تشخیص اشتباه منجمان: سیاهچاله بجای منظومه ستاره‌ای!

حدود یک سال پیش وقتی منجمان در میان انبوهی از داده‌ها به دنبال ناشناخته‌ترین جرم کیهان یعنی سیاهچاله‌ها می‌گشتند، توانستند دو منظومه دوتایی از یک سیاهچاله و یک ستاره همراه پیدا کنند. اما حالا گروه دیگری از محققان مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیتسون در کمبریج در روز گذشته با انتشار مقاله‌ای در ژورنال The Royal Astronomical Society اعلام کردند که این دو در واقع دو منظومه ستاره‌ای دوتایی است و آن‌ها تاکنون اشتباه می‌کردند.

وقتی داده‌های نجومی بیشتر می‌شود، منجمان در میان آن‌ها به دنبال سیاهچاله‌ها می‌گردند تا بلکه بتوانند از اسرار این موجودات پیچیده پرده بردارند. اما گاهی اوقات هر چه بیشتر به دنبال آن‌ها می‌گردند، بیشتر به بیراهه کشیده می‌شوند.

برخی از فیزیکدانان کشف سیاهچاله‌ها را به یافتن سوزنی در انبار کاه تشبیه می‌کنند که ممکن است ناگهانی کاه‌های این انبار زیادتر از قبل شود. در این صورت، احتمال کشف سیاهچاله‌های بیشتر نیز افزایش می‌یابد، اما احتمال اینکه اجرامی مثل آن‌ها پیدا کنیم نیز افزایش می‌یابد.

تک شاخ و زرافه

در اوایل سال ۱۴۰۰، محققان دانشگاه اوهایو منظومه‌ای ستاره‌ای کشف کردند که ۱۵۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد و یک غول سرخ به همراه یک سیاهچاله کوچک در گردش است. در چند ماه گذشته نیز تعدادی از همان محققان، منظومه مشابه دیگری با فاصله ۱۲ هزار سال نوری از زمین پیدا کردند.

محققان این مطالعه برای تایید نتایج مطالعات قبلی، کار خود را با بررسی طیف نشری اجرام آغاز کرد. طیف نشری اجرام همان نوار رنگی نوری است که خطوط سیاهی در وسط آن‌ها دیده می‌شود. هر کدام از این خطوط نشانگر عنصری است که در اتمسفر جرم مورد نظر وجود دارد. اجرامی که سرعت گردش کمی داشته باشند، خطوط نشانگر واضحی دارند، اما اجرام با سرعت گردش بالا، مثل ستاره‌های نوترونی خطوط نشانگر ناواضحی دارند و گاهی اوقات سخت دیده می‌شوند و حتی دیده نمی‌شوند.

محققان مطالعه جدید خطوط نشانگر طیف نشری جرم دوم را پیدا کردند و متوجه شدند ستاره دیگری در این منظومه‌ها وجود دارد که با سرعت زیادی به دور خود در حال گردش است. البته آن‌ها چیز دیگری در این خطوط می‌دیدند. این خطوط در طی زمان روی طیف نشری خود منتقل می‌شدند. این اتفاق وقتی می‌افتد که جرمی در مدار باشد و به دور جرم دیگری که در اینجا «نامرئی» است، می‌چرخد. چنین چیزی منجمان دانشگاه اوهایو را به تشخیص اشتباهی کشاند.

در نهایت، منجمان متوجه شدند که این دو منظومه که «تک شاخ» و «زرافه» نام دارند، در واقع دو منظومه ستاره‌ای در مرحله تکامل ستاره‌ای خاص و دیده نشده خود هستند. شاید رد احتمال سیاهچاله‌ها ناراحت‌کننده باشد، اما این احتمالات نیز بخشی از فرایند ثبت و رد داده‌هاست.