گزارش جاب‌ویژن درباره دستمزد در ایران ۱۴۰۱؛ زنان از مردان حقوق کمتری دریافت می‌کنند

گزارش جاب‌ویژن درباره دستمزد کارکنان ایرانی در سال 1401 نشان می‌دهد که جنسیت یکی از دلایل اساسی تفاوت دستمزد است. اهمیت این شاخص از آنجایی است که افراد نقشی در آن ندارند؛ مثل رنگ پوست یا قومیت. این اثرگذاری هم در نهایت شرایطی را رقم زده تا زنان نه تنها حقوق و دستمزد کمتری نسبت به مردان دریافت کنند، بلکه مطالبه‌گری‌شان برای افزایش دستمزد هم کمتر باشد.

این موضوع در حالی است که شاخص‌های دیگر اثرگذار در میزان دستمزد، از سابقه کار تا میزان تحصیلات، اکتسابی است و کارکنان طی گذشت زمان قادر به تغییر آن هستند. البته دستمزد کمتر زنان منجر به این شده که در تعداد قابل توجهی از آگهی‌های استخدام، مخصوصا در رده‌های غیر مدیریتی، شاهد تاکید کارفرما بر جنسیت و البته زن بودن باشیم.

جاب ویژن با انتشار نتایج نظرسنجی پایان سال 1400 خود، پیرامون میزان افزایش حقوق در سال 1401 نکاتی درباره مطالبه مالی کارکنان مشاغل متفاوت بر اساس جنسیت، میزان سابقه کار، میزان تحصیلات و همچنین شغل و رده شغلی و مواردی از این دست منتشر کرده است.

نکته قابل توجه درمورد این نظرسنجی، همان طور که جاب ویژن هم در بخش ابتدایی بر آن تاکید کرده، آن است که نظرسنجی در ماه اسفند برگزار شده و زمان برگزاری آن پیش از اعلام حقوق مصوب وزارت کار برای سال ۱۴۰۱ بوده است.

در این نظرسنجی بیش از ۵۰۰۰۰ نفر، در ۶۰ گروه شغلی و از ۴۰۰ شهر مختلف کشور، شرکت کردند که پس از پالایش داده‌ها، در مجموع داده‌های ۴۷۲۹۰ نفر در این گزارش مورد بررسی قرار گرفته است.

جنسیت و خواستگاه افزایش دستمزد

تفاوت در میزان دستمزد زنان و مردان بر اساس گزارش جاب‌ویژن کاملا مشهود است. زنان به وضوح دستمزد کمتری دریافت می‌کنند. بر همین اساس کمترین میزان دستمزد دریافتی زنان در سال 1400 برابر با 1.7 میلیون تومان بوده و این در حالی است که کمترین میزان دریافتی مردان 3 میلیون تومان بوده است.

این عدد وقتی به میانه نمودار می‌رسیم فاصله کمتری دارد. در حقیقت 50 درصد از زنان دستمزدی برابر با 5.1 میلیون تومان دریافت می‌کردند که حالا برای سال 1401 خواستار افزایش آن به 6.6 میلیون تومان هستند و مردان با درصد افزایشی تقریبا برابر خواستار تبدیل دستمزد 6.5 میلیون تومانی به 8 و نیم میلیون تومانی هستند.

البته در این روند این نکته را هم باید مورد توجه قرار دهید که با این افزایش 29 درصدی که زنان خواستار آن هستند، نیمی از زنان دستمزدی تقریبا برابر با سال گذشته مردان دریافت خواهند کرد.

وضعیت دستمزد در شهرهای مختلف

سال 1400، 50 درصد از کارکنان در تهران دستمزد 6 و نیم میلیون تومانی دریافت می‌کرده‌اند و حالا در سال 1401 خواستار افزایش 33 درصدی و دریافت دستمزد 8.6 میلیون تومانی هستند.

این میزان از افزایش دستمزد در شهرهای بزرگ نیز 29 درصد مطالبه شده است. در این روند افزایش دستمزد کارکنان شهرهای بزرگ که دستمزدی برابر با 5.3 میلیون تومان دریافت کرده‌اند حالا خواستار افزایش آن و دریافت 6.8 میلیون تومان هستند.

نکته جالب توجه البته این است که دستمزد 50 درصد از نیروی کار در شهرهای کوچک هم برابر با شهرهای بزرگ است. با این تفاوت که افزایش هزینه‌های جاری و مشکلات معیشتی منجر به این شده که افراد در شهرهای کوچک خواستار افزایش 30درصدی دستمزد و دریافت 6.9 میلیون تومان به عنوان دستمزد شده‌اند.

کاهش فاصله دستمزد کارمندان تا مدیران

دستمزد دریافتی بین کارمند، کارشناس، کارشناس ارشد و مدیر همواره یکی از موضوعاتی است که در روند کار برای کارکنان گاهی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. این اهمیت بر اساس وضعیت اقتصادی و معیشتی و همچنین متغیرهای دیگر گاهی کمتر یا بیشتر می‌شود.

اما اینکه یک کارمند خواستار افزایش چند درصدی دستمزد خود باشد قطعا حاصل جریان اقتصادی است. بر اساس نظرسنجی جاب‌ویژن، 50 درصد از کارمندان دستمزدی برابر با 4.7 میلیون تومان دریافت می‌کردند که برای سال 1401 خواستار افزایش 26 درصدی این رقم و دریافت 5.9 میلیون تومان هستند.

این در حالی است که کارشناسان به یک قدم بیشتر، خواستار افزایش دستمزد 27 درصدی و رشد دریافتی از 5.9 به 7.5 هستند.

کارشناسان ارشد و مدیران اما به نظر می‌رسد احساس امنیت مالی و اقتصادی بیشتری دارند و خواستار افزایش دستمزدی کمتر از کارمندان و کارشناسان هستند. بر اساس نمداری که جاب ویژن منتشر کرده این افزایش صرفا 25 درصد عنوان شده است.

در این روند کارشناسان ارشد به جای 8 میلیون تومان خواستار دریافت 10 میلیون تومان و مدیران نیز پیشنهاد داده‌اند دستمزدشان از 12 به 15 میلیون تومان برسد. حالا هرچند فاصله میانگین دستمزد افراد شاغل کارمند همچنان فاصله معناداری با مدیران دارد، اما میزان افزایش دستمزد در همه رده‌ها با یک واحد اختلاف تقریبا برابر یوده است.

تفاوت دستمزد از کارشناسی تا دکترا

مدرک تحصیلی هم از آن شاخص‌هایی است که کمتر پیش می‌آید بر میزان دستمزد دریافتی بی‌اثر باشد. تفاوت میزان دستمزد در طیف کارشناسی تا دکترا این موضوع را روشن می‌کند. جالب است که بر اساس نظرسنجی انجام شده، افراد دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد، بیش از دو گروه دیگر خواستار افزایش دستمزد هستند.

در این رده بنده که اتفاقا کارکنان دارای مدرک تحصیلی دکترا بیشترین دستمزد را در آن دریافت می‌کنند. صرفا خواستار افزایش دستمزد 25 درصدی شده‌اند. این در حالی است که افراد دارای مدرک تحصیلی کارشناسی و کارشناسی ارشد به ترتیب خواستار افزایش دستمزد 28 و 30 درصدی هستند.

البته در بررسی این نمودارها نباید از این موضوع غافل شد که بیشترین حقوق دریافتی برای افراد دارای مدرک دکترا در سال 1401 به 50 میلیون تومان می‌رسد و برای افراد دارای مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد به ترتیب 20 و 25 میلیون تومان اعلام شده است. این فاصله دلیل افزایش دستمزد بیشتر را شفاف‌تر می‌کند.

سابقه کار و اثر قابل توجه آن بر مطالبه‌گری کارکنان

هرقدر تجربه و سابقه کار بیشتری داشته باشید، اعتماد به نفس شما برای درخواست دستمزد، بیشتر خواهد شد. این موضوع در روند نظرسنجی جاب‌ویژن هم قابل مشاهده است. در این جریان افرادی که سابقه کارشان کمتر از دو سال است، کمترین مطالبه افزایش دستمزد را دارند.

این اما در حالی است که افرادی که بیشتر از 10 سال سابقه کار دارند خواستار افزیش 31 درصدی دستمزد خود هستند. در این بررسی افراد دارای سابقه کار بین 5 تا 10 سال افزایش دستمزد 29 درصدی و افراد دارای سابقه کار بین 2 تا 5 سال خواستار افزایش دستمزد 31 درصدی شده‌اند.

اثرگذاری مزایا برای پذیرش یک شغل

هرچند هنوز هم در بعضی از آگهی‌های استخدام، بیمه تامین اجتماعی و حداقل دستمزد وزارت کار از طرف کارفرما در گروه مزایا عنوان می‌شود؛ اما حقیقت این است که مزایا چیزی فراتر از اصول و حقوق قانونی است که کارفرما باید رعایت کند.

نمودار بالا بخشی از گزارش جاب‌ویژن است که بر اساس آن 68 درصد افراد شرکت‌کننده در این نظرسنجی پاداش، 56 درصد بیمه تکمیلی و 43 درصد وام را مهم‌ترین مزایای قابل دریافت عنوان کرده‌اند. این در حالی است که مسائلی مثل اتاق بازی فقط برای 2 درصد از افراد به عنوان مزیت شغلی مورد توجه است.

دستمزد بیشتر برای یک مرد با سابقه کار بیشتر و مدرک دکترا

بررسی مطالبه‌گری برای افزایش دستمزد و البته دستمزدهای دریافتی توسط کارکنان در سال 1400 بیانگر آن است که بیشترین میزان دستمزد دریافتی بر اساس شاخص‌های جنسیت، سابقه کار، تحصیلات به مرد دارای دکترا با سابقه کار بیش از 10 سال خواهد رسید.

توجه بیشتر به نمودارهای منتشر شده توسط جاب‌ویژن در رویکرد دیگری یکی از دلایلی که منجر شده در برخی شاخص‌ها افراد خواستار افزایش دستمزد قابل توجهی نباشند، دستمزدی است که دریافت می‌کنند.

دستمزد دریافتی در موقعیت‌های مطلوب منجر شده تا این افراد خواستار افزایش دستمزد چشم‌گیری نباشند و در نهایت هم همچنان دستمزد بیشتری دریافت کنند. نگران‌کننده‌ترین نکته در گزارش جاب‌ویژن اثرگذاری قابل توجه جنسیت است. بر این اساس زنان با شرایطی کاملا برابر در نهایت دستمزد کمتری دریافت خواهند کرد.