نایب رئیس انجمن داروسازان: دارو نباید در بستر الکترونیکی فروخته شود

نایب رئیس انجمن داروسازان ایران با اعلام هشدار درباره بزرگ‌تر شدن ناصرخسروی مجازی، اقدام برخی اپلیکیشن‌ها و وب‌سایت‌ها در راستای فروش اینترنتی دارو و مکمل‌ها را غیرقانونی عنوان کرد و تاکید کرد دارد نباید در بستر الکترونیکی فروخته شود.

«سیدعلی فاطمی» با تاکید بر اینکه ورود اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌ها به این موضوع نظارت را عملا برمی‌دارد، گفت: «با فروش اینترنتی دارو مشخص نیست که دارو چگونه حمل می‌شود، اینکه آیا دارو جزو لیست مجاز دارویی کشور است یا خیر و... و خدا می‌داند که دارو از کجا وارد این سیستم‌ها شده، آیا از ناصرخسرو آمده یا از جای دیگر؟»

جنگ سازمان غذا و دارو با اسنپ دکتر و دیجی‌کالا

فاطمی در مصاحبه با ایسنا به طور مستقیم با اشاره به ماجرای فروش اینترنتی دارو از سوی سایت‌ها و اپلیکیشن‌هایی مانند دیجی‌کالا و  اسنپ دکتر، گفت: «واقعیت این است که اقدامی که در این زمینه اسنپ دکتر انجام می‌دهد، با اقدام دیجی‌کالا متفاوت است و جنبه‌های تخطی از قانون اسنپ دکتر به مراتب بیش از دیجی‌کالا است؛ زیرا دیجی‌کالا اکنون رسما دارو نمی‌فروشد، بلکه وارد مکمل‌ها شده است. در حالی که اسنپ‌دکتر از بیماران نسخه قبول می‌کند و از طریق برخی داروخانه‌ها که اصلا مشخص نیست کدام داروخانه‌ها هستند و اصلا داروخانه هستند یا خیر، دارو را به درب منزل مردم می‌رساند.»

این اظهارنظر نایب رئیس انجمن داروسازان ایران در حالی است که پلتفرم‌هایی که در این حوزه فعالیت می‌کنند معتقدند فروش داروهای بدون نسخه از این مسیر غیرقانونی نیست. از طرفی دیگر مشاهدات میدانی و تجربه کاربران بیانگر آن است که پلتفرم‌های فروش آنلاین دارو، داروهای نسخه‌ای را به هیچ عنوان بدون دریافت نسخه معتبر در اختیار کاربران خود قرار نمی‌دهند. اما به هر روی همچنان مخالفت انجمن داروسازان و به طور کلی وزارت بهداشت با این بخش از حوزه سلامت الکترونیکی نوین ادامه دارد.

دارو نباید در بسترو الکترونیک فروخته شود

فاطمی در بخش دیگری از این گفت‌وگو که از صبح روز سه‌شنبه 11 آبان، در حال انتشار در شبکه‌های اجتماعی است اعلام کرده: «وزارت بهداشت هم فقط یک ضابطه فروش اینترنتی برای داروخانه‌ها تدوین کرده که در آن دارو را استثناء کرده و اعلام شده دارو نمی‌تواند در بستر الکترونیک فروخته شود. بر این اساس این اقدام هم با قوانین وزارت بهداشت و هم با قانون توسعه تجارت الکترونیکی مغایرت دارد. این موارد در مراجع قضایی قابلیت پیگیری دارد و نمی‌دانیم چرا وزارت بهداشت برخورد لازم را با اسنپ دکتر و داروخانه‌هایی که این همکاری غیرقانونی با این پلتفرم دارند، انجام نمی‌دهد.»

او همچنین با تاکید بر تلاش انجمن داروسازان در مقابله با این روند از اقدامات انجمن داروسازان و سازمان غذا و دارو برای برخورد با داروخانه‌هایی خبر داد که مشغول همکاری با این سایت‌ها هستند و گفت: «داروخانه باید خودش اقدام به فروش کند و بر اساس قوانین، فروش واسطه‌ای کالاهای سلامت‌محور ممنوع است و حق ندارد از پلتفرم خاصی این اقدام را انجام دهد؛ چراکه وقتی دارو و... از طریق پلتفرم‌ها به فروش می‌رسند، کنترل اینکه واقعا منشاء ارسال کجا بوده و به دست چه کسی رسیده است، مشخص نیست و قابل ردیابی نیست که آیا نظارت مسئول فنی روی دارو کافی بوده یا خیر؟ بر همین اساس هم سازمان غذا و دارو و ما به عنوان انجمن با این اقدام مخالفیم.»

بازخوانی قوانین

تاکید چندین باره نایب رئیس انجمن داروسازان ایران بر حذف فروش اینترنتی دارو در شرایطی است که چندی پیش رئیس انجمن داروسازان در مصاحبه خود با روابط عمومی انجمن داروسازان تهران گفت: «از زمان شیوع بحران کرونا تسهیل در فروش اینترنتی کالا از دستورات مجریان کلان کشور است. به هر حال با شیوع بحران کرونا به دلیل کاهش رفت و آمد مجریان اصرار بر تسهیل فروش اینترنتی کالا داشتند که البته باید دانست که دارو جزء ابزار سلامت است و کالا نیست.»

او در تکمیل این اظهار نظر خود به شاخص‌های امکان فروش اینترنتی دارو نیز اشاره کرده و گفت: «فروش اینترنتی دارو تنها در صورت نظارت مستقیم داروساز بر نسخه،حفظ ارزش خدمات دارویی و ادامه مسئولیت حرفه‌ای داروساز می‌تواند انجام شود.»

تکرار یک نزاع کهنه

با وجود مخالفت‌های مدام نهادهای موثر در روند فروش دارو، همچنان شاهد آنیم که گاهی آتش این مخالفت بالا می‌گیرد و گاهی هم فروکش می‌کند. بررسی دلایل این مخالفت بیانگر آن است که هر دو گروه موافق و مخالف فروش اینترنتی دارو نگران سلامت جامعه هستند. موافقان بر این باورند که این روش دسترسی به دارو را سرعت می‌بخشد و البته از حضور بیماران در داروخانه‌ها که خود یکی از مراکز پرخطر در دوران کروناست جلوگیری می‌کند.

این اما در حالی است که مخالفان معتقدند با این روش هیچ کنترل و نظارتی بر چگونگی فروش دارو نیست. هرچند مشاهدات میدانی نشان داده، این موضوع درباره داروخانه‌های فیزیکی نیز همچنان خیلی شفاف نیست جای خالی رگولاتوری هدفمند و هشیار در توسعه حوزه‌های گوناگون فناوری این بار در توسعه سلامت الکترونیکی بیش از همیشه مشهود است و باید همچنان منتظر بود تا نتیجه این دلواپسی‌ها برای مردم روشن شود.

واکنش اسنپ دکتر به داستان ناصرخسروی مجازی

روابط عمومی اسنپ دکتر نیز در پی انتشار گفت‌وگوی فاطمی با خبرگزاری ایسنا نسبت به غیرقانونی عنوان شدن فعالیت‌های خود واکنش نشان داد و اعلام کرد: «فعالیت اسنپ‌کتر در چارچوب قانون صورت می‌گیرد و هیچ قانونی را زیر پا نمی‌گذارد. اسنپ‌دکتر در هفته‌های اخیر با اتهامات فراوانی مواجه بوده‌ است که به نظر می‌رسد نشان‌دهنده‌ی نوعی مقاومت در مقابل پیشرفت و استفاده از تکنولوژی و همچنین تاکید بر انحصارگرایی باشد. نمی‌توان با وارد کردن اتهاماتی که برای آن هیچ نوع مستنداتی ارائه نمی‎شود، ارائه‌ی خدمات سلامت را در انحصار یک نهاد خاص قرار داد و از تسهیلگری کسب‌وکارهای اینترنتی که هدف‌شان دسترسی آسان‌تر مردم به خدمات است جلوگیری کرد.»

همچنین در بخش دیگری از این بیانیه اسنپ دکتر تاکید کرده: «این پلتفرم داروخانه آنلاین نیست و اسنپ دکتر نه فروشنده دارو است و نه خریدار دارو. اسنپ‌دکتر در واقع یک پلتفرم تسهیلگر دسترسی به خدمات پزشکی و دارویی است و برای این کار مجوز فعالیت دارد.»

اسنپ دکتر همچنین با اشاره به این موضوع که نمی‌توان بر خلاف قانون از آئین‌نامه‌ای سخن گفت اعلام کرده: «بر اساس این آیین‌نامه و برخلاف قانون، نمی‌توان اقدام به ایجاد حق برای وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو برای صدور مجوز نسبت به فعالیت از طریق فضای مجازی کرد. در حال حاضر اتحادیه کسب و کارهای فضای مجازی مرجع صدور مجوز برای این حوزه است.»

در بخش دیگری از این بیانیه دلیل عدم انتشار نام داروخانه‌های طرف قرار داد با اسنپ‌دکتر نیز واکنش‌های وزارت بهداشت و تهدید این داروخانه‌ها از طرف این نهاد اعلام شده. از همین رو اسنپ دکتر تصمیم گرفته به طور عمومی نام داروخانه‌ها را منتشر نکند. این در حالی است که مدارک وجود است و اسنپ دکتر فقط با داروخانه‌های مجاز همکاری می‌کند.

اسنپ دکتر همچنین بر شافیت نسخه‌ها در فضای آنلاین و مسیر این نسخه‌ها تاکید و اعلام کرده: «دقیق می‌دانیم که درخواست چیست، از سوی چه کسی آمده و به کدام داروخانه رفته، داروخانه تایید کرده یا نه و چگونه برای کاربر ارسال شده. این شفافیت به صورت کلی بسیار بیشتر از زمانی است که به طور معمول فرد از داروخانه دارو می‌گیرد و اتفاقا باور ما بر این است که عرضه دارو از این طریق شفافیت بیشتری ایجاد می‌کند و از عرضه داروهای قاچاق و فروش بی‌رویه داروی بدون نسخه جلوگیری می‌کند.»