امروز در فضا: سقوط فضاپیمای اسمارت- ۱ روی ماه

اسمارت- ۱ (Smart- 1) یک ماهواره با طراحی سوئدی و متعلق به آژانس فضایی اروپا بود. این مدارگرد به‌عنوان اولین فضاپیمای اروپایی که به ماه می‌رفت، در سال ۲۰۰۳ پرتاب شد.

هدف ماموریت

هدف اسمارت- ۱ ماموریت‌های کوچک برای پیشرفت‌های بزرگتر بود. این مدارگرد در ۱۶ ماه فعالیتش اطلاعاتی را از ماه به زمین مخابره کرد‌.

در این ماموریت برای اولین بار پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌ها در فضا آزمایش شدند. از جمله استفاده از شتاب گرانشی برای کمک به مانورها، موتورهای یونی و روش‌های ارتباطاتی عمیق فضا در آینده.

اسمارت- ۱ تقریبا دو سال به دور ماه می‌چرخید و به‌دنبال آب، یخ و سایر مواد شیمیایی در ماه بود.

با اینکه این ماموریت در واقع یک ماموریت مقدماتی برای پروژه‌های آینده آژانس فضایی اروپا محسوب می‌شد، اطلاعات ارزشمندی نیز جمع‌آوری شد‌.

از جمله این اطلاعات می‌توان به کشف عناصری چون کلسیم و آلومینیوم در سطح ماه اشاره کرد‌. شواهد وجود این عناصر در ماه به نظریه‌ی هم‌منشا بودن ماه و زمین قوت بیشتری بخشید.

سرنوشت اسمارت- ۱

سرانجام در ۳ سپتامبر ۲۰۰۶ بود که این فضاپیما با سقوط عمدی در ماه به ماموریت خود پایان داد.

منجمانی که در رصدخانه‌هایی مانند آریزونا و هاوائی مستقر بودند، از این رویداد عکس‌برداری کردند تا شاید درباره مکانیک برخورد شهاب‌ها اطلاعاتی به‌دست آورند. اما تنها چیزی که مشاهده کردند روشنایی خفیفی حین برخورد بود.

تصویر بالا بهترین عکس تهیه شده از برخورد مدارگرد است که توسط رصدخانه شف در آریزونا گرفته شده است. تصویر سمت چپ لحظاتی قبل از برخورد، تصویر وسط لحظات برخورد و تصویر سمت راست دقایقی بعد از انهدام مدارگرد را نشان می‌دهد.

این سرنوشت برای فضاپیماها عجیب نیست، ماه‌گرد ناسا در سال ۱۹۹۳ و ماه‌گرد ژاپنی در سال ۱۹۹۳ نیز با سقوط در ماه به کار خود پایان دادند‌. ماموریت‌های گالیله و دیپ ایمپکت نیز از این نمونه‌ها به‌شمار می‌روند.

محل سقوط

تا بیش از ده سال پس از این واقعه، هیچ معلوماتی از محل دقیق سقوط این فضاپیما وجود نداشت. تا اینکه مدارگرد شناسایی ماه توانست محل این سقوط را در قسمتی از دریاچه برتری در جنوب ماه، مشخص کند.

«برنارد فینگ» (Bernard foing)، یکی از دانشمندان این پروژه می‌گوید: «فضاپیمای اسمارت- ۱ با سرعت دو کیلومتر بر ثانیه به کره ماه برخورد کرد. در زمان این سقوط فضاپیمای دیگری در مدار ماه قرار نداشت تا بتواند محل دقیق آن را معلوم کند. به همین دلیل محل برخورد این مدارگرد با ماه به مدت یک دهه در هاله‌ای از ابهام قرار داشت. سرانجام ما موفق شدیم با استفاده از تمامی شواهد و مدل‌سازی‌های کامپیوتری، محل این برخورد را تشخیص دهیم. قدم بعدی بررسی بقایای اسمارت-۱ با ارسال کاوشگر به منطقه سقوط است.»