار می‌گیرد و با خورشید ۱۸۰ درجه اختلاف دارد. در این حالت، جرم موردنظر با غروب خورشید در آسمان طلوع می‌کند و تمام شب در آسمان است. علاوه بر این، حرمی در این موقعیت در نیمه شب در بیشترین زاویه از افق - یا اصطلاحا نصف النهار ناظر - قرار می‌گیرد و به دلیل قرار گرفتن در مقابل خورشید، بیشترین درخشندگی را خواهد داشت. یکی از رایج‌ترین مثال‌های مقابله، ماه کامل است که با کمی دقت می‌توانید متوجه شوید که ماه کامل دقیقا با غروب خورشید، طلوع می‌کند و در نیمه شب در بیشترین ارتفاع از افق قرار می‌گیرد.

در شب ۲۲ شهریور، پریرا برای پروژه DeTeCt با ابراز رصدی خود از مشتری عکاسی می‌کرد تا به دنبال برخوردهایی روی این سیاره غول پیکر باشد. در این شب، پریرا ۲۵ ویدیو از مشتری تهیه کرد که در زمان ثبت این تصاویر در اولین ویدیو توانست متوجه تغییری در سطح مشتری شود.

دو روز بعد که پریرا این تصاویر را پردازش می‌کرد، متوجه شد که احتمالا توانسته برخوردی را در همان ویدیوی اول ثبت کند. او این اطلاعات را برای انجمن نجوم فرانسه ارسال کرد و این انجمن تصویر پریرا بررسی و برخورد را تائید کرد. ابزار پریرا شامل یک تلسکوپ نیوتونی ۶ اینچ، دوربین QHY5III462C، بارلوی Televue Powermate 5x و یک فیلتر IRUV cut می‌شود.

مدار سیاره مشتری در نزدیکی کمربند سیارکی وجود دارد و به دلیل جاذبه زیادی که دارد می‌تواند سیارک‌هایی که در اطرافش وجود دارند را به سمت خود بکشاند و گاها چنین برخوردهایی رخ دهد. برای مثال، در تابستان ۱۳۷۳ بخش‌هایی از دنباله‌دار معروف شومیکر-لوی ۹ در این سیاره سقوط کرد و لکه‌های جالبی روی سطح مشتری به جا گذاشت که تا چندین ماه بعد هم دیده می‌شد.

این برخوردها ابرهای مشتری که در ارتفاع پایین‌تری قرار دارند را به سطح بالایی این سیاره می‌کشاند. در این حالت، منجمان حرفه‌ای می‌توانند این لکه‌ها را مطالعه کنند و اطلاعاتی درباره سطوح زیرین مشتری به دست آورند.

حدود ۱۵ سال پس از برخورد شومیکر-لوی ۹، جرم دیگری به این سیاره غول‌پیکر برخورد کرد که لکه‌ای به بزرگی اقیانوس آرام روی سطح آن باقی گذاشت. این لکه هم تا چندین ماه بعد در میان ابرهای مشتری دیده می‌شد. اما برخورد اخیر به این اندازه بزرگ نبود و هنوز لکه واضحی روی مشتری دیده نمی‌شود. این جرم احتمالا به قدری کوچک بوده که تا اعماق مشتری نفوذ کرده و اثر خاصی از خود باقی نگذاشته است.