چگونه بایننس نقشی کلیدی در فروپاشی صرافی رمزارز FTX ایفا کرد؟

FTX، یکی از بزرگ‌ترین صرافی‌های ارز دیجیتال با یک حفره 8 میلیارد دلاری در ترازنامه مالی‌اش، به‌صورت رسمی درخواست کرد تحت پوشش قانون حمایت از ورشکستگی آمریکا قرار بگیرد. در این میان، صرافی بایننس به عنوان یکی از رقبای FTX، در این وضعیت نقش داشته است.

در این مطلب قصد داریم ببینیم مدیرعامل بایننس چگونه زمینه‌ساز رقم‌ خوردن چنین شکست بزرگی برای FTX شده است.

بازیگران مطرح صنعت رمزارز

سم بنکمن-فرید یا SBF، بنیان‌گذار و مدیرعامل سابق FTX و چانگ‌پنگ ژائو یا CZ، بنیان‌گذار بایننس، دو بازیگر اصلی صنعت ارز دیجیتال محسوب می‌شوند و در عرض چند سال موفق به راه‌اندازی و شکوفا کردن دو صرافی برتر ارز دیجیتال شده‌اند.

بنکمن فرید و ژائو قبلاً شرکای تجاری بودند و در یک صنعت چند میلیارد دلاری با یکدیگر مشارکت داشتند. آن‌ها در دوران شراکت خود در کنار یکدیگر فراز و نشیب‌های زیادی را طی کردند و در بسیاری از مواقع همکاری بسیار نزدیکی با یکدیگر داشتند؛ اما نگرش آن‌ها کاملاً با یکدیگر متفاوت است.

بنکمن فرید ۳۰ ساله فرزند دو استاد دانشگاه استنفورد و فارغ‌التحصیل موسسه فناوری ماساچوست (MIT) است. او تاکنون چندین میلیون دلار صرف امور سیاسی کرده است. وی زمانی در محله کپیتال هیل در جریان هدایت یک لابی قانون‌گذاری در کنار چهره‌های سیاسی شاخص مثل بیل کلینتون و تونی بلر حضور داشت.

در ضمن او برای اینکه نام شرکتش برای ورزشگاه چندمنظوره FTX Arena در میامی فلوریدای آمریکا انتخاب شود، مبلغ قابل‌توجهی را پرداخت کرد. ثروت او در آغاز هفته گذشته در آمریکا ۱۶ میلیارد دلار بود؛ اما اکنون بخش زیادی از این ثروت از دست ‌رفته است.

ژائوی ۴۵ ساله در استان ساحلی جیانگسو در شمال شانگهای متولد شده است. وی در سن ۱۲ سالگی همراه با پدرش که استاد دانشگاه بودَ، به کانادا مهاجرت کرد و اکنون شهروند این کشور است. او پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه مک‌گیل مونترال با مدرک کامپیوتر، فعالیت کاری خود را با کار روی سیستم‌های برنامه‌نویسی برای بورس توکیو بلومبرگ آغاز و در سال ۲۰۱۷ هم صرافی بایننس را افتتاح کرد.

او نیز در دوران کاری‌اش مانند بنکمن فرید به ثروت زیادی دست یافت و با اینکه در سال جاری میلادی ۷۹ میلیارد از دست داد، طبق اطلاعات منتشرشده از سوی بلومبرگ هنوز ثروتی معادل ۱۶.۴ میلیارد دلار دارد که شاید تحت تاثیر فروپاشی FTX قرار بگیرد.

اجازه دهید در ادامه مهم‌ترین اتفاقات روزهای قبل از ثبت درخواست ورشکستگی FTX را مورد بررسی قرار دهیم.

چهارشنبه ۲ نوامبر (۱۱ آبان)

زمانی که پیامدهای بد بحران مالی FTX گریبان‌گیر این شرکت شد، ژائو در لیسبون حضور داشت. مدیرعامل بایننس در آن زمان در رویداد سالانه وب سامیت (Web Summit) که یکی از گردهمایی‌های جهانی افراد شناخته‌شده دنیای فناوری است، به‌عنوان یکی از سخنرانان رویداد در آن حضور یافت. وی در سخنرانی‌اش در این رویداد مثل همیشه از آینده بلندمدت دارایی‌های دیجیتالی دفاع کرد و در مورد این موضوع گفت:

«تصور می‌کنم ارزش هر نوع دارایی دائماً در حال نوسان است. بازار دارایی‌های دیجیتالی یک بازار معامله‌ای و شرایط آن درست مثل بازار بورس است. اگر ارزش دارایی‌های بازار بورس نوسان نداشته باشد، چه کسی حاضر به سرمایه‌گذاری در آن است؟»

این گفته ژائو به‌نوعی دفاع از نوسان دائمی ارزهای دیجیتال و بی‌خطر پنداشتن چنین پدیده‌ای در یک بازار معامله‌ای بود.

پس از سخنرانی ژائو، خبرگزاری حوزه رمزارز کوین‌دسک (CoinDesk) ادعاهایی در مورد ترازنامه معاملاتی آلامدا ریسرچ (Alameda Research)، شرکت متعلق به بنکمن-فرید مطرح کرد.

این خبرگزاری مدعی شد صرافی بایننس قصد دارد در راستای تصمیم توقف خریدوفروش FTT (ارز دیجیتال اختصاصی FTX) در این صرافی، تمام موجودی این ارز دیجیتال را به فروش برساند و آلامدا ریسرچ خرید تمام FTTهای در حال فروش توسط بایننس را مطرح کرده است.

میلیاردها دلار از ارزش FTT در اختیار آلامدا ریسرچ قرار دارد. آلامدا ریسیرچ از این ارز دیجیتال به‌عنوان یک وثیقه برای دریافت وام‌های بیشتر استفاده می‌کند. این موضوع به این معنی است که با توجه به مالکیت اشتراکی آلامدا ریسرچ و FTX، کاهش ارزش FTT می‌تواند به آسیب مالی هر دو شرکت منجر شود.

جمعه ۴ نوامبر (۱۳ آبان)

به دنبال انتشار گزارش مذکور از سوی کوین‌دسک، یک پژوهشگر فعال در حوزه ارز دیجیتال با نام مستعار «درتی بابل مدیا» (Dirty Bubble Media)، ادعاهای بیشتری را در مورد آلامدا ریسرچ در وبگاه خبری ساب استک (Substack) منتشر کرد. ساب استک این سؤال را مطرح کرده بود که آیا آلامدا ریسرچ ورشکسته شده یا خیر. این وبگاه با اشاره به اینکه بخشی از موجودی FTT در دست آلامدا ریسرچ است، ادعای عجیبی را مطرح کرد که متن آن به شرح زیر است:

«تقریباً این‌گونه به نظر می‌رسد که بنکمن-فرید علی‌رغم این‌که می‌توانسته مبالغ هنگفتی را از شرکای گمنام خود قرض بگیرد، روشی برای نفوذ به سیستم مالی و هک کردن آن پیدا کرده و در حرکتی غیرقابل‌انتظار میلیاردها دلار پول چاپ کرده است.»

یکشنبه ۶ نوامبر (۱۵ آبان)

ژائو در این تاریخ با انتشار توییتی به سرمایه‌گذاران هشدار داد. متن این توییت به شرح زیر است:

«براساس افشاگری‌هایی اخیر، بایننس تصمیم گرفته معامله موجودی باقی‌مانده ارز FTT را متوقف کند. ظاهراً موجودی باقی‌مانده این ارز دیجیتال ۵ درصد موجودی نقدشده آن در بایننس به ارزش ۵۸۰ میلیون دلار بود.»

بایننس در سال ۲۰۱۹ به‌عنوان سهامدار در FTX سرمایه‌گذاری کرد؛ اما سال میلادی گذشته به سرمایه‌گذاری خود در این صرافی پایان داد و در این معامله ۲.۱ میلیارد دلار از FTX در قالب ارز دیجیتال پایدار خود یعنی BUSD و همچنین FTT دریافت کرد.

پیامدهای قطع همکاری بایننس با FTX به‌تدریج جدی‌تر شد و ژائو باز هم توییت دیگری در رابطه با این موضوع منتشر کرد که متن آن به شرح زیر است:

«ما بر ضد هیچ فردی نیستیم؛ اما از افرادی که علیه سایر بازیگران صنعت ارز دیجیتال و پشت سر آن‌ها لابی‌گری می‌کنند، حمایت نمی‌کنیم.»

یکی از منابع نزدیک به بایننس اعلام کرده که این صرافی ارز دیجیتال در تصمیم خود برای متوقف کردن معامله FTT و فروش موجودی باقی‌مانده آن، هیچ نیت بدی علیه FTX نداشته است.

به نظر می‌رسد منظور ژائو از لابی گران، شخص بنکمن-فرید بوده که میلیون‌ها دلار را صرف تأمین بودجه مورد درخواست سیاستمداران دموکرات آمریکا کرده و با آن‌ها در مورد قانون‌گذاری پنهانی‌تر در مورد معامله ارزهای دیجیتال در واشنگتن لابی‌گری کرده است.

دوشنبه ۷ نوامبر (۱۶ آبان)

بنکمن-فرید در واکنش به تلاش‌های ژائو برای تشویش اذهان عمومی، با انتشار چند توییت مقابله‌به‌مثل کرد و با انتشار جمله زیر به‌طور تلویحی مدعی شد که مدیرعامل بایننس قصد جوسازی علیه او را دارد:

«یکی از رقبا تلاش می‌کند با انتشار شایعات کذب ما را تخریب کند. FTX صرافی خوبی است و دارایی‌های موجود در آن نیز دارایی‌های خوبی هستند.»

او مشخص نکرد منظورش دقیقاً چه کسی است، اما ژائو را تگ کرد که قبلاً متعهد شده بود به ایلان ماسک برای خرید توییتر ۵۰۰ میلیون دلار کمک کند. ژائو در توییتی که با هدف اعلام کمک به ایلان ماسک منتشر کرد، این‌چنین نوشت:

«من بایننس را دوست دارم ما می‌توانیم برای گسترش اکوسیستم خود با یکدیگر همکاری کنیم.»

سه‌شنبه ۸ نوامبر (۱۷ آبان)

در این تاریخ به نظر می‌رسید دشمنی بین این دو نفر به پایان رسیده، اما ژائو اعلام کرد قصد دارد FTX را بخرد و آن را نجات دهد. او در توییت خود که به‌منظور اعلام این خبر پست کرده بود، این‌چنین نوشت:

«امروز بعدازظهر FTX از ما کمک خواست. این صرافی پول زیادی کم آورده و قادر به پرداخت بدهی‌های خود نیست. ما برای حمایت از کاربران این صرافی، توافقنامه‌ای را با آن امضا کرده‌ایم و می‌خواهیم FTX را کامل بخریم.»

بنکمن-فرید هم در توییتر این معامله را تأیید کرد و در توییت خود که در مورد این خبر منتشر کرد، این‌چنین نوشت:

«وضعیت فرقی نکرده است، دوباره همان سرمایه‌گذارانی وارد FTX شدند که قبلاً در آن سرمایه‌گذاری کرده بودند. این توافق ما با بایننس معامله‌ای استراتژیک است.»

بنکمن فرید در متن انگلیسی این توییت از دو حرف DD که شکل کوتاه شده عبارت «due diligence» به معنای راستی‌آزمایی است و ظاهراً این عبارت مهم‌ترین عبارت توییت او است، استفاده کرد؛ زیرا به نظر می‌رسد بنکمن-فرید با استفاده از این عبارت می‌خواسته تردید خود در مورد خوب بودن نیت ژائو را به‌طور تلویحی نشان دهد.

چهارشنبه ۹ نوامبر (۱۸ آبان)

با رشد شایعات در مورد وجود کمبود مالی شدید در ترازنامه FTX، ژائو ناگهان فرایند خرید این صرافی را متوقف و آن را در بحران مالی بزرگی رها کرد. بایننس با انتشار بیانیه زیر رسماً اعلام کرد که دیگر اقدامات مرتبط با خرید این صرافی را ادامه نخواهد داد.

«در ابتدا امیدوار بودیم بتوانیم با تأمین نقدینگی لازم، از مشتریان FTX حمایت کنیم؛ اما شرایط کنونی خارج از کنترل ما است و کمکی از دستمان برنمی‌آید.»

پس از انتشار این بیانیه ژائو در توییتی نوشت «روز بدی بود!»

پنجشنبه ۱۰ نوامبر (۱۹ آبان)

FTX در این تاریخ توییتی منتشر کرد که در آن به‌طور تلویحی عاجزانه درخواست کمک کرد.

«لعنت به این وضعیت، ما باید بهتر عمل می‌کردیم. اکنون آینده FTX به‌طور جدی در هاله‌ای از ابهام است.»

جمعه ۱۱ نوامبر (۲۰ آبان)

FTX در این تاریخ رسماً درخواست کرد تحت پوشش قانون حمایت از ورشکستگی در آمریکا قرار بگیرد و این درخواست را ثبت کرد. مسئولان FTX در راستای این درخواست چندین دفتر برای این صرافی و همچنین برای شرکت آلامدا در آمریکا راه‌اندازی کردند.

پس از ثبت درخواست FTX، وکیلی به نام «جان ری سوم» (John Ray III) جایگزین بنکمن فرید شد.

چند ساعت قبل از ثبت درخواست ورشکستگی FTX، ژائو در مورد مواجه‌شدن بازار کریپتو با بحران شدیدی شبیه به بحران مالی سال ۲۰۰۸، با پیامدهای منفی بدتر از پیامدهای آن بحران هشدار داد. او در کنفرانسی در اندونزی خاطرنشان کرد آن بحران مالی مثال خوبی برای تفهیم وضعیت وخیم بازار ارز دیجیتال در هفته میلادی جاری است.

البته ظاهراً بنکمن فرید تلاش می‌کند همچنان مثبت‌اندیش باقی بماند. او با اعلام ورشکستگی صرافی خود در توییتر باز هم از کاربران این صرافی معذرت‌خواهی کرد و در توییت خود این‌چنین نوشت:

«امیدواریم راهی برای بازگشت و احیا پیدا کنیم. امیدواریم اعلام ورشکستگی و معذرت‌خواهی تا حدودی توانسته باشد باعث شفاف‌سازی، اعتمادسازی و تلاش ما بر مسلط شدن بر اوضاع شود.»