خودروهای چینی و توقف ناگهانی تولید؛ بلای خانمان‌سوز بر سر مشتریان بی‌دفاع!

تولید خودروها در سراسر جهان یک پروسه است که نقطه آغاز و پایان دارد. خودروهای قدیمی معمولاً بعد از ۴ الی ۶ سال با نسل‌ جدید یا نسخه متفاوتی جایگزین می‌شوند. بااین‌حال توقف تولید خودروهای چینی در ایران حکایت دیگری دارد؛ چرا که این خودروها به‌صورت ناگهانی و بدون اعلام قبلی از سبد محصولات یک شرکت حذف می‌شوند و عمر برخی از خودروهای چینی در بازار ایران کمتر از ۲ سال است،. این مسئله شاید در نگاه اول چندان مشکل‌ساز نباشد، اما درخصوص خودروهای تازه‌واردی که با تیراژ‌ کم تولید می‌شوند،‌ توقف ناگهانی تولید در این مدت کم به‌معنای ضعف در خدمات پس از فروش،‌ کمبود جدی قطعات یدکی و افت قیمت سنگین در زمان فروش به‌صورت دست‌دوم خواهد بود؛ اتفاقی که می‌تواند به ضرر چندصدمیلیونی مشتریان بی‌دفاع در شرایط وخیم اقتصادی این روزهای کشور تعبیر شود.

خودروهای چینی، از رؤیا به کابوس

تردیدی وجود ندارد که بخش بزرگی از بازار خودروی ایران امروزه در اختیار برندهای چینی قرار دارد. خودروهای چینی در ابتدا توسط شرکت‌های خصوصی همچون مدیران خودرو یا کرمان موتور به بازار ایران عرضه می‌شدند. بااین‌حال اقبال گسترده مشتریان به خرید آن‌ها، حتی سایپا و ایران‌خودرو را نیز مجاب کرد تا به تولید خودروهای چینی روی بیاورند.

تولید خودروهای چینی در ایران بیش از آنکه شبیه به فرایند مونتاژ خودرو براساس رویه‌های صنعتی و بازرگانی باشد، به یک رؤیای زودگذر شبیه است. فرایند تولید این خودروها به‌طور ناگهانی پایان می‌یابد و معمولاً شرکت‌های سازنده نیز توضیح خاصی را در مورد قطع تولید آن‌ها یا نحوه ارائه خدمات پس از فروش ارائه نمی‌کنند. همین مسئله باعث شده است تا یک جمله همیشگی در مورد مالکیت برخی خودروهای چینی بیان شود: «مالک اول و آخر این خودرو خودتان هستید!».

توقف تولید خودروهای چینی معضلات بسیاری را برای مالکان آن‌ها به‌دنبال دارد. ارزش این خودروها به‌مرورزمان افت می‌کند و هزینه‌های نگهداری از خودروها نیز افزایش می‌یابد؛ چرا که قطعات یدکی آن‌ها به‌سختی در بازار یافت می‌شوند. ممکن است برخی خودروهای چینی به پیشرانه‌های بادوامی مجهز شده باشند که درصورت نگهداری اصولی کاربر نیازی به تعمیرات نخواهد داشت. بااین‌حال عدم وجود قطعات ظاهری برای بسیاری از این خودروها، مالکان را در حفظ و نگهداری آن‌ها با مشکلات جدی مواجه کرده است. در این مطلب نگاهی به برخی خودروهای چینی داریم که تولید آن‌ها بدون اطلاع قبلی و به‌صورت ناگهانی متوقف شده است. بسیاری از این خودروها به دردسر جدی برای مالکان خود تبدیل شده‌اند! چرا که نگهداری از آن‌ها دشوار است و البته مشتریان نیز تمایلی به خرید آن‌ها نشان نمی‌دهند.

لیفان X50

همکاری با لیفان باعث شد تا کرمان موتور پس از خروج ناگهانی هیوندای نجات پیدا کند و به بازار خودرو بازگردد. بااین‌حال پس از مدتی اقبال مشتریان به خودروهای لیفان کم‌رنگ شد و این شرکت تولید محصولات لیفان را کاهش داد. بدشانس‌ترین محصول این برند در طول دوران حیاتش لیفان X50 بوده است؛ خودرویی که مدت کوتاهی پس از عرضه با توقف تولید مواجه شد.

لیفان X50 به‌عنوان یک هاچ‌بک کراس با طراحی جذاب و قیمت مناسب در سال 1394 به بازار ایران رسید. این خودرو در تیپ‌های اتوماتیک و دنده‌ای به تولید می‌رسید. در دورانی که مشتریان برای تهیه رنو ساندرو استپ وی با شرایط سخت و دشوار مواجه شده بودند و ناچار بودند تا با پرداخت هزینه بیشتر ساندرو استپ وی را از بازار آزاد تهیه کنند، کرمان موتور لیفان X50 را با شرایط اقساطی و تحویل فوری در اختیار آن‌ها قرار می‌داد.

بااین‌حال موفقیت‌های اولیه لیفان X50 دوام پیدا نکرد؛ چرا که دو رقیب جدی برای این خودرو از راه رسیدند. رقیب اول دانگ فنگ H30 کراس ایران‌خودرو بود که قیمت کمتر و عرضه بیشتری نسبت به لیفان X50 داشت. رقیب دوم نیز ام‌وی‌ام X22‌ بود؛ هاچ‌بک کراس مدیران خودرو با چهره جذاب‌تر و امکانات بیشتر که کار لیفان X50 را در بازار ایران یکسره کرد.

تولید لیفان X50 به‌همراه دیگر محصولات این برند در سال 1397 متوقف شد و اکنون نیز به‌نظر نمی‌رسد شاهد ادامه تولید محصولات لیفان در بازار ایران باشیم. مشکلات شرکت چینی نیز مزید بر علت شده است تا تأمین قطعات برای لیفان X50 به یک دردسر بزرگ برای مالکان آن در ایران تبدیل شود.

ولکس C30، نماد تمام عیار یک خودرو چینی ناموفق

شرکت خودروسازان راین طی دهه 1370 و 1380، توانست تا همکاری مناسبی را با برندهای صاحب نام خودروسازی جهان داشته باشد. بااین‌وجود، همکاری خودروسازان راین با شرکای چینی چندان موفقیت‌آمیز نبوده است؛ با وجود آنکه خودروهای چینی تولیدشده توسط این شرکت از برند شناخته‌شده گریت وال بودند.

گریت وال ولکس C30‌ نیز یکی دیگر از خودروهای چینی است که تولید آن به‌صورت ناگهانی متوقف شد و اکنون نیز مالکان آن با دردسرهای نگهداری و فروش آن مواجه هستند. تولید این خودرو در سال 1391 آغاز شد و تا سال 1395 ادامه یافت. بااین‌حال به‌نظر می‌رسد ولکس C30 یکی از کم‌فروش‌ترین خودروهای مونتاژی بازار ایران بوده باشد. نمایندگی‌های پس از فروش خودروسازان راین نیز پس از مدتی کاهش یافتند تا حتی دسترسی به مراکز خدمات نیز برای مالکان ولکس C30 مشکل باشد.

بزرگ‌ترین دلیل شکست ولکس C30، بازاریابی ضعیف برای آن در هنگام عرضه بود. مشتریان در زمان عرضه این خودرو می‌توانستند با هزینه‌ای که صرف خرید پژو پارس یا پژو 206 صندوقدار می‌کنند، یک ولکس C30 بخرند. اما به‌دلیل عدم معرفی این خودرو، اکثریت کاربران شناختی از محصول خودروسازان راین نداشتند. این عدم شناخت امروزه نیز وجود دارد؛ چرا که به‌سختی می‌توان یک ولکس C30 را در خیابان‌های ایران مشاهده کرد.

ام‌وی‌ام 550

مدیران خودرو یکی از موفق‌ترین خودروسازان خصوصی ایران است که تنوع بالایی از محصولات را با قیمت‌های گوناگون در اختیار مشتریان قرار می‌دهد. اکثر محصولات این شرکت در بازار ایران موفق عمل کرده‌اند، اما در این بین ام‌وی‌ام 550 داستان دیگری دارد.

مدیران خودرو تولید ام‌وی‌ام 550 را به‌عنوان نسخه به‌روزشده مدل ام‌وی‌ام 530 در سال 1394 آغاز کرد. این خودرو در دو نسخه اتوماتیک و دنده‌ای با آپشن‌های متفاوت به تولید رسید. حتی مدیران خودرو در سال 1396 یک کمپین تبلیغاتی را برای این خودرو به اجرا درآورد؛ اما به‌طور ناگهانی در سال 1397 تولید ام‌وی‌ام 550 متوقف شد!

ام‌وی‌ام 550 را می‌توان یکی از خودروهای دارای پتانسیل موفقیت در بازار ایران دانست. این خودرو ابعاد مناسبی داشت و به‌عنوان یک اتومبیل خانوادگی قابل‌استفاده بود. همچنین موتور تنفس طبیعی و حجیم آن مطابق سلیقه مشتریان ایرانی بود. درنهایت قیمت مقرون‌به‌صرفه این خودرو به‌همراه شرایط فروش اقساطی، عامل دیگری بود که می‌توانست مشتریان را به‌سمت این خودرو بکشاند.

به‌نظر می‌رسد افزایش تمایل مشتریان برای خرید ام‌وی‌ام X22 که هاچ‌بک کراس جذاب و پرفروش مدیران خودرو است، موجب شد تا ام‌وی‌ام 550 از برنامه‌های تولید کنار برود. اشتراکات فنی میان ام‌وی‌ام 550 و ام‌وی‌ام X33s موجب شده است تا برطرف‌کردن مشکلات فنی این خودرو چندان دشوار نباشد، اما کمبود قطعات ظاهری به معضل بزرگ مالکان این خودرو تبدیل شده است. علاوه‌برآن، ام‌وی‌ام 550 همواره از بازار دست‌دوم ضعیف رنج می‌برد و این مسئله اکنون شکل جدی‌تری به خود گرفته است.

جک J3

خودروهای جک همواره در ایران محبوب واقع شده‌اند، اما تمامی آن‌ها چنین ویژگی‌ای را ندارند. جک J3 را می‌توان یکی از خودروهای چینی ناکام بازار ایران دانست که حتی در زمان عرضه نیز برای مالکان خود دردسر درست می‌کرد.

کرمان موتور در سال 1391 تصمیم گرفت تا با عرضه جک J3، شانس خود را در بازار هاچ‌بک‌های اقتصادی امتحان کند. جک J3 ظاهر قابل‌قبولی داشت و امکانات مناسبی را نیز در اختیار مالکان قرار می‌داد. به همین دلیل، برخی مشتریان و به‌خصوص جوانان از این خودرو استقبال به‌عمل آوردند. بااین‌حال پشتیبانی ضعیف و دسترسی دشوار به قطعات یدکی، تجربه مالکیت جک J3 را به داستانی دردسرآمیز برای مالک تبدیل می‌کرد.

کرمان موتور پس از دو سال تولید این خودرو را متوقف کرد تا محصول پرطرفدار دیگری، یعنی جک J5‌ را جایگزین آن کند. درنتیجه جک J3 پس از مدتی فراموش شد و مالکان برای فروش این هاچ‌بک به دردسر برخورد کردند. همانند بسیاری دیگر از خودروهای چینی، این هاچ‌بک نیز با مشکل کمبود یا گرانی قطعات ظاهری مواجه است.

کوپا T210

یک ترکیب نامتعادل و نامعقول در بازار خودروهای چینی وجود دارد که آن ترکیب شامل یک شرکت کوچک + خودروی گران می‌شود. به‌طور قطع می‌توان گفت که این ترکیب همواره در بازار ایران با شکست مواجه شده است؛ همان‌طور که کوپا T210 و اس‌دبلیوام G01 نمونه‌هایی از آن هستند.

تولید و عرضه کوپا T210 در قالب سه تیپ از سال 1397 و توسط ریگان خودرو آغاز شد. حواشی کوپا T210 از همان ابتدای عرضه به بازار آغاز شد؛ زمانی که این خودروها قادر به دریافت پلاک نبودند و بنابراین از انبار کارخانه به پارکینگ مالکان منتقل شدند. درنهایت تولید خودروهای کوپا T210 در سال 1399 متوقف شد.

کوپا T210 درواقع یکی از محصولات زوتی است و پس از ورشکستگی زوتی در سال 2020/2021 میلادی، مشخص است که ادامه حیات این خودروها با دردسرهای جدی همراه خواهد بود. حتی در زمانی که این خودرو روی خط تولید قرار داشت، مالکان آن از نبود یا کمبود لوازم یدکی شکایت داشتند. اکنون نیز به‌نظر نمی‌رسد کسی از مشتریان تمایل به خرید کوپا T210 داشته باشد؛ چرا که نگهداری از این خودرو در شرایط فعلی ایران عملاً غیرممکن است.

اس‌دبلیوام G01

خودروهای چینی گران‌قیمت که توسط شرکت‌های تازه‌وارد به بازار عرضه می‌شوند، همواره با شانس شکست مواجه هستند. اس‌دبلیوام G01 نیز یکی از آن‌ها است. تعدد گزینه‌های مختلف موجود در بازه‌های مختلف قیمتی امکان حضور موفقیت‌آمیز را از این‌گونه خودروها سلب می‌کند. در سوی دیگر منابع محدود مالی شرکت‌های کوچک، راه را برای افزایش تیراژ تولید ناهموار می‌سازد. درنتیجه مشتریان مالک خودرویی خواهند شد که پس از مدتی از خط تولید کنار گذاشته می‌شود و حتی ممکن است خود شرکت سازنده نیز با توقف فعالیت روبه‌رو شود!

اس‌دبلیوام G01 خودرویی با عمر کوتاه در بازار ایران بود. این کراس‌اوور در سال 1399 به بازار ایران آمد و در سال 1400 با توقف تولید مواجه شد. اس‌دبلیوام G01 و نسخه اسپرت آن توسط سیف خودرو به بازار عرضه شدند که سابقه درخشانی در عرضه ناموفق محصولات مختلف به بازار ایران دارد. بنابراین طبیعی بود که مالکان اس‌دبلیوام G01 پس از مدتی دچار مشکل در دسترسی به خدمات پس از فروش شوند. مدت‌هاست که خبری از عرضه این خودرو نیست و به‌نظر می‌رسد اس‌دبلیوام G01 نیز همانند دیگر محصولات سیف خودرو به تاریخ پیوسته است. درنتیجه مالکان اس‌دبلیو‌ام G01 خودرویی را در اختیار دارند که احتمالاً هیچ خریداری نخواهد داشت و انجام تعمیرات آن به‌سادگی امکان‌پذیر نخواهد بود.

کلام آخر؛ لیست خودروهای ناموفق چینی که انتها ندارد!

در این بخش به برخی خودروهای چینی پرداختیم که توقف ناگهانی تولید آن‌ها مشکلاتی همچون نبود قطعات یدکی و فروش دشوار را در پی داشته است. خودروهای چینی بسیاری دچار مشکلات یادشده هستند که نام‌بردن از تمامی آن‌ها به یک کتاب نیاز دارد. کافی است تنها نگاهی به برخی از این خودروها بیندازیم:

جیلی GC6، لیفان 620، لیفان 520، برلیانس H330، بی‌وای‌دی F3، بی‌وای‌دی S6، چری ویانا، آریو یا زوتی Z300 و ام‌وی‌ام 110 نسل دوم،‌ ام‌وی‌ام ۳۱۵ اتوماتیک،‌ لیفان ایکس ۷۰،‌ فردا ۵۱۱ و... . درواقع به این لیست تعداد بسیاری از کراس‌اوورهای ناشناخته را که توسط شرکت‌های کوچک و نه‌چندان مشهور به بازار عرضه می‌شوند، می‌توانید،‌ اضافه کنید.

مشخص نیست که چرا روند عرضه خودروهای چینی در ایران این گونه پیش می‌رود. بسیاری از این خودروها حتی در زمان عرضه نیز از خدمات پس از فروش مناسبی برخوردار نیستند. اوضاع آن‌ها پس از توقف تولید بدتر هم می‌شود. لازم است به این نکته توجه داشته باشید که نسل قدیمی خودروهای چینی معمولاً به پیشرانه‌های تنفس طبیعی مجهز بودند، درحالی‌که نسل جدید این خودروها به موتورهای توربوشارژر با تزریق مستقیم سوخت مجهز شده‌اند. نگهداری از این پیشرانه‌ها در شرایط فعلی ایران امری غیرممکن است؛ مگر آنکه تمامی قطعات و تجهیزات لازم برای تعمیر در دسترس مخاطب قرار گیرد؛ موضوعی که بعید است مالکان این خودروها در ایران تجربه کنند.