پایان قرعه کشی خودروهای داخلی رسما اعلام شد؛ بحران بزرگ در انتظار بازار خودرو 1402

سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت کشور در مصاحبه اخیر خود از فروش بدون قرعه کشی ۴۰۰ هزار خودرو از طریق سامانه یکپارچه خبر داد. در این طرح جدید، قرعه‌کشی انجام نمی‌شود، بلکه اگر تقاضا از عرضه بیشتر باشد، متقاضیان در لیست انتظار قرار می‌گیرند. بر این اساس پیش بینی می شود که بحرانی بزرگ در صنایع خودروسازی کشور در سال 1402 پدید آید که شامل دیرکرد در تحویل خودروها، تشدید بازار سیاه و اخلال در برنامه های اقتصادی مربوط به تولید و عرضه خودروهای مونتاژی (به خصوص خودروهای چینی) خواهد بود.

وزارت صمت در ابتدای سال ۱۴۰۱، سامانه یکپارچه تخصیص خودرو را به عنوان تنها کانال عرضه محصولات خودروسازان راه‌اندازی کرد. این سامانه با تمرکز روی قرعه‌کشی روی کار آمد، هرچند طولی نکشید که به دلایل متعدد از جمله نقص‌های فنی و ابهام در روند عرضه خودروها، به فعالیت خود خاتمه داد.

حال به نظر می‌رسد سامانه یکپارچه تخصیص خودرو با مکانیزم جدیدی شروع به کار کرده و به بستر فروش خودروسازان اصلی کشور و همین‌طور خودروسازان بخش خصوصی تبدیل شده است. به طوری که در هفته آینده شاهد فروش بدون قرعه کشی ۴۰۰ هزار خودرو در این سیستم متمرکز خواهیم بود.

روند فروش خودرو در سامانه یکپارچه فاقد قرعه‌کشی است. ظاهرا وزارت صمت بالاخره به وعده خود برای حذف قرعه‌کشی جامه عمل پوشانده و فرایند لاتاری را تا قبل از به پایان رسیدن سال ۱۴۰۱ متوقف کرده، اما چگونه؟

چهارصد هزار دستگاه خودرو سواری متعلق به شرکت‌های ایران‌خودرو، سایپا، بهمن موتور، مدیران خودرو، کرمان موتور و ... با موعد تحویل ۳ الی ۱۲ ماهه در سامانه یکپارچه به فروش گذاشته می‌شوند. متقاضیان با ثبت نام و واریز مبلغ تعیین‌شده توسط خودروساز (50 درصد قیمت اعلام خودرو) در حساب وکالتی، می‌توانند از طریق این سامانه اقدام به خرید خودرو کنند. اگر عرضه بیش از تقاضا باشد، خودرو در اختیار متقاضی قرار می‌گیرد. ولی اگر تعداد متقاضیان بیش از موجودی خودروها باشد، متقاضی در لیست انتظار قرار می‌گیرد.

بدین ترتیب، طرح فروش بدون قرعه کشی ۴۰۰ هزار خودرو را نه می‌توان به عنوان فروش فوق‌العاده با موعد تحویل سه‌ماهه در نظر گرفت، و نه پیش‌فروش یک‌ساله. متقاضیانی که در لیست انتظار قرار می‌گیرند، در صورت عدم تمایل می‌توانند از خرید خودرو انصراف داده و پول خود را از حساب وکالتی خارج کنند. توجه داشته باشید که محدودیت‌های خرید خودرو از جمله سن حداقل ۱۸ سال، عدم خرید خودرو در ۴ سال اخیر، امکان سفارش تنها یک خودرو برای هر کد ملی و ... در این طرح بزرگ اعمال می‌شود.

طبعات عرضه خودرو بدون قرعه کشی چه خواهد بود؟

جمع آوری نقدیندگی هنگفت موجود در بازار بی شک یکی از دستاوردهای اجرای چنین طرحی محسوب می شود، اما فارغ از آن تشکیل بازار سیاه برای معامله خودروهایی که زودتر در موعد تحویل قرار گرفته اند و نامشخص بودن برنامه خودروسازان برای عرضه و تحویل حجم زیادی از خودرو در بازار از جمله بزرگترین مشکلاتی است که می تواند چند ماه اول سال 1402 را تبدیل به دورانی بحران ساز نماید.

در واقع در شرایط فعلی بازار، خودروسازان بسته به نرخ ارز، شرایط رقبا، نیاز بازار، نقدینگی و ..نسبت به عرضه محصولات خود اقدام می نمایند، اما با توجه به فشار وزارت صمت برای عرضه حجم زیادی از خودرو با قیمت نامشخص در بازار، عملا امکان برنامه ریزی از خودروسازان و مشتریان گرفته خواهد شد و از طرف دیگر دست دلالان برای جولان دادن در بازاری که از عرضه خودرو خالی است، بازتر از همیشه می‌شود. از این رو بعید است که چنین طرحی بتواند گره‌ای از بازار آشفته خودرو در کشورمان باز کند و هیچ بعید نیست که این روش نیز مانند سایر روش ها پس از چندماه از دستور کار مدیران مربوطه خارج شود.