تغییرات اقلیمی چه تاثیری روی بدن انسان می‌گذارد؟

در دهه‌های گذشته فعالیت‌های انسانی تاثیر فاجعه‌باری بر محیط زیست گذاشته و حالا می‌بینیم که بسیاری از فعالان محیط زیست هشدارهای خطرناکی درباره آینده سیاره‌مان می‌دهند. در کنار آن باید گفت که این عواقب فقط برای محیط زیست نیستند و حتی سلامت انسان را روزانه تحت تاثیر قرار می‌دهند.

باید گفت که تغییرات اقلیمی بزرگترین تهدید برای سلامت انسان است و خطر آن حتی از ویروس‌های ناشناخته و بیماری‌های عجیب و غریب بیشتر است. همه‌گیری کووید-19 در سراسر جهان درس خوبی برای ما انسان‌ها بود و ما نیز به خوبی توانستیم آن را کنترل کنیم.

درست مثل کووید-19، برای حل مشکلات اقلیمی به اقدامی فوری در سراسر جهان نیازمندیم تا بتوانیم از گسترش و اتفاقات مرگبار آن جلوگیری کنیم. در غیر این صورت، باید منتظر کاهش کیفیت سلامتمان در سال‌های آینده باشیم. در این مطلب، به بررسی 10 تاثیر تغییرات اقلیمی بر بدن انسان می‌پردازیم که حتی امروز نیز می‌توانیم شواهد آن را ببینیم.

1. فشار گرمایی بر قلب

هر روز در میان خبرها تیترهایی از افزایش بی‌مانند دمای هوا از نقاط مختلف دنیا می‌بینیم و در سال‌های آینده تعداد بیشتری از آن‌ها خواهیم دید. اگر تا 20 سال آینده میانگین دمای زمین 1.5 درجه سانتی‌گراد افزایش پیدا کند و یا حتی فراتر از آن برود، وضعیت اقلیم وخیم‌تر خواهد شد.

هر روز بیشتر از موج‌های گرمایی مرگبار می‌شنویم، اما باید گفت که چنین فاجعه‌هایی سالانه عامل مرگ 5 میلیون نفر در سراسر جهان می‌شود. کسانی که از این پدیده‌ها جان سالم به در می‌برند، به اجبار با شرایط سخت اقلیمی کنار می‌آیند و بدن آن مجبور به تطابق با شرایط است.

هر چه هوا گرم‌تر باشد، فعالیت قلب نیز بیشتر می‌شود. در این شرایط، قلب باید سریع‌تر به بدن خون‌رسانی کند تا خون تازه به سطح پوست برسد و بدن را خنک کند. اما کسانی که با مشکلات قلبی-عروقی دست و پنجه نرم می‌کنند، بیشتر در معرض خطر سکته قلبی قرار می‌گیرند و در کنار آن، فشار بیشتری به سایر اعضای بدن آن‌ها وارد می‌شود.

2. اختلال خواب

مطالعات اخیر دانشگاه کپنهاگ روی 47 هزار داوطلب از 68 کشور دنیا نشان می‌دهد که افزایش دمای زمین با تغییرات اقلیمی باعث کاهش خواب افراد در سراسر جهان شده است. مکانیزم بدن ما طوری کار می‌کند که هنگام خواب تلاش می‌کند تا استراحت کند و بدن را بازسازی کند. به همین خاطر، بسیار مهم است که برای حفظ سلامت فیزیکی و روانی خود خواب کافی داشته باشیم.

در این مطالعه مشخص شد که افراد در شب‌های گرم‌تر، خواب کمتری داشتند و کاهش مدت زمان خواب به مرور باعث ایجاد مشکلاتی در سلامت فرد می‌شد. با اینکه همه ما از چنین عواقبی رنج می‌بریم، افرادی که بدن حساسی به گرما دارند در معرض خطر بیشتری قرار می‌گیرند.

3. مشکلات تنفسی

اوزون گازی است که معمولا در بخش‌های بالایی اتمسفر زمین پیدا می‌شود و محافظی در برابر پرتوهای فرابنفش خورشید است. اما اوزونی که در نزدیکی سطح زمین وجود دارد، بسیار خطرناک است و با فعالیت‌های انسانی مثل سوخت خودروها و یا نیروگاه‌های شیمیایی ایجاد می‌شود.

گاز اوزون در نزدیکی زمین و ذرات معلق هوا باعث بروز مشکلات تنفسی می‌شود و کودکان بیشتر در معرض این خطر قرار دارند. این آلودگی‌ها می‌تواند مشکلات تنفسی جدی مثل آسم، رینوسینوزیت، انسداد ریه و بیماری‌های عفونی ریوی در فرد ایجاد کند.

در روزهایی که هوا به طرز عجیبی گرم است، سطح اوزون نزدیک زمین افزایش می‌یابد و به سطح ناسالم و خطرناک می‌رسد. در کانادا زنی به عنوان اولین بیمار مبتلا به مشکلات تغییرات اقلیمی تشخیص داده شد.

4. آسیب به کلیه

کم‌آبی بدن و گرمای زیاد به کلیه‌ها آسیب می‌رساند. کلیه به بدن کمک می‌کند تا مواد مضر را از خون به ‍صورت ادرار دفع کند. زمانی که آب بدن بیش از حد کم می‌شود، غلظت مواد معدنی و مضر ادرار بیشتر می‌شود. چنین چیزی باعث ایجاد کریستال‌هایی می‌شود که مرور در کلیه رسوب می کند و تبدیل به سنگ کلیه می‌شود.

این خطر در بزرگسالانی که کلیه‌های حساسی دارند، بیشتر است و حتی می‌تواند منجر به مرگ آن‌ها شود.

5. حساسیت‌های شدید

با افزایش سطح کربن دی‌اکسید اتمسفر، میزان ذرات معلق هوا نیز افزایش می‌یابد. مقدار کربن دی‌اکسید اتمسفر از سال 2005 میلادی/1384 خورشیدی 9 درصد و از 72 سال گذشته 31 درصد افزایش داشته است.

چنین اتفاقی باعث می‌شود تا علائم حساسیت مثل عطسه، سرفه، خارش چم، سردرد و گوش‌درد بیشتر شود.

6. آسیب به گردش خون

وقتی ذرات معلق هوا از ریه‌ها وارد خون شما می‌شود، به قلب نیز راه پیدا می‌کند و خطر ایجاد مشکلات قلبی و عروقی افزایش می‌یابد. در سال 2018 میلادی/1397 خورشیدی مطالعه‌ای در انگلستان نشان داد که با ورود ذرات معلق به خون، غلظت خون افزایش می‌یابد و قلب باید بیشتر کار کند تا خون به تمام بدن برسد.

در نتیجه، ساختار قلب به مرور تغییر می‌کند و بزرگتر و دریچه‌های قلب گشادتر می‌شود که در نهایت، باعث از کارافتادگی قلب می‌شود.

7. ناباروری

یکی از عواقب کمتر شناخته شده تغییرات اقلیمی، ناباروری است. مطالعه‌ای از 18 هزار زوج در چین نشان داد کسانی که ذرات معلق بیشتری در خون خود داشتند، تا 20 درصد بیشتر در معرض ناباروری قرار می‌گرفتند. مطالعه دیگری در ایالات متحده نشان می دهد که آلودگی هوا روی باروری تخمک‌ها تاثیر می‌گذارد.

8. کمبود غذا

با افزایش دمای هوا، مقدار غذایی که هر سال تولید می‌شود نیز کاهش می‌یابد. چنین اتفاقی در دهه‌های گذشته برای آمریکای لاتین، آسیا، آفریقا و استرالیا به وضوح مشاهده شده است و روی کشورهایی که زندگی خود را با کشاورزی و ماهیگیری می گذرانند، بیشتر دید می‌شود.

با تغییر الگوهای بارش، افزایش دمای اقیانوس‌ها و افزایش دمای هوا پدیده‌هایی اتفاق می‌افتد که می‌تواند باعث کمبود غذای شدید در کشورهای در حال توسعه شود. کمبود غذا مشکلاتی مثل بیماری‌های قلبی، سرطان و دیابت ایجاد می‌کند و در رشد کودکان اختلال ایجاد می‌کند.

کمبود غذا در کشورهای پیشرفته باعث می‌شود تا قیمت غذا به شدت افزایش پیدا کند و در حال حاضر شاهد بروز چنین مشکلاتی می‌شود. در نهایت، مجبور می‌شویم با غذاهایی با ویتامین کم کنار بیاییم که باعث چاقی بیش از حد و سوء تغذیه می‌شود.

9. سلامت روان

باید گفت که سلامت فیزیکی تنها مشکلی نیست که نگران آن هستیم و تغییرات اقلیمی روی سلامت روان نیز تاثیر می‌گذارد. شنیدن اخباری مثل آتش‌سوزی جنگل‌ها، سیل و طوفان تاثیر منفی روی روان ما می‌گذارد و در کنار مشکلات شخصی خودمان، اضطراب بیشتری ایجاد می‌کند. البته قطعا کسانی که از این حادثه‌های طبیعی رنج برده‌اند، آسیب‌های بیشتری می‌بینند.

مطالعه‌ای پس از طوفان کاترینای 2005 آمریکا نشان می‌دهد که 90 درصد از 8 هزار نجات یافته این حادثه، پس از طوفان دچار اضطراب طولانی مدت یا اختلال اضطراب شدند. در کنار آن، اضطراب محیط زیستی (Eco-anxiety) در بین جوانان در حال افزایش است. آن‌ها حق دارند که درباره آینده خود نگران باشند و از آینده نامعلوم خود بترسند.

10. ورود میکروپلاستیک‌ها به بدن

باید گفت که این فقط تغییرات اقلیمی نیست که روی سلامت ما تاثیر می‌گذارد، استفاده و وابستگی نامعقول به پلاستیک نیز فاجعه‌بار است. میکروپلاستیک‌ها که تکه‌های بسیار کوچک در ابعاد نانومتری از پلاستیک هستند، در طبیعت به وفور یافت می‌شوند.

آن‌ها وارد چرخ‌های طبیعی می‌شوند و اخیرا حتی به بدن انسان نیز راه پیدا کرده‌اند. چند ماه پیش، پژوهشگران اعلام کردند که برای اولین بار در خون انسان میکروپلاستیک پیدا کردند. آن‌ها نگران هستند که این ذرات به مرور به بدن همه ما راه پیدا کند و از طریق خون به تمام اعضای بدن منتقل شود.

برخی از مطالعات نیز نشان داده‌اند که جنین نوزادان 15 برابر بیشتر میکروپلاستیک دارند و چنین آماری فاجعه‌بار است.

چه کاری می توانیم انجام دهیم؟

هر چه بیشتر و بیشتر درباره تاثیر تغییرات اقلیمی آگاه می‌شویم، امید بیشتری برای اقدامات آینده خواهیم داشت. در حال حاضر، بعضی از کشورها تحت توافق پاریس تلاش می‌کنند تا در سال‌های آینده میزان افزایش دمای هوا را تا زیر دو درجه سانتی‌گراد نگه دارند. پژوهشگران و مشاوران نیز راه‌کارهایی برای حل مشکلات اقلیمی به دولت‌ها می دهند تا بتوانند تاثیر مثبتی داشته باشند.

با این حال، بدون اقدام فوری از سوی تمام دولت‌ها نمی‌توان چنین فاجعه‌ای را کنترل کرد. باید امیدوار باشیم که به رودی تمام جهان با هم متحد شود و اقدامی در این مسیر بردارد. البته در این بین که دولت‌ها تلاش می‌کنند به برخی از مشکلات اقلیمی رسیدگی کنند، شما نیز می‌توانید با چند تغییر کوچک در سبک زندگی خود کمک بزرگی به محیط زیست کنید.