امروز در فضا: شاتل فضایی چلنجر پس از پرتاب منفجر شد

۲۸ ژانویه ۱۹۸۶، شاتل فضایی چلنجر اندکی پس از بلندشدن‌‌، منفجر شد و هفت ‌خدمه آن کشته‌ شدند. شاتل فضایی بر فراز اقیانوس اطلس، درست در سواحل کیپ کاناورال در فلوریدا متلاشی شد.

چلنجر

شاتل نوعی فضاپیما با قابلیت استفاده‌ مجدد بود که برنامه‌ ساخت آن از سال ۱۹۶۹ آغاز شد. اولین شاتل در سال ۱۹۸۱ به فضا پرتاب شد و از آن زمان تا سال ۲۰۱۱ در‌مجموع ۱۳۵ مأموریت انجام شد. شاتل‌های فضایی در همان سال ۲۰۱۱ بازنشسته شدند.

این فضاپیماها مأموریت‌های موفقی همچون تعمیر تلسکوپ فضایی هابل و مشارکت در ساخت و تجهیز ایستگاه فضایی بین‌المللی را انجام دادند. اما دو مأموریت ناموفق و مرگبار لکه‌ سیاهی را در کارنامه‌ شاتل‌ها باقی گذاشت. شاتل فضایی چلنجر اولین پرواز آزمایشی‌اش را ۴ آوریل ۱۹۸۳ انجام داد و قبل از انهدام، در ۹ مأموریت فضایی شرکت کرد.

شرح حادثه

چلنجر باید در ۱۵ مه، کاوشگر اولیس را به مدار می‌برد. چنانچه این پرواز به تأخیر می‌افتاد، پرواز بعدی نیز دچار تأخیر می‌شد و اولیس نمی‌توانست طبق برنامه و زمان تنظیم‌شده راهی مأموریت خود شود. بنابراین علی‌رغم دمای منفی شش درجه در شب قبل مأموریت، چلنجر باید حتماً پرتاب می‌شد. نمایندگان شرکتی که موشک‌های جامدسوز تقویتی شاتل را ساخته بودند، مدعی بودند که حلقه عایق در اتصال‌ بین بخش‌های موشک جامدسوز تقویتی، در سرمای زیر صفر درجه خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهد. اما مسئولان ناسا موافق تأخیر در پرتاب نبودند.

درهرصورت شاتل در زمان معین پرتاب شد. اما ۵۹ ثانیه بعد از پرتاب، آتشی در محل اتصال موشک‌های جامدسوز با فضاپیما دیده‌ شد. ۱۴ ثانیه پس از آن، پایه پایینی موشک تقویتی سمت راست کنده شد و بال راست چلنجر را قطع کرد و هم‌زمان مخزن اکسیژن را نیز سوراخ کرد. انتهای باک هیدروژن هم جدا شد و درهم آمیختگی هیدروژن و اکسیژن انفجار شدیدی را در پی داشت.

علائم رادیویی چلنجر قطع و ناو ظرف چند ثانیه تکه‌تکه شد. حتی تا یک ساعت بعد، قطعات ناو از آسمان به داخل آب سقوط می‌کردند. در عین شگفتی، بخش سرنشین‌دار فضاپیما در زمان انفجار نه‌تنها از بین نرفته‌ بود، بلکه فضانوردان زنده مانده بودند.

۱۴۰ ثانیه بعد از حادثه انفجار، کابین با هفت فضانورد در آب‌های اقیانوس سقوط کرد. به‌نظر می‌رسد بعد از انفجار حداقل بعضی از فضانوردان زنده ماندند و تا برخورد به آب همچنان هوشیار بوده‌اند. اما متأسفانه سیستم نجاتی در شاتل وجود نداشت و راهی برای خروج از فضاپیمای درحال سقوط پیش روی فضانوردان نبود.

به‌این‌ترتیب به‌نظر می‌رسد دلیل مرگ فضانوردان شاتل چلنجر برخورد شدید فضاپیما با سطح اقیانوس بوده‌ است. ناسا بعداً تشخیص داد که دو حلقه لاستیکی که برای جداکردن‌ بخش‌های تقویت‌کننده موشک طراحی شده‌ بودند، به‌دلیل دمای پایین در صبح روز پرتاب از کار افتاده‌ بودند.

این فاجعه منجر به یک وقفه ۳۲‌ماهه در برنامه شاتل فضایی شد؛ زیرا ناسا در تلاش برای طراحی مجدد فضاپیما بود تا از وقوع تراژدی دیگری مانند این جلوگیری کند.