روز جهانی روانشناس و مشاور: از پیشگیری تا درمان سلامت روان
امروز در دنیایی زندگی می‌کنیم که حداقل دو سال گذشته خود را در همه‌گیری سراسری کرونا گذراند و بیشتر صنعت‌های حیاتی جهان را تحت تاثیر قرار داد، اما مهم‌تر از آن، در زندگی بیشتر مردم ...
در دیجیاتو ثبت‌نام کنید
جهت بهره‌مندی و دسترسی به امکانات ویژه و بخش‌های مختلف در دیجیاتو عضو ویژه دیجیاتو شوید.
عضویت در دیجیاتوتازههای تکنولوژی
امروز در دنیایی زندگی می‌کنیم که حداقل دو سال گذشته خود را در همه‌گیری سراسری کرونا گذراند و بیشتر صنعت‌های حیاتی جهان را تحت تاثیر قرار داد، اما مهم‌تر از آن، در زندگی بیشتر مردم ردپای بزرگی به جا گذاشت. در این زمان، خشونت خانگی افزایش پیدا کرد، درصد بالایی از مردم افسردگی را تجربه کردند و بیشتر کسانی که با بیماری‌های جسمی و روانی دست و پنجه نرم می‌کردند، شرایط بدتری داشتند.
حالا پس از گذشت دو سال، همه ما درک بهتری از اهمیت «سلامت روان» داریم و می‌دانیم که برای بهبود شرایط زندگی باید به متخصصان این حوزه، یعنی روانشناسان و مشاوران مراجعه کنیم.
شاید جالب باشد که بدانید نرخ اختلال وسواس اجباری یا OCD در ایران دو برابر نرخ جهانی است. برای مثال همه ما وسواس نجاست، وسواس پاکی و وسواس چک کردن را از کودکی تجربه کردیم، با این حال تعداد کمی از ما آن را کنترل کرده‌ایم.
در کنار آن باید بدانید که برای مراجعه به روانشناس و مشاور به دلیل بزرگی احتیاج ندارید. حتی در مواقعی که همه چیز به نظر درست می‌رسد، ممکن است همچنان احساس ناراحتی کنید و صبح‌ها دلیلی برای بلند شدن از تخت خواب خود نداشته باشید.
در بیشتر موارد چنین حالتی «افسردگی» است، با اینکه ممکن است خودتان و یا اطرافیانتان آن را حس نکنید. افسردگی در واقع اختلالی است که لزوما با اتفاقی بزرگ در زندگی شما رخ نمی‌دهد و می‌تواند به مرور شما را در بر بگیرد و حتی به اختلالی مزمن تبدیل شود.
دلایل بسیاری برای شروع تراپی و دوره روان‌درمانی وجود دارد که همه آن‌ها به اندازه هم کافی هستند
بیشتر مردم زمانی که اتفاقی استرس‌زا در زندگی آن‌ها رخ می‌دهد، برای کمک به روانشناس مراجعه می‌کنند. اما اتفاق استرس‌زا برای همه یکی نیست و در زندگی هر شخصی معنی متفاوتی دارد. همه ما حساسیت‌های متفاوت و تجربه‌های مختلفی در زندگی داریم.
برای مثال، فردی می‌تواند برای از دست دادن حیوان خانگی خود و تسکین درد این اتفاق به روانشناس مراجعه کند. چنین کاری به هیچ وجه عجیب نیست و حیوان خانگی برای بسیاری از افراد عضوی از خانواده محسوب می‌شود و اندوه و تجربه از دست دادن آن‌ها می‌تواند مشابه از دست دادن یکی از افراد درجه یک زندگی او باشد.
به علاوه، اگر فکر می‌کنید به کمک بیشتری در ادامه و رسیدگی به امور زندگی خود دارید، می‌توانید تراپی را شروع کنید و همین دلیل خوبی برای بهبود زندگی شما است. تراپی می‌تواند اقدامی پیشگیرانه باشد و روالی روی برنامه داشته باشد؛ درست مثل مراجعه به دندانپزشک یا پزشک عمومی. یک روان‌درمانگر و مشاور مثل یک مربی شخصی برای ذهن، زندگی و روابط شماست.
بیشتر مردم در سراسر جهان به روانشناسان و مشاوران مراجعه می‌کنند تا خود را بهتر بشناسند، مسیرهای سخت زندگی را راحت‌تر طی کنند و توانایی‌های خود در کنار آمدن با شرایط سخت را افزایش دهند.
سلامت روان حتی قبل از بحران‌های زندگی قابل کنترل است
دوره‌های تراپی و روان‌درمانی به سرعت در حال پیشرفت است. روانشناسان و روان‌درمانگرها پیشنهاد می‌کنند که افراد حتی قبل از اینکه بحرانی در زندگی آن‌ها به وجود آید، به دنبال تراپی باشند تا بتوانند شرایط اجتناب‌ناپذیر و سخت زندگی را بهتر کنترل کنند.
طبق گزارش‌های موسسه ملی سلامت روان ایالات متحده، در سال ۲۰۱۹ میلادی/۱۳۹۸ خورشیدی از هر پنج نفر، یک نفر با اختلالات سلامت روان زندگی می‌کرد، با این حال نزدیک به ۵۵ درصد از افرادی که دچار این اختلالات بودند، از خدمات سلامت روان استفاده نکردند.
یکی از علت عدم دسترسی به خدمات سلامت روان می‌تواند مخالفت افراد برای دریافت کمک از این طریق باشد. البته دلایل دیگری مثل بدبینی و انگ به دوره‌های روان‌درمانی باشد، چرا که بیشتر افراد فکر می‌کنند که شرایط آن‌ها به اندازه کافی بحرانی نیست تا به روانشناس مراجعه کنند.
همین حالا نیز شروع تراپی می‌تواند مفید باشد
حالا بیش از دو سال است که در شرایط غیرقابل پیش‌بینی و اجتناب‌ناپذیر همه‌گیری کرونا قرار داریم. با اینکه نرخ واکسیناسیون افزایش پیدا کرده و شرایط در حال بازگشت به حالت عادی است، ممکن است همچنان احساس عدم قطعیت، سردرگم، ترسیده، نگران، بی‌حسی داشته باشید و یا هر حس دیگری را تجربه کنید.
حتی اگر در این سال‌ها کسی را از دست نداده باشید، می‌توانید به دلایل دیگری احساس غم و اندوه داشته باشید. شاید فرصتی را از دست داده باشید، یا حس کنید زندگی دچار وقفه شده است و یا یک فرصت شغلی را از دست داده باشید. حس غم و اندوه این فرصت‌های از دست رفته می‌تواند طولانی مدت باشد.
از دید روانشناسان در این مدت جهان یک همه‌گیری سلامت روان را تجربه کرد و شیوع کرونا مثل آتشی به جان دنیا افتاد و ما را به بحران جهانی سلامت روان رساند. در حال حاضر، بیشترین نرخ اضطراب، افسردگی و خودکشی را تجربه می‌کنیم و مردم با انواع عوامل تنش‌زا مثل مشکلات مالی، روابط عاطفی، احساسی، جسمی، زیست‌محیطی و سیاسی درگیر هستند.
به یاد داشته باشید که از آغاز تراپی خجالت‌زده نشوید
شاید درخواست کمک یکی از شجاعانه‌ترین و زیرکانه‌ترین کاری است که کسی می‌تواند انجام دهد. مهم نیست که اتفاق بزرگ و استرس‌زایی در زندگی شما افتاده باشد و یا فقط به کمک بیشتری برای ادامه زندگی احتیاج دارید، همیشه صحبت با روانشناسان می‌تواند تجربه خوبی برای شما باشد. بعد از اینکه با روانشناس خود ارتباط بگیرید، به زودی احساس بهتری خواهید داشت. مراجعه به روانشناس کاری شگفت‌انگیز، با اهمیت و دلسوزانه برای خودتان است که می‌توانید انجام دهید.
حالا اگر به آغاز تراپی فکر می‌کنید، پیدا کردن روان‌درمانگر مناسب اولین و مهم‌ترین قدمی است که باید بردارید. پژوهشگران متوجه شدند که برقراری بین شما و روان‌درمانگرتان تاثیر بزرگی در ادامه زندگیتان خواهد داشت. به همین دلیل، باید حتما قبل از اقدام به آغاز تراپی چند نکته مهم را رعایت کنید.
۱. با بیمه خود مشورت کنید
اگر قصد دارید با بیمه خود هزینه‌های تراپی را پرداخت کنید، در اولین قدم باید با بیمه خود مشورت کنید و درباره تامین هزینه‌ها از آن‌ها سوال کنید. بهتر است تمام شرایط تامین این هزینه‌ها را از بیمه خود بپرسید. برخی از بیمه‌ها فقط هزینه تعداد جلسات محدودی را تامین می‌کنند که ممکن است هزینه‌هایی برای شما ایجاد کند. البته چندین مرکز در ایران این خدمات را به صورت رایگان ارائه می‌دهند که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.
۲. از افراد مطمئن سوال کنید
می‌توانید از یک دوست، همکار و یا پزشکی که به او اطمینان دارید، بخواهید تا روان‌درمانگری مناسب شما معرفی کند. با اینکه چنین درخواستی می‌تواند آغاز خوبی برای یافتن روان‌درمانگر مناسب شما باشد، باید بدانید که ممکن است نیازهای متفاوتی با شخص ارجاع دهنده داشته باشید. بنابراین، ممکن است روان‌درمانگر شما برای فرد دیگری مناسب نباشد.
۳. از منابع محلی استفاده کنید
محل کار، دانشگاه و یا برخی مدرسه‌ها در ایران ممکن است به منابعی دسترسی داشته باشند که به شما کمک کند. اگر دانشجو یا دانش‌آموز هستید، به احتمال زیاد محل تحصیلتان به مرکز مشاوره‌ای دسترسی دارد. اگر کارمند هستید، گروه منابع انسانی محل کار شما می‌تواند به کمکتان بیاید. معمولا گروه‌های منابع انسانی شرکت‌ها فهرستی از روان‌درمانگران در دسترس را دارد که می‌تواند در اختیارتان قرار دهد. اگر برای سواستفاده خانگی و یا جنسی نیاز به مشاوره دارید، می‌توانید از سازمان‌های مشاوره محلی به خدمات سلامت روان دسترسی پیدا کنید.
۴. به سازمان‌های مربوطه مراجعه کنید
اگر برای مشکل روانی خاصی به روان‌درمانگر احتیاج دارید، می‌توانید از طریق سازمان‌های دولتی به خدمات سلامت روان دسترسی پیدا کنید. در این مطلب فهرستی از سازمان‌ها و مرکزهایی که این خدمات را ارائه می‌دهند، تهیه کرده‌ایم که می‌توانید به آن‌ها مراجعه کنید:
- سازمان بهزیستی کشور (رایگان)
- سازمان نظام روانشناسی و مشاوره ایران
- کلینیک روانشناسی و مددکاری ایران
- کلینیک مغز و شناخت
البته بسیاری از بیمارستان‌ها و کلینیک‌های پزشکی این خدمات را ارائه می‌دهند و در اینجا فقط به چند نمونه اشاره کردیم. بسیاری از این سازمان‌ها و بیمارستان‌ها می‌توانند منابعی در اختیارتان قرار دهند تا به روان‌درمانگران حرفه‌ای دسترسی داشته باشید.
۵. به اهداف خود فراتر از زمان نگاه کنید
در دوره تراپی خود می‌خواهید به چه چیزی دست پیدا کنید؟ مطالعات نشان می‌دهد زمانی که شما و روان‌درمانگرتان برای رسیدن به یک هدف تلاش می‌کنید، به نتیجه بهتری دست پیدا می‌کنید. اگر فکر می‌کنید که مصرف دارو می‌تواند به بهبود شرایط کمک کند، می‌توانید به یک پزشک و یا روانپزشک مراجعه کنید تا بهتر کمکتان کند.
اگر شنیده‌اید که درمان شناختی رفتاری (cognitive behavioral therapy) و درمان حساسیت‌زدایی و پردازش مجدد چشم (Eye Movement Desensitization and Reprocessing therapy) به افرادی با شرایط مشابه شما کمک کرده است، می‌توانید به دنبال روان‌درمانگری باشید که در این زمینه تخصص دارد.
اگر می‌خواهید عضوی از یک گروه باشید که مشکلات شما را درک می‌کنند و تجربه‌های مشابهی داشتند، می‌توانید به دنبال روان‌درمانگری باشید که جلسه‌های گروهی تراپی برگزار می‌کند. با این حال، ممکن است اهدافتان در دوره درمان تغییر کند. در این صورت می‌توانید با روان‌درمانگر خود در این باره صحبت کنید و روش درمانی خود را تغییر دهید.
۶. از نرم‌افزارهای مشاوره آنلاین استفاده کنید
نرم‌افزارهایی مثل اسنپ‌دکتر و مشورپ از دیگر ابزاری هستند که می‌توانند به کمک شما بیایند. برخی از افراد تراپی آنلاین را بهتر و حتی کم‌هزینه‌تر می‌دانند و شاید بد نباشد که برای یافتن روان‌درمانگر مناسب خود از این راه نیز اقدام کنید.
۷. از روان‌درمانگر خود سوال بپرسید
وقتی به روان‌درمانگر مراجعه می‌کنید، ممکن است تمام سوالات خود را فراموش کنید و این اتفاقی طبیعی است. برای اینکه مطمئن باشید سوالات خود را فراموش نمی‌کنید، حتما یک کاغذ و خودکار و یا نرم‌افزار یادداشت با خود به همراه داشته باشید.
انجمن روانشناسی آمریکا و انجمن اضطراب و افسردگی آمریکا سوالاتی پیشنهاد داده است تا در جلسه اول از روان‌درمانگر خود بپرسید و از انتخاب خود مطمئن شوید:
- آیا شما مجوز روانشناسی دارید؟
- چند سال در روان‌درمانی تجربه دارید؟
- چقدر با افرادی مشابه شرایط من کار کرده‌اید؟
- فکر می‌کنید بیشتر در چه حوزه‌ای تخصص دارید؟
- فکر می‌کنید که روشی برای درمان شرایط من موثر باشد؟
- برای تامین هزینه‌ها کدام بیمه‌ها را قبول می‌کنید؟
- اگر برای درمان به دارو احتیاج دارم، خودتان آن را تجویز می‌کنید یا فرد دیگری را برای مراجعه پیشنهاد می‌کنید؟
- چه زمانی احساس بهتری خواهم داشت؟
- اگر این روش درمانی جواب نداد، پیشنهاد شما چیست؟
اگر شرایطی مثل سواستفاده جنسی یا نژادپرستی را تجربه کرده‌اید، می‌توانید از روان‌درمانگر خود سوالاتی بپرسید تا از تجربه او در این موارد آگاه شوید.
۸. به واکنش‌های خود توجه کنید
در بیشتر مواقع مهم نیست که روان‌درمانگر شما چقدر مدرک و مجوز درمانی دارد، احساس امنیت، راحتی و اعتمادی که به پزشک خود دارید باید در اولویت قرار بگیرد. ممکن است گاهی اوقات در دوره درمان خود احساس بدی داشته باشید که کاملا طبیعی است. به هر حال، درباره مسائل شخصی و سختی در این جلسه‌ها صحبت خواهید کرد. اما اگر حس بد شما ادامه پیدا کرد، می‌توانید به دنبال روان‌درمانگر دیگری باشید.
برای عوض کردن روان‌درمانگر خود به دلیل بزرگی احتیاج ندارید و همین که حس خوبی نداشته باشید کافی است. می‌توانید به این چند نکته در دوره درمان خود توجه کنید:
- آیا روان‌درمانگر صحبت شما را مختل می‌کند و به دقت به صحبت‌های شما گوش می‌دهد؟
- بدن شما در دوره تراپی چه حسی دارد؟ آیا احساس تنش دارید؟
- آیا روان‌درمانگر به زمان شما احترام می‌گذارد و به موقع در جلسات حاضر می‌شود؟
- آیا روان‌درمانگر نگرانی‌های شما را دست کم می‌گیرد؟
کلام آخر
اگر با مشکلاتی مثل غم و اندوه، تراما و مشکلات روابط عاطفی درگیر هستید و یا برای اختلالی روانی به دنبال درمان هستید، یافتن روان‌درمانگر می‌تواند تغییر بزرگ و محسوسی در ادامه مسیرتان ایجاد کند. در نهایت، یافتن روان‌درمانگر «مناسب» یک مسئله شخصی است. ارتباطات بین انسان‌ها در قلب یک دوره تراپی تاثیرگذار و سالم یافت می‌شود و می‌توانید این احساس برقراری ارتباط را در روان‌درمانگر مناسب خود پیدا کنید. در آخر، به یاد داشته باشید که برای آغاز تراپی به دلیل بزرگی احتیاج ندارید و از آن خجالت‌زده نشوید، بلکه ممکن است شما در میان اطرافیانتان تنها فرد شجاع و باهوشی باشید که برای بهبود شرایط خود درخواست کمک کرده است.
روز جهانی روانشناس و مشاور مبارک.
برای گفتگو با کاربران ثبت نام کنید یا وارد حساب کاربری خود شوید.