پلوتو: سیاره سابق، کوتوله سیاره امروز

پلوتو تا قبل از سال ۲۰۰۶ نهمین سیاره منظومه شمسی بود، اما امروز دیگر به عنوان یکی از سیاره‌های این منظومه در نظر گرفته نمی‌شود.

پلوتو که زمانی نهمین و دورترین سیاره از خورشید به حساب می‌آمد، اکنون بزرگترین سیاره کوتوله شناخته شده در منظومه ما است. همچنین یکی از بزرگترین اعضای شناخته شده کمربند کویپر نیز هست. اما چه شد که پلوتو از فهرست سیاره‌ها حذف شد؟ ویژگی‌های پلوتو چیست؟ در این مقاله به طور مفصل می‌خواهیم درباره پلوتو صحبت کنیم پس با ما همراه باشید.

داستان پلوتو از کجا آغاز شد؟

در سال 2006، پلوتو به عنوان یک سیاره کوتوله شناخته و دسته‌بندی شد، تغییری که به طور گسترده به عنوان یک تنزل علمی در تاریخ نجوم تلقی می‌شود! موضوع وضعیت سیاره پلوتو از آن زمان تاکنون در جامعه علمی و در میان عموم مردم بحث و جدل را برانگیخته است و بسیاری از افراد معتقدند که چهره‌های علمی تصمیم اشتباهی گرفتند.

پرسیوال لاول، ستاره شناس آمریکایی، برای اولین بار در سال 1905 از انحرافات عجیبی که در مدارهای نپتون و اورانوس مشاهده کرد، نشانه‌هایی از وجود پلوتو دریافت کرد که نشان می‌داد گرانش جرمی ناشناخته روی این دو سیاره تاثیر می‌گذارد.

لاول در سال 1915 مکان این سیاره مرموز را پیش بینی کرد، اما بدون یافتن علت آن چشم از جهان فرو بست. پلوتو سرانجام در سال 1930 به وسیله کلاید تومبا در رصدخانه لاول و بر اساس پیش‌بینی‌های او و سایر ستاره شناسان کشف شد.

پلوتو نام خود را از ونیتیا برنی ۱۱ ساله از آکسفورد انگلستان گرفته است که به پدربزرگش پیشنهاد کرد که نام دنیای جدید از خدای رومی جهان مردگان گرفته شود. سپس پدربزرگش این نام را به رصدخانه لاول منتقل کرد. این نام همچنین به پرسیوال لاول احترام می گذارد که حروف اول آن دو حرف اول پلوتو است و حرف «پ» پرسیوال و حرف «ل» لوول دقیقا در این اسم جدید جای گرفته بودند.

مشخصات ظاهری پلوتو چیست؟

از آنجایی که پلوتو از زمین بسیار دور است، تقریبا تا سال 2015، یعنی همان زمانی که کاوشگر فضایی افق‌های نو ناسا از نزدیک آن عبور کرد، اطلاعات کمی در مورد اندازه یا شرایط سطح این سیاره کوتوله وجود داشت. نیوهورایزنز نشان داد که قطر پلوتو 1473 مایل (2370 کیلومتر)، کمتر از یک پنجم قطر زمین و تنها حدود دو سوم پهنای قمر زمین یعنی ماه است.

مشاهدات سطح پلوتو به کمک فضاپیمای نیوهورایزنز، ویژگی‌های خاص و متنوعی را نشان داد، از جمله کوه‌هایی که ارتفاع آنها به 11000 فوت (3500 متر) می‌رسد که با کوه‌های راکی ​​روی زمین قابل مقایسه است. این در حالی است که یخ متان و نیتروژن بیشتر سطح پلوتو را پوشانده است، این مواد به اندازه کافی قوی نیستند که بتوانند چنین قله های عظیمی را تحمل کنند، بنابراین دانشمندان گمان می کنند که کوه‌ها بر روی بستری از آب یخ زده تشکیل شده‌اند.

سطح پلوتو نیز از یخ‌های متان فراوان پوشیده شده است، اما دانشمندان نیوهورایزنز تفاوت‌های قابل توجهی را در نحوه بازتاب نور یخ در سطح سیاره کوتوله مشاهده کرده‌اند. ویژگی های پلوتو بسیار مرموز و جذاب هستند و هنوز هم تحقیقات مختلفی درباره این سیاره کوتوله اسرار‌آمیز صورت می‌گیرد.

رمز و رازهای یک کوتوله سیاره

موضوعات زیادی هستند که در بین دانشمندان نقل می‌شوند برای مثال بافت‌های عجیب سطح پلوتو باعث شده است که بسیاری از داشنمندان آن را به حرکت‌های زمین‌شناسی ربط بدهند که خود این موضوع به فرضیه‌های علمی جدیدی دامن خواهد زد.

پلوتو دارای دشت‌های یخی‌ای است که به صورت رگه‌های تیره‌ای به طول چند کیلومتر و در یک راستا قرار دارند. این احتمال وجود دارد که خطوط به وسیله بادهای شدیدی که در سطح سیاره کوتوله می‌وزند ایجاد شده باشند. همه این‌ها مواردی هستند که پلوتو را به یک کوتوله مرموز بدل کرده‌اند.

تلسکوپ فضایی هابل همچنین شواهدی را نشان داده است که پوسته پلوتو می تواند حاوی مولکول های آلی پیچیده باشد.

سطح پلوتو یکی از سردترین مکان‌های منظومه شمسی است که دمای آن تقریباً منفی 387 درجه فارنهایت (منفی 232 درجه سانتی‌گراد) است. در مقایسه با تصاویر گذشته، تصاویر گرفته شده از پلوتو به وسیله تلسکوپ فضایی هابل نشان داد که این سیاره کوتوله ظاهراً در طول زمان قرمزتر شده است، داشنمندان این موضوع را به تغییرات فصلی در جو پلوتو ارتباط داده‌اند.

پلوتو ممکن است اقیانوسی زیر سطحی داشته باشد (این موضوع یکی از بحث‌های داغ دانشمندان است)، اگرچه شواهدی مستحکمی درباره وجود حیات باستانی در پلوتو وجود ندارد اما هنوز هم تحقیقات ادامه دارد.

اگر اقیانوس زیر سطحی وجود داشت، می توانست بر تاریخ پلوتو تأثیر زیادی بگذارد. به عنوان مثال، دانشمندان دریافتند که ناحیه Sputnik Planitia جهت پلوتو را به دلیل مقدار یخ موجود در منطقه تغییر داده است، در واقع این منطقه آنقدر سنگین بود که روی پلوتو تأثیر گذاشت.

نیوهورایزنز تخمین زد که ضخامت یخ این بخش از پلوتو تقریباً 6 مایل (10 کیلومتر) است. محققان افزودند که اقیانوس زیرسطحی بهترین توضیح برای شواهد است اما هنوز نمی‌توان با قاطعیت درباره این موضوع اظهار نظر کرد. اگر پلوتو اقیانوس مایع و انرژی کافی داشته باشد، برخی از دانشمندان فکر می‌کنند که پلوتو می‌تواند پناهگاه حیات باشد. آیا پلوتو خانه بعدی انسان‌ها خواهد بود؟ این پرسشی گنگ است که تنها زمان پاسخ آن را می‌داند.

مدار و  نحوه چرخش پلوتو

چرخش پلوتو در مقایسه با سیاره‌های منظومه‌شمسی، برعکس است یعنی از شرق به غرب. این موضوع یکی از تفاوت‌های اصلی پلوتو با سیاره‌های اصلی منظومه شمسی بود. در بخش زیر دورترین و نزدیک‌ترین فاصله‌های پلوتو رو نسبت به زمین مشاهده می‌کنیم تا بخشی از فاصله پلوتو را بهتر درک کنیم.

میانگین فاصله از خورشید: 3,670,050,000 مایل (5,906,380,000 کیلومتر) — 39.482 برابر زمین

حضیض (نزدیکترین فاصله به خورشید): 2,755,773,000 مایل (4,434,987,000 کیلومتر) — 30.151 برابر زمین

اوج (دورترین فاصله از خورشید): 4,538,698,000 مایل (7,304,326,000 کیلومتر) — 48.023 برابر زمین

سیاره کوتوله پلوتو دارای چند قمر است؟

پلوتو دارای پنج قمر است: شارون، استیکس، نیکس، کربروس و هیدرا، که شارون نزدیک‌ترین قمر به پلوتو و هیدرا دورترین قمر آن است.

در سال 1978، ستاره شناسان کشف کردند که پلوتو دارای قمر بسیار بزرگی است که تقریباً نصف اندازه خود این سیاره کوتوله است. این قمر در اساطیر یونانی به نام دیو اسطوره‌ای که ارواح را به عالم مردگان می‌برد، شارون نامیده شد.

آیا پلوتو هنوز هم محل کاوش دانشمندان است؟

بله! دانشمندان از دیرباز به پلوتو علاقه‌داشتند و حذف شدن پلوتو از فهرست سیاره‌ها بر روی این علاقه تاثیرگذار نبود.

کاوشگر نیوهورایزنز ناسا، شروع کاوش در مریخ

ماموریت نیوهورایزنز ناسا اولین کاوشگری است که پلوتو، قمرهای آن و دیگر کوتوله‌های کمربند کویپر را از نزدیک بررسی می‌کند. این فضاپیما در ژانویه 2006 پرتاب شد و در 14 ژوئیه 2015 با موفقیت نزدیکترین فاصله خود را به پلوتو به ثبت رساند. جالب است بدانید که کاوشگر نیوهورایزنز مقداری از خاکستر کاشف پلوتو، کلاید تومبا را حمل می‌کرد.

دانش محدودی که دانشمندان از سیستم پلوتو داشتند خطرات بی سابقه‌ای را برای کاوشگر نیوهورایزنز ایجاد کرد. قبل از پرتاب این ماموریت، دانشمندان از وجود تنها سه قمر در اطراف پلوتو اطلاع داشتند. اما با تحقیقات بیشتر قمرهای دیگر پلوتو شناسایی شد و به مرور علم ما نسبت به جهان اطراف افزایش پیدا کرد هنوز هم این علم و آشنایی در حال گسترش است و دانشمندان در حال کشف اسرار جالب‌تری درباره این ستاره کوچک اما پرماجرا هستند.

سوالات متداول درباره سیاره پلوتو