همه آنچه باید درباره جاوا اسکریپت بدانید

جاوا اسکریپت (JavaScript) زبان برنامه‌نویسی محبوبی است که تقریباً در تمام وب‌سایت‌ها از آن استفاده شده است. آیا می‌دانید این زبان کدنویسی دقیقاً چیست، چه کاربردهایی دارد و مزایا و معایب آن چیست. در این مطلب قصد داریم به این سؤالات پاسخ دهیم و هر آنچه را که باید در رابطه با این زبان برنامه‌نویسی بدانید بیان کنیم.

جاوا اسکریپت چیست؟

این زبان برنامه‌ نویسی که به‌سادگی می‌توانید آن را فرابگیرید و کاربردهای بسیار زیادی دارد، یک زبان کدنویسی شی‌گرای مبتنی بر متن محسوب می‌شود. هدف اصلی استفاده از این زبان، پویاتر کردن و تعاملی‌تر کردن محیط صفحات وب و اپلیکیشن‌ها برای کاربران است.

جاوا اسکریپت که هم در مرورگر دستگاه کاربر و هم روی سرور میزبان صفحات وب اجرا می‌شود دارای قابلیت‌های زیادی است که در زبان‌های برنامه‌نویسی پایه مانند HTML و CSS دیده نمی‌شود. از میان این قابلیت‌ها می‌توان به رفرش کردن فیدهای توییتر، امبد کرد (جایگذاری) ویدیوها در یوتیوب و همچنین ایجاد کادر جستجو اشاره کرد.

به‌عبارت‌دیگر صفحات وبی که ساختار آن‌ها با استفاده از جاوا اسکریپت تقویت شده است، پویاتر و دارای رابط کاربری بهتری هستند. همین موضوع باعث می‌شود کاربران تشویق شوند در آینده دوباره از چنین صفحات وب و وب‌سایت‌هایی بازدید کنند. جاوا اسکریپت یک زبان مکمل برای سایر زبان‌های برنامه‌نویسی است و جایگزین آن‌ها به شمار نمی‌رود.

وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها هنوز برای ایجاد ساختار پایه خود نیازمند استفاده از HTML هستند و CSS هم برای ایجاد فرمت و طرح موردعلاقه و همچنین کنترل نحوه نمایش و ارائه متون، تصاویر و سایر محتواها استفاده می‌شود. جاوا اسکریپت هم بخش‌هایی را که کاربران در وب‌سایت‌ها با آن‌ها درگیر هستند، پویاتر و تعاملی‌تر می‌کند

کاربردهای جاوا اسکریپت

همان‌طور که گفتیم جاوا اسکریپت کاربردهای زیادی دارد که از میان آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

تعاملی‌تر کردن صفحات وب

جاوا اسکریپت با فراهم کردن امکان نمایش انیمیشن‌ها، منوهای کشویی کاربردی، زوم کردن روی تصاویر و سپس بازگرداندن آن‌ها به‌اندازه قبلی یا حتی تغییر رنگ یک دکمه هنگامی‌که نشانگر موس روی آن حرکت می‌کند، صفحات وب را تعاملی‌تر وبگردی در آن‌ها را برای کاربر جذاب‌تر می‌کند.

از دیگر موارد امکان‌پذیر با استفاده از جاوا اسکریپت برای بهتر کردن رابطکاربری و تجربه کاربری یک صفحه وب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نمایش دادن اطلاعات یا مخفی کردن آن‌ها با کلیک کردن روی یک دکمه
• اسکرول کردن در گالری تصاویر
• نمایش تایمر یا تابلوی شمارش معکوس
• پخش صوت و تصویر
• کادر جستجو با قابلیت پیشنهاد دادن موضوعات مختلف به کاربر براساس کلمات در حال تایپ (به عنوان مثال زمانی که در هنگام جستجوی موضوع مورد نظرتان، ابتدا کلمه «خود« را می‌نوسید، موضوعات «خودرو» یا «خودران» یا هر موضوع دیگری که با «خود» شروع می‌شود، به شما پیشنهاد داده می‌شود).
• نمایش پنجره ورود به حساب کاربری به صورت خودکار

 تسهیل طراحی و ایجاد صفحات وب و اپلیکیشن‌ها

توسعه‌دهندگان وب و اپلیکیشن در هنگام ایجاد صفحات وب و اپلیکیشن‌های موبایل، با استفاده از چهارچوب‌های جاوا اسکریپت مثل «ویو» (Vue)، «ری‌آکت» (React) و «انگولار» (Angular)، عناصر معمول و متداول مورداستفاده در بسیاری از اپلیکیشن‌ها مثل دکمه‌های جستجو، گزینه‌های انتخاب دسته‌بندی و سایر موارد را ایجاد می‌کنند. به بیان ساده استفاده از چهارچوب‌های آماده و کدهای ازپیش‌نوشته‌شده جاوا اسکریپت می‌تواند فرآیند طراحی و ساخت اپلیکیشن‌های وب را بسیار سریع‌تر کند.

ساخت اپلیکیشن برای پلتفرم‌ها و سیستم‌عامل‌های مختلف

جاوا اسکریپت می‌تواند برای ساخت اپلیکیشن‌های موبایل و دسکتاپ برای سیستم عامل‌های اندروید، iOS و ویندوز استفاده شود و یکی از محبوب‌ترین زبان‌های برنامه نویسی در این زمینه محسوب می‌شود.

در حال حاضر چهارچوب‌های جاوا اسکریپت متنوعی برای ساخت اپلیکیشن‌های مختلف ایجاد شده اند که از میان آنها می توان بهjQuery Mobile و React Native وNativeScript اشاره کرد.

ساخت اپلیکیشن وب

با استفاده از جاوا اسکریپت می‌توان اپلیکیشن های وب را به‌راحتی ایجاد کرد. امروزه اپلیکیشن‌های وب یا همان نسخه وب اپلیکیشن‌ها طرفداران زیادی پیدا کرده‌اند. شما می‌توانید تنها با یک مرورگر به اپلیکیشن وب مورد نظرتان دسترسی پیدا کنید؛ بنابراین در صورتی که اپلیکیشن مورد نظرتان دارای نسخه وب نیز است، دیگر لازم نیست آن را نصب کنید و می‌توانید هر موقع که به آن نیاز داشتید، به راحتی نسخه وب آن را در یکی از تب‌های مرورگرتان باز کنید. با استفاده از نسخه‌های وب اپلیکیشن‌ها می‌توان فضای ذخیره‌سازی قابل‌توجهی را در هارد کامپیوتر حفظ کرد.

طراحی و ساخت بازی برای مرورگر

طراحان و سازندگان بازی‌های مختص مرورگرها و توسعه‌دهندگان آن‌ها به میزان گسترده‌ای از این زبان کدنویسی استفاده می‌کنند؛ مخصوصاً توسعه‌دهندگان مبتدی جاوا اسکریپت که این زبان برای تقویت مهارت آن‌ها و برطرف کردن اشتباهات آن‌ها گزینه کاملاً مناسبی است. با این زبان می‌توان پیچیدگی این بازی‌ها را افزایش داد.

جالب است بدانید که حتی امکان ساخت بازی برای مرورگر جهت آموزش برنامه‌نویسی نیز با جاوا اسکریپت امکان پذیر است

امکان پذیر کردن طراحی گرافیکی در مرورگر

این زبان کد نویسی از «عنصر کانواس» (Canvas element) نیز پشتیبانی می‌کند که برای ترسیم عناصر گرافیکی قابل‌استفاده است و رندر کردن فضای سه‌بعدی را نیز برای مرورگر امکان پذیر می‌کند؛ بنابراین با استفاده از این عنصر می‌توان آثار هنری دیجیتالی را در مرورگرها نیز طراحی کرد.

ساخت اپلیکیشن برای ساعت‌های هوشمند

برند پپل (Pepple) که یکی از برندهای مطرح سازنده ساعت‌های هوشمند است، Pebble.js (یک چهارچوب کوچک جاوا اسکریپت) را برای طراحی و ساخت اپلیکیشن‌های مختص ساعت‌های هوشمند طراحی کرده و آن را در اختیار توسعه‌دهندگانش قرار داده است تا آن‌ها با استفاده از جاوا اسکریپت برای ساعت‌های هوشمند این برند اپلیکیشن بسازند.

تقویت زیرساخت‌ها و سیستم بک‌اند (Back End) وب‌سایت‌ها

برخی از توسعه‌دهندگان برای تقویت سیستم بک‌اند و زیرساخت‌های وب‌سایت‌های خود از نود جی‌اس یا نود دات جی‌اس (Node.js) استفاده می‌کنند. نود جی‌اس یک محیط اجرایی چندپلتفرمی در سمت سرور است.

منظور از سیستم بک‌اند، سرورها، پایگاه‌های داده و هر گونه زیرساخت دیگری برای حفظ و نگهداری اطلاعات وب‌سایت است؛ به‌عنوان‌مثال زمانی که شما تقاضای خرید یک کالا را در یک فروشگاه اینترنتی ثبت می‌کنید، تقاضای شما در سیستم بک‌اند آن فروشگاه اینترنتی ذخیره می‌شود. در ضمن می‌توان از قابلیت‌های این زبان برنامه‌نویسی برای تقویت عناصر فرانت‌اند (Front End) سایت که همان ظاهر سایت و قسمت‌هایی است که ما آن‌ها را می‌بینیم، نیز بهره‌مند شد.

برنامه نویسی برای پهپادها

برخی از پهپادها دارای سیستم‌عامل ساده ای هستند که امکان نصب Node.js روی آن‌ها وجود دارد؛ بنابراین ایجاد برنامه با جاوا اسکریپت برای چنین پهپادهایی امکان‌پذیر است.

مزایا و معایب جاوا اسکریپت

جاوا اسکریپت نیز مانند تمام زبان‌های برنامه‌نویسی مزایا و معایب خاص خود را دارد؛  البته مزایای آن چشم‌گیرتر است و معایب آن به‌اندازه‌ای بزرگ و قابل‌توجه نیستند که بتوانند مزایای آن را تحت‌الشعاع قرار دهند. 

مزایا:

• تعاملی‌تر شدن صفحات وب و وب‌سایت‌های ایجادشده: صفحات وب ایجادشده با استفاده از این زبان برنامه‌نویسی در مقایسه با صفحات وب ایجادشده با سایر برنامه‌های زبان نویسی، برای کاربر جذاب‌تر هستند و کاربر بهتر با آن‌ها ارتباط برقرار می‌کند.

• بارگذاری سریع‌تر وب‌سایت‌ها: وب‌سایت‌هایی که با این زبان برنامه‌نویسی ایجاد شده‌اند، به‌سرعت در مرورگر بارگذاری می‌شوند؛ زیرا همان‌طور که گفتیم جاوا اسکریپت هم روی دستگاه کاربر و هم روی سرور قابل‌اجرا است؛ به همین دلیل در هنگام ایجاد درخواست از سوی کاربر برای باز شدن یک وب‌سایت، ارزیابی داده‌ها در خود مرورگر انجام می‌شود و لازم نیست داده‌ها برای انجام این کار به سرور منتقل شود.

درصورتی‌که کاربر بخواهد از صفحه وبی که قبلا آن را باز کرده است، دوباره بازدید کنند و قسمت‌هایی از آن به‌روزرسانی شده و تغییر کرده است، نیازی نیست کل صفحه دوباره بارگذاری شود و مرورگر تنها قسمت‌هایی را که به‌روزرسانی شده‌اند، آپدیت می‌کند. بارگذاری صفحات وب باعث کاهش فشار روی سرور می‌شود.

• ساده بودن ساختار: همان‌طور که گفتیم به‌راحتی می‌توانید این زبان را فرابگیرید و استفاده از آن نیز آسان است. استفاده از جاوا اسکریپت می‌تواند باعث کاهش میزان قابل‌توجهی از هزینه‌ها برای ایجاد محتواهای پویا در صفحات وب شود.

• سازگار بودن با اکثر زبان‌های برنامه‌نویسی: این زبان می‌تواند همراه با بیشتر زبان‌های برنامه‌نویسی استفاده شود؛ بنابراین می‌توان آن را با اکثر زبان‌ه ادغام کرد. در ضمن شما می‌توانید کدهای این زبان را در هر وب‌سایت یا اسکریپت سایر زبان‌های برنامه‌نویسی قرار دهید.

• محبوبیت بسیار زیاد: جاوا اسکریپت زبان برنامه‌نویسی بسیار محبوبی است و در بسیاری از وبسایت‌ها بدون توجه به موضوع و ماهیت آن‌ها از این زبان برنامه‌نویسی استفاده می‌شود. در حال حاضر بسیاری از غول‌های فناوری مثل گوگل، آمازون، پی پال و چند شرکت‌ مطرح دیگر، از این زبان برنامه‌نویسی به‌عنوان یک ابزار مفید استفاده می‌کنند. در کل  این زبان برنامه‌نویسی در‌دسترس‌ترین  زبان برنامه‌نویسی با ویژگی‌های بسیار زیاد است.
• بارگذاری خودکار اطلاعات جدید: وب‌سایت‌هایی که با این زبان برنامه‌نویسی ایجاد شده‌اند، می‌توانند اطلاعاتی را که دائما در حال به‌روزرسانی و تغییر هستند، به‌صورت خودکار و بدون دخالت انسان بارگذاری کنند.
• نمایش اطلاعات موردنظر کاربر: قطعاً برخی از اطلاعات وب‌سایت‌ها برای کاربران جذاب نیستند یا کاربران نیازی به آن‌ها ندارند. وب‌سایت‌های طراحی‌شده با این زبان برنامه‌نویسی می‌توانند تنها اطلاعاتی را که کاربر می‌خواهد، به او نمایش دهند؛ به‌عنوان‌مثال ممکن است کاربر بخواهد تنها بخشی از گزینه‌های یک منو یا بخش کوتاهی از اطلاعات ذکرشده در یک بخش وب‌سایت را ببیند.
• جلوگیری از تداخل بخش‌های مختلف یک صفحه وب: این زبان برنامه‌نویسی می‌تواند موقعیت عناصر تشکیل‌دهنده یک صفحه وب و همچنین ابعاد یک پنجره مرورگر پیدا کند و با اعمال این اطلاعات از تداخل بخش‌های مختلف یک صفحه وب مثل آیتم‌های منوها جلوگیری کند؛ به‌عنوان‌مثال شما می‌توانید با بهره‌مندی از قابلیت‌های این زبان بفهمید درصورتی‌که کاربر گزینه‌های زیرمجموعه گزینه‌های اصلی یک منو را باز کند، فضای کافی برای قرار گرفتن آن‌ها در صفحه وب وجود دارد یا نه. در ضمن می‌توان با بهره‌مندی از این زبان از تداخل نوارهای اسکرول با یکدیگر نیز جلوگیری کرد

معایب:

• عدم برخورداری از امنیت کافی: به دلیل اینکه کد جاوا اسکریپت برای کاربر قابل‌مشاهده است، ممکن است برخی از کاربران برای اهداف مخرب از آن سوءاستفاده کنند؛ به‌عنوان‌مثال ممکن است کاربری از کد منبع بدون اجازه استفاده کند. قرار دادن یک کد تهدیدکننده امنیت تمام اطلاعات یک وب‌سایت در وب‌سایت‌های ایجادشده با جاوا اسکریپت، کار بسیار راحتی است؛ بنابراین استفاده از جاوا اسکریپت برای طراحی وب‌سایت‌هایی که قرار است میزبان اطلاعات بسیار مهم شوند، گزینه مناسبی نیست.

• تفسیر متفاوت کدهای جاوا اسکریپت در مرورگرهای مختلف: هر یک از مرورگرها این کدها را به روش‌های متفاوتی تفسیر می‌کنند؛ بنابراین قبل از انتشار این کدها باید از قابل‌اجرا بودن آن‌ها در مرورگرهای مختلف اطمینان کسب کرد. برخی از مرورگرهای قدیمی از قابلیت‌های جدید جاوا اسکریپت پشتیبانی نمی‌کند و برنامه‌نویسان قبل از استفاده از آن باید در مورد این موضوع مطمئن شوند.

• عدم وجود ابزار مناسب برای باگ‌گیری کدهای جاوا اسکریپت: اگرچه برخی از ویرایشگرهای HTML از قابلیت باگ‌گیری پشتیبانی می‌کنند؛ اما این قابلیت در این ویرایشگرها به‌اندازه قابلیت‌های موجود برای انجام این کار در سایر ویرایشگرها مثل ویرایشگرهای C و ++C، کارآمد نیست. در ضمن مرورگرها در هنگام استفاده از کدهای جاوا اسکریپت هیچ خطایی نمایش نمی‌دهند و این موضوع تشخیص مشکلات و باگ‌ها را برای توسعه‌دهندگان دشوار می‌کند.

• پشتیبانی از وراثت منفرد: جاوا اسکریپت تنها از وراثت منفرد پشتیبانی می‌کند و از وراثت چندگانه پشتیبانی نمی‌کند؛ بنابراین تنها از یک کلاس پشتیبانی می‌کند. منظور از کلاس، داده تعریف‌شده توسط کاربر است که دارای ویژگی‌ها و متغیرهای مختلف دارد

• طولانی بودن مدت‌زمان لازم برای اجرای اسکریپت

• متوقف شدن رندرینگ یک کد در کل وب‌سایت به دلیل ایجاد یک خطای کد: یک خطای کد می‌تواند روند رندر شدن کد در کل وب‌سایت را متوقف کند، به‌گونه‌ای که اصلاً انگار کد ارائه نشده است؛ البته مرورگرها در برابر چنین خطاهایی به‌شدت مقاوم هستند.

نحوه یادگیری جاوا اسکریپت

دوره‌های آموزشی فارسی و انگلیسی آنلاین خودآموز زیادی برای آموزش این زبان برنامه‌نویسی وجود دارد که می‌توانید به‌راحتی به آن‌ها دسترسی داشته باشید و بدون نیاز به حضور در کلاس‌های حضوری، جاوا اسکریپت را فراگیرید؛ البته توصیه می‌کنیم در صورت امکان در کلاس‌های حضوری آموزشی این زبان برنامه‌نویسی شرکت کنید تا هم آن را بهتر و راحت‌تر یاد بگیرید و هم با دریافت مدرک از آموزشگاه و افزودن آن به رزومه خود، شانس خود را برای یافتن یک شغل مناسب و پردرآمد مرتبط با زبان برنامه‌نویسی، افزایش دهید.

در صورت تسلط کامل بر این زبان برنامه‌نویسی می‌توانید به‌عنوان فردی حرفه‌ای در طراحی وب‌سایت و طراحی رابط کاربری و رابط گرافیکی، درآمد بسیار خوبی کسب کنید.