رشد 18.5 درصدی مصرف بنزین با کنترل همه‌گیری کرونا

ایران با دارا بودن ذخایر انرژی قابل توجه، نهمین تولید کننده انرژی اولیه در جهان به حساب می‌ آید که این گنجینه خدادادی به علت مصرف نامناسب با کمترین بهره وری در حال استفاده است به گونه که در میان 140 کشور جهان جایگاه 128 شدت مصرف انرژی را از آن خود کرده که این سطح سه برابر بیشتر از متوسط شدت انرژی در جهان محاسبه شده است.

رشد 18.5 درصدی مصرف بنزین با کنترل همه‌گیری کرونا [به روز رسانی] - آذر ۱۴۰۰

مصرف بنزین در آبان امسال و هم زمان با کنترل کرونا در کشور، به طور میانگین به 90 میلیون لیتر در روز رسید که در مقایسه با آبان سال ۱۳۹۹، رشدی ۱۸.۵ درصدی را نشان می‌دهد.

همه‌گیری کرونا در جهان در دو سال گذشته، کاهش تقاضا برای سوخت را به همراه داشته است. تا آنجا که تقاضا برای نفت خام در ماه‌های اول همه‌گیری این بیماری، حدود ۳۰ درصد پایین آمد.

این موضوع کاهش قیمت را نیز به دنبال داشت و باعث شد تا تولیدکنندگان نفت با اجرای توافق کاهش تولید، قیمت‌ها را تا حد زیادی تقویت کنند.

با این حال، کاهش قیمت نفت و به دنبال آن فرآورده‌های نفتی از جمله بنزین باعث نشد تا مانند شرایط عادی، مصرف افزایش پیدا کند و تعطیلی فعالیت‌های اقتصادی، مصرف سوخت را به شدت کاهش داد.

در ایران نیز اگرچه نوروز همواره بیشترین میزان مصرف بنزین به ثبت می‌رسد، در نوروز سال ۹۹، مصرف بنزین به حدود ۴۰ میلیون لیتر در روز نیز رسید.
این مصرف هر چند ادامه‌ دار نبود اما از تعطیلی مسافرت‌ها و حتی ترددهای شهری خبر می‌داد.
همچنین کاهش مصرف بنزین در داخل این فرصت را فراهم کرد تا ایران به عنوان صادرکننده این فرآورده نفتی به کشورهای همسایه شناخته شود.
حالا اما با افزایش واکسیناسیون در جهان و البته ایران، کرونا تا حد زیادی کنترل شده و امیدها به بازگشت زندگی به شرایط عادی بیشتر شده است.

دورکاری‌ها لغو شده و مدارس و دانشگاه‌ها به تدریج بازگشایی می‌شود. قرنطینه هوشمند نیز قرار است به جای محدودیت‌های سراسری اعمال شود.

این موضوع مصرف بنزین را در کشور افزایش داده است. تا آنجا که در آبان ماه امسال در مقایسه با آبان سال قبل، مصرف بنزین ۱۸.۵ درصد افزایش پیدا کرده است.

مصرف بنزین در آبان ماه در حالی به طور میانگین به ۹۰ میلیون لیتر در روز رسید که این میزان در آبان سال قبل، ۷۶ میلیون لیتر در روز بود.

با این حال، مصرف بنزین نسبت به مهرماه تغییر چندانی نداشته و ثابت بوده است.

نکته مهم این است که اگر روند افزایشی مصرف بنزین در کشور ادامه داشته باشد، فرصت صادراتی ممکن است به خطر بیافتد و بازارهای ایران از دست برود.

مصرف بنزین به ۹۰ میلیون لیتر در روز رسید [به روز رسانی] - آبان ۱۴۰۰

جلیل سالاری با بیان این که نبود شفافیت در عرضه فرآورده‌ها در بورس انرژی نیز از دیگر چالش‌های ما بوده است که تلاش کردیم با ورود به این حوزه، شفاف‌سازی کنیم.

وی با بیان اینکه ابلاغ‌های دولت پیشین کارهای توسعه‌ای در صنعت پالایش را متوقف کرده بود، اظهار کرد: «هرگونه اقدام توسعه‌ای در زمینه ذخیره‌سازی فرآورده و ساخت مخازن جدید و نیز توسعه خطوط لوله و صنعت انتقال در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی متوقف شده بود.»

او با بیان اینکه ۴۰۰۰ نفت‌کش را در دوره پیش از دست داده بودیم، گفت: «در بحث سوخت زمستانی نیز در دولت قبل مدیریت انجام نشده بود و 10 الی 15 درصد از ظرفیت ذخایر کاهش یافته بود؛ در این مدت 70 روزه افزون بر نفت‌کش‌ها، ٢٣۰۰مخزن‌دار را به چرخه سوخت‌رسانی بازگرداندیم و هم‌اکنون بیش از 70 درصد موجودی نیروگاه‌ها از سوخت دوم پر است.»

به گفته وی در احکام بودجه پیش‌بینی لازم برای خروج بخشی از منابع شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی از دولت انجام شده است.

وی با تاکید بر اینکه درآمدهای حاصل از واگذاری‌ها باید صرف توسعه صنعت پالایش شود، گفت: «برنامه‌ریزی لازم برای افزایش 10 درصدی ظرفیت انتقال کشور از روش حمل زمینی انجام شده است.»

مصرف بنزین به 90 میلیون لیتر در روز رسید

وی با بیان اینکه در مقایسه با نفت خام، امکانات صادرات فرآورده با توجه به شرایط تحریم برای ما بیشتر است، گفت: «ظرفیت‌های بسیار خوب صادراتی در  منطقه و کشورهای خاور دور در کشور وجود دارد.»

به گفته وی مصرف بنزین در کشور پس از برداشته شدن محدودیت‌های کرونایی با 15 میلیون لیتر افزایش روزانه، در ماه جاری به 90 میلیون لیتر در روز رسیده است.

وی با بیان اینکه مصرف نفت گاز در کشور به بیش از 100 میلیون لیتر در روز رسیده است، گفت: «هم‌اکنون به‌صورت میانگین روزانه حدود 102 میلیون لیتر بنزین و 103 میلیون نفت گاز در پالایشگاه‌های کشور تولید می‌شود.»

مصرف روزانه بیش از یک لیتر بنزین به ازای هر نفر؛ رکورد مصرف بنزین در نوروز 98 شکسته می شود  [به روز رسانی] - اسفند ۹۷

به عبارت دیگر هرچقدر کفه ترازوی تولید بنزین در کشور سنگین شود، کفه مصرف سنگین‌تر می‌شود.‎ در همین رابطه به تازگی٬ مدیر عامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی اعلام کرده است: «با وجود اعمال محدودیت‌‌های کرونایی، میزان مصرف بنزین، در تیرماه امسال از ۱۰۷ میلیون لیتر فراتر رفت.»

این در حالی است که در مدت مشابه سال گذشته مصرف بنزین به علت کاهش ترددها به طرز چشمگیری کاهش یافته بود و حتی در مقطعی پس از فراگیرشدن ویروس کرونا و افزایش قیمت سوخت (در پاییز ۹۸) شاهد کاهش مصرف سوخت به رقمی کمتر از ۴۰ میلیون لیتر نیز بودیم.

اما ادامه روند افزایشی مصرف سوخت طی ماه‌های اخیر می‌تواند بسیار نگران‌کننده تلقی شود٬ چرا که از یک سو کشور توان تولید بنزین بیشتری را ندارد و از سوی دیگر چنین افزایش مصرفی می‌تواند به معنای شکل گیری مجدد مجاری فروش سوخت قاچاق به کشورهای همسایه باشد.

از سوی دیگر برخلاف سال ۹۸ پتانسیل چندانی نیز برای افزایش مجدد قیمت سوخت وجود ندارد و آنطور که از شواهد بر می‌آید٬ تنها راه صرفه‌جویی در مصرف بنزین توسط شهروندان خواهد بود که حتی ممکن است به کاهش سهمیه سوخت خودروهای شخصی نیز منجر شود.

آمار و اطلاعات مربوط به میزان مصرف بنزین کشور [به روز رسانی] - اسفند ۹۷

طبق آخرین اعلام رسمی دولت که در سال ۹۷ منتشر شده است، مصرف بنزین در ایران 91 میلیون لیتر در روز است. همچنین طبق آخرین اعلام رسمی جمعیت کشور، ایران در حال حاضر حدود 81 میلیون نفر جمعیت دارد.
به عبارتی در هر شبانه روز به ازای هر نفر، 1.12 لیتر بنزین در ایران مصرف می شود. یعنی یک خانواده چهار نفره حتی اگه خودروی شخصی نداشته باشند، در یک شبانه روز سهمی 4.5 لیتری در مصرف بنزین کشور دارند.

بنا بر برآورد های صورت گرفته، کل مصرف انرژی کشور ما معادل 1348 میلیون بشکه نفت خام است که سهم حمل و نقل 24 درصد صنایع، خوراک پتروشیمی ها، کشاورزی در مجموع 40 درصد، تجارت و خانگی 35 درصد و سایر مصارف حدود یک درصد است.
در این میان، بنزین یکی از مصادیق انرژی در کشور است که مصرف آن سالانه رشد 5 تا 10 درصدی دارد به صورتی که بنا بر آمار موجود متوسط مصرف سوخت در کشور حدود 10 لیتر در هر 100 کیلومتر است که متوسط میزان آن در سایر کشورها 7 لیتر به ازای هر 100 کیلومتر و در کشورهای پیشرفته در حدود 2.5 لیتر گزارش شده است.

ترازوی تولید و مصرف بنزین در ایران در دو سال اخیر تقریبا برابر بوده است؛ هرچند گاهی کفه مصرف سنگین‌تر شده و با اینکه پالایشگاه‌ها در حد توان خود تولید کرده اند ولی باز هم فاصله‌ای بین مصرف و تولید بنزین وجود دارد که باید از طریق واردات پر شود.

آسیب شناسی مصرف بالای بنزین در کشور نشان از وجود دلایل مختلف دارد که از مهمترین آن ها می‌ توان به عمر بالای خودروهای مورد استفاده و مصرف بیشتر سوخت آن ها در مقایسه با خودروهای صفر کیلومتر، فرهنگ استفاده از خودروهای تک سرنشین، همخوانی نداشتن ظرفیت حمل و نقل عمومی با نیاز شهروندان اشاره کرد.

در زمینه خودرو های فرسوده می‌ توان گفت، حدود 20 میلیون خودرو در کشور بیش از 40 درصدشان فرسوده است و عمر بالای 10یا 15 سال دارند.

در کنار مسائل مذکور، بررسی های میدانی نشان می دهد برخی خودرو با مصرف 20 لیتر بنزین در هر صد کیلومتر همچنان تیراژ قابل توجهی از تولید در سال را به خود اختصاص داده که این سطح بالای تولید در مقابل خودرو های کم مصرف قرار دارد.
قاچاق سوخت نیز، معضل دیرینه اقتصاد ایران به شمار می‌ رود، ریشه اصلی این نوع قاچاق به اختلاف قیمت سوخت در داخل ایران و کشورهای همسایه باز می‌ گردد.

از جنبه تولید بنزین نیز در کشور با افتتاح فاز سوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس در حدود 100 میلیون لیتر در روز تولید داریم که 80 میلیون لیتر آن با استاندارد‌های دنیا مانند یورو 4 و یورو 5 است که این میزان تولید با مصرف برابری می کند.

تنها موضوعی که می‌ تواند خودکفایی در تولید بنزین را به چالش بکشد، رشد افسارگسیخته مصرف بنزین است و به نظر می ‌رسد دولت باید هر چه سریعتر برای ساماندهی بخش مدیریت مصرف به منظور جلوگیری از ادامه روند مصرف افسارگسیخته بنزین، چاره اندیشی کند.

بدون شک برای مدیریت مصرف، سهم فرهنگ سازی و تبلیغات از سوی مصرف کننده و استفاده از تکنولوژی روز دنیا برای ساخت خودرو‌های کم مصرف از سوی تولیدکنندگان در کاهش شدت مصرف بنزین در کشور بی تاثیر نبوده و همچنین مراکز تحقیق و توسعه می‌ توانند به عنوان ناجی انرژی به حساب آیند و جایگاه ما را در زمینه مصرف انرژی در جهان همتراز با متوسط مصرف جهانی قرار دهند.

اما مسئله جایگزینی خودروهای قدیمی (با تکنولوژی قدیمی) موجود در کشور با خودروهای مدرن همچنان می تواند بسیار حائز اهمیت باشد و صرفه جویی مادی عظیمی را برای کشور به ارمغان آورد. برای مقایسه جالب است تا مقاله ای در زمینه مقایسه مصرف بنزین در ایران و ترکیه را مطالعه فرمایید. به خصوص که با توجه به وضعیت موجود به نظر می رسد که در نوروز 98 شاهد شکسته شدن مجدد رکورد مصرف بنزین در ایران باشیم.