پیشنهاد مرکز پژوهش‌های مجلس: پلتفرم ملی ارائه خدمات سلامت مجازی طراحی شود

مرکز پژوهش‌های مجلس گزارشی درباره وضعیت سلامت از راه دور در کشور و اهمیت آن منتشر کرد. این مرکز در گزارش خود پیشنهاد کرد که پلتفرمی ملی جهت ارائه خدمات سلامت مجازی طراحی و عرضه شود. این در حالی است که پلتفرم‌های سلامت‌محور مختلفی در کشور فعال بوده و چنین پیشنهادی می‌تواند رقابتی نابرابر برای بخش خصوصی ایجاد کند.

ارائه خدمات آنلاین در حوزه سلامت سابقه‌ای بیش از 5 سال در کشور ما دارد، اما شیوع کرونا و لزوم فاصله‌گذاری اجتماعی به فراگیری بیش از پیش آن کمک کرد. استارتاپ‌های حوزه سلامت آنلاین نیز در این مدت با ارائه خدمات غیرحضوری به مردم، توانستند نمره قبولی بگیرند. آن‌ها نقش بسزایی در کاهش عبور و مرور و قطع زنجیره انتقال کرونا داشتند، اما هر از گاهی مورد بی‌مهری‌هایی از سوی حاکمیت و رگولاتوری قرار می‌گیرند.

حال مرکز پژوهش‌های مجلس با توجه به اهمیت ارائه خدمات سلامت از راه دور، گزارشی درباره این حوزه تهیه و پیشنهادهایی ارائه کرده است. یکی از نکات قابل تأمل این گزارش، توجه اندک به نقش پلتفرم‌های سلامت دیجیتال فعال در کشور است. تنظیم‌کنندگان این گزارش، ارائه خدمات سلامت از راه دور را عمدتاً وابسته به پلتفرم‌های نامرتبط مثل واتس‌اپ دانسته‌اند:

«در ایران فعالیت‌های پراکنده‌ای توسط ارائه‌دهندگان بخش خصوصی انجام می‌شود. تعداد معدودی از دانشگاه‌های علوم پزشکی نیز وارد این عرصه شده‌اند؛ اگرچه اطلاعات جامع و ثبت‌شده‌ای در مورد زمان شروع و کم‌و‌کیف خدماتی که از این طریق ارائه می‌شود، وجود ندارد، اما این خدمات عمدتاً در حوزه مشاوره از راه دور هستند که از طریق نرم‌افزارهای مختلف در دسترس، همچون پیام‌رسان‌ها انجام می‌شوند.»

در گزارش مرکز پژوهش‌ها، فقدان زیرساخت‌های سخت‌افزاری در مراکز ارائه خدمت، سامانه‌های جزیره‌ای بخش سلامت، مشخص نبودن تعرفه خدمات سلامت از راه دور و فقدان پلتفرمی جامع برای ارائه این خدمات را از جمله مشکلات این حوزه برشمرده شده است.

در همین راستا، پیشنهادهای کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلند‌مدتی ارائه شده که یکی از آن‌ها، طراحی پلتفرم ملی ارائه خدمات سلامت مجازی استاندارد است. پلتفرمی که امنیت، دسترسی تعریف‌شده به اطلاعات، امکان تجهیز به ماژول نسخه‌نویسی و نیز قابلیت اتصال به درگاه یکپارچه اطلاعات سلامت کشور داشته باشد.

اگرچه به نظر می‌رسد نیت خیرخواهانه‌ای در ورای چنین پیشنهادی باشد، اما اجرای نادرست آن می‌تواند زمینه‌ساز رانت، ظهور رقیب حاکمیتی، تضاد منافع و مشکلات بسیاری برای بخش خصوصی شود.

فقدان قانون

سلامت از راه دور، فناوری ارتباطات و انتقال اطلاعات را برای ارسال اطلاعات سلامتی افراد در راستای اقدامات تشخیصی درمانی و آموزش به کار می‌گیرد. این رویکرد مزایای زیادی از جمله افزایش دسترسی، کاهش اتلاف وقت و همچنین کاهش هزینه‌های دریافت خدمات سلامت دارد.

به گفته مرکز پژوهش‌ها، در قوانین جاری کشور احکامی که به‌طور مستقیم به موضوع سلامت از راه دور پرداخته باشد، وجود ندارد. البته از سال 1383 با تصویب قانون برنامه چهارم، توسعه احکامی در رابطه با سلامت الکترونیک مصوب شد که اجرای آن‌ها در پیشبرد سلامت از راه دور نیز مؤثر است. طی سال‌های اخیر اقدامات مناسبی در راستای اجرای قوانین مذکور انجام شده و در همین راستا، بسترهایی همچون نسخه‌نویسی الکترونیکی نیز فراهم شده است.

فقدان قانون‌گذاری در حوزه سلامت دیجیتال و سلامت از راه دور به‌شدت احساس می‌شود. این فقدان موجب شده است تا فعالین بخش خصوصی در این حوزه با چالش‌های گوناگونی مواجه شوند که در‌نهایت به کاربر آسیب می‌زند.

پیشنهادهایی برای افزایش خدمات سلامت از راه دور

مرکز پژوهش‌ها در گزارش خود، راهکارهای کاربر سلامت از راه دور در کشور را در دو دسته کوتاه‌مدت (برای دوران شیوع کرونا) و بلند‌مدت بیان کرده است.

ایجاد سازو‌کار شناسایی و ثبت اشخاص حقیقی و حقوقی فعال در حوزه سلامت از راه دور در کشور به‌منظور ساماندهی فعالیت‌های موجود، شناسایی نرم‌افزارهای مجاز برای ورود به این عرصه با قابلیت حفظ امنیت داده، تعیین ضوابط ارائه خدمات سلامت از راه دور، شامل کیفیت و امنیت سامانه‌ها، حقوق و مسئولیت‌های گیرندگان و ارائه‌دهندگان خدمت، نظارت بر کیفیت و استانداردهای خدمت زیرساخت‌ها، تهیه و تصویب آیین‌نامه ذخیره پردازش و یا توزیع داده پیام‌های مربوط به سوابق پزشکی بهداشتی، اطلاع‌رسانی شفاف برای مردم در خصوص فواید و نحوه دریافت خدمات سلامت از راه دور با هدف فرهنگ‌سازی و تسهیل دریافت خدمات، پیش‌بینی و اختصاص منابع مالی مشخص و کافی در بودجه‌های سنواتی برای پروژه‌های مربوط به سلامت الکترونیک از جمله راهکار کوتاه‌مدت پیشنهادی است.

از جمله راهکارهای بلند‌مدت نیز می‌توان به شناسایی خدماتی که امکان ارائه آن‌ها بر بستر سلامت از راه دور وجود دارد و بازبینی فرایند این خدمات در همین راستا، طراحی پلتفرم ملی ارائه خدمات سلامت مجازی استاندارد امن با قابلیت اتصال به درگاه یکپارچه اطلاعات سلامت کشور، تعیین تعرفه، پوشش بیمه و باز‌پرداخت به‌ازای خدمات سلامت از راه دور اشاره کرد.

همچنین پیشنهاد شده است تا زیرساخت‌ها از جمله فراگیری اینترنت و افزایش پهنای باند متناسب با خدمات سلامت از راه دور افزایش یابد که این موضوع می‌تواند به سود تمامی فعالین حوزه سلامت آنلاین باشد.

گفتنی است مرکز پژوهش‌ها، بازوی مشاوره‌ای مجلس شورای اسلامی است که به نمایندگان برای تصمیم‌گیری کمک می‌کند. از همین رو، طرح‌ها و گزارش‌های پیشنهادی آن‌ها، تا زمانی که از سوی نمایندگان مجلس پیگیری نشود، هیچ الزام اجرایی و قانونی ندارد.

متن کامل این گزارش را می‌توانید از اینجا دریافت و مشاهده کنید.