معجزه صدا در طبیعت: موسیقی عنکبو‌ت‌ها، مارها و نهنگ‌ها به چه کار می‌آید؟

جانوران خلاقی از لحاظ تولید صدا در طبیعت وجود دارند: تارهای عنکبوتی که به گونه‌ای موسیقایی می‌لرزند، آواز نهنگ‌ها که حکم موسیقی پس‌زمینه دریا را دارد، و چیزهای بیشتر.

کشف موسیقی در لرزش تارهای عنکبوت

عنکبوت‌ها که دید چندان تیزی ندارند، از پاهای خود برای حس لرزش شبکه تارهای خود استفاده می‌کنند. رشته‌های ظریف این شبکه، هر کدام طول‌ها و کشش‌های متفاوت و در نتیجه فرکانس‌های متفاوت دارند. عنکبوت ساکن خود را با این فرکانس‌ها وفق می‌دهد تا طعمه‌ها، جفت‌های بالقوه و خطرات را شناسایی کند. حالا گروهی از دانشمندان دانشگاه MIT می خواهند کمی از این حس عنکبوتی را به انسان‌ها منتقل کنند.

تیم دانشگاه MIT با استفاده از تصویرسازی لیزری سه بعدی بر پایه تقاطع‌های تارهای عنکبوت، نقشه‌ای از تار یک عنکبوت گرمسیری سیرتوفورا (Cyrtophora) تهیه کردند. سپس آن‌ها به هر کدام از رشته‌ها، نت‌های موسیقی قابل شنیدن برای انسان‌ها اختصاص دادند. آن‌ها همچنین یک رابط کاربری واقعیت مجازی ساختند که به کاربران اجازه می‌دهد تار عنکبوت را مانند یک ساز با صدای ترسناک «بنوازند». مارکوس بیولر (Markus Buehler) از دانشگاه MIT می‌گوید هدف آن‌ها این است که به عنکبوت‌ها صدا بدهند ــ و شاید روزی فرا برسد که بتوانند با عنکبوتیان از طریق ارتعاش ارتباط برقرار کنند.

ماری که می‌تواند با صدای زنگ خود دشمنانش را فریب دهد

اگر بتوانید صدای چ چ چ خش‌داری را که دم مار زنگی تولید می‌کند بشنوید، پس زیادی به او نزدیک شده‌اید. یا شاید این همان چیزی است که مار می‌خواد شما فکر کنید؟ دانشمندان با آنالیز امواج صوتی مار زنگی پشت الماسی دریافته‌اند که این مار زمانی که خطر در فاصله‌ای دور قرار دارد، دم خود را به آرامی تکان می‌دهد و با نزدیک شدن خطر، به تدریج سرعت و فرکانس لرزش دم خود را بالاتر می‌برد. این شتاب باعث می‌شود تا گوش انسان فریب بخورد و فکر کند که مار نزدیک‌تر از چیزی است که در حقیقت قرار دارد.

یک پرنده آوازخوان بدون آواز خود چیست؟

پرنده عسل‌خوار سلطنتی (Anthochaera phrygia) یک آوازخوان در بحران انقراض در جنوب شرق استرالیا است. تنها چند صدتا از این پرنده‌ها باقی مانده و برخی از نرهای جوان، به نرهای پیرتر به قدر کافی نزدیک نیستند که بتوانند از آن‌ها آواز خواندن بیاموزند. یک تیم تحقیقاتی در کانبرا اخیرا گزارش کرده که ۲۷ درصد از عسل‌خوارهای نر در آوازهای خود اشتباه دارند، در حالی که ۱۲ درصد دیگر اصلا آوازهای جفت‌گیری خود را بلد نیستند و از گونه‌های دیگر تقلید می‌کنند ــ چیزی که عسل‌خوارهای ماده علاقه‌ای به شنیدنش ندارند.

این گروه، پرندگان پرورشی جوان را در معرض آوازهای ضبط شده نرهای پیرتر ــ و حتی در معرض نرهای وحشی پیرتر ــ قرار داده‌اند، به این امید که این موسیقی درمانی بتواند آوازهای درست را به پرندگان جوان بیاموزد و گونه آن‌ها را نجات دهد. این مساله به ما یادآوری می‌کند که جوامع و فرهنگ‌ها درست مثل نت‌های یک آواز فراز و فرود دارند.

نگارش صداهای طبیعت

سوت‌های یک بلبل. زوزه یک گرگ خاکستری. صدای کازو-مانند پنگوئن‌های امپراتور. «الکساندر لیبرمان» (Alexander Liebermann)، آهنگساز فرانسوی-آلمانی، برای این که در دوران قرنطینه کرونا گوش‌هایش را آماده نگه دارد، صداهای قلمرو حیوانات را به نت‌های موسیقی تبدیل و آن‌ها را به صورت آنلاین منتشر کرد. به قول خودش، چیزی که در ابتدا فقط یک جوک بود، رفته رفته طرفدار پیدا کرد و به «چیزی بزرگ‌تر» تبدیل شد.

آواز نهنگ‌ها: سونوگرافی اعماق دریا

صدای پستانداران دریایی که تا مدت‌ها تداخلاتی در ثبت لرزه‌ها پنداشته می‌شد، می‌تواند برای نقشه‌برداری پوسته زمین به کار رود.

دستگاه‌های لرزه‌سنجی که در کف اقیانوس‌ها کار گذاشته شده‌اند، برای دانشمندانی که زمین‌لرزه‌ها را مطالعه می‌کنند، داده می‌فرستند. در کنار فعالیت‌های لرزه‌ای، این دستگاه‌ها اغلب آواز نهنگ‌های اطراف خود را نیز ثبت می‌کنند. معمولا پژوهشگران صدای نهنگ‌ها را هنگام آنالیز حذف می‌کنند. اما «واسلاو کونا» (Václav Kuna)، پژوهشگر سابق دانشگاه ایالتی اورگن، هنگام گوش دادن به صدای یک نهنگ باله‌ای، که به اندازه یک کشتی بزرگ بلندی دارد و تا فاصله ۱۰۰۰ کیلومتری قابل شناسایی است، به کاربرد جدیدی برای آن پی برد.

لرزه‌سنج‌های سیگنال اولیه یک نهنگ باله‌ای و سپس انعکاس آن را ثبت می‌کنند؛ پس از این که صدا ۲٫۵ کیلومتر در پوسته زمین نفوذ می‌کند و به بالا باز می‌گردد. با مطالعه فرکانس صدای اکو، دانشمندان می‌توانند به یک تصویر سونوگرافی با وضوح پایین از پوسته زمین دست یابند. این روش بی‌شباهت به کار کمپانی‌های انرژی نیست که از سلاح‌های هوایی برای اسکن ذخایر نفت گاز زیر آب‌ها استفاده می‌کنند، جز این که صدای نهنگ‌ها طبیعی و رایگان است و حیات دریایی را کمتر مختل می‌کند. به عقیده کونا، این یک معامله برد-برد است.

صداهای بشریت

موسیقی پاپ لاتین در پرو، صدای اذان در ایران، اخبار شبانه در نروژ. همه این صداها از رادیو گاردن پخش می‌شود؛ وب‌سایتی که هزاران ایستگاه رادیویی زنده را از مکان‌های بزرگ و کوچک دنیا به هم متصل می‌کند و کاربرانش را به دورترین نقاط زمین می‌برد. رادیو گاردن که با یک پروژه نمایشگاهی در سال ۲۰۱۶ توسط انستیتوی صدا و تصویر هلند آغاز شد، قصد دارد تا «بذر» ارتباطات جهانی را از طریق صداهای بشریت بکارد.