تکامل خانه‌های خاکی: درسی برای توسعه

برای قرن‌ها، معماری در بورکینا فاسو، کشوری در نزدیکی استوا، با خانه‌هایی گلی که به‌طور طبیعی خنک می‌شوند و تزییناتی ظریف دارند، شناخته می‌شود. دسترسی‌های اخیر به تولیدات کارخانه‌ای باعث شده تا بسیاری از بومیان به خانه‌های بتنی روی آورند. اما گل همچنان کاربرد دارد و به‌عنوان راه‌حلی سنتی برای مسئله مدرن افزایش دما شناخته می‌شود.

روستاهایی مانند لانگوئرو (Langouérou) ترکیبی از سبک‌های قدیمی و جدید هستند. می‌توان محوطه‌های خانگی را در رنگ‌های متفاوت دید.

اقامتگاه زنان

همسران طبق عرف جدا از هم می‌خوابند. خانه‌های دایره‌ای دوتایی مخصوص زنان درگاه‌هایی برای جلوگیری از گرما و مزاحمان دارند.

اقامتگاه مردان

خانه‌های مستطیلی که مردها به‌طور سنتی در آن‌ها می‌خوابند، درهای بزرگ و دیوارهای ضخیم و خنک‌کننده دارند.

عناصر جدیدتر

در دهه‌های ۱۹۷۰، روستایی‌ها شروع به استفاده از مواد جدید در خانه‌های گلی کردند و همسران زیر یک سقف خوابیدند. ساخت و نگهداری خانه‌های جدیدتر ساده‌تر است، اما خنک نگه‌داشتنشان دشوارتر.

از لحاظ سنتی، سقف‌ها از گل ساخته می‌شوند و برای انبار و خواب نیز کاربرد دارند. نصب سقف‌های فلزی جدید ساده است، اما این سقف‌ها گرما را دفع نمی‌کنند و کاربردهای چندگانه نیز ندارند.

درهای سنتی کوتاه هستند (۱۱۵ سانتی‌متر - حدوداً نصف ارتفاع یک در استاندارد) و اغلب از چوب ساخته شده‌اند. در سال‌های اخیر، درهای فلزی با اندازه استاندارد، که می‌توان آن‌ها را به‌صورت آماده در شهر خرید، وارد معماری روستا شده‌اند.

مانگوئلوها (Manguelos) ساختمان‌هایی مربعی هستند که دیوارهای ضخیم ساخته‌شده از آجرهای گلی دارند. همین آجرها در خانه‌های گلی مدرن استفاده می‌شوند، اما از عرض چیده می‌شوند تا فرایند ساخت‌وساز سریع‌تر گردد؛ درنتیجه، دیوارها نازک‌تر هستند و عایق کمتری دارند.

داخل خانه‌های سنتی می‌تواند تاریک باشد. آن‌ها از بازشدگی‌های کوچکی بالای دیوار نور می‌گیرند، اما در خانه‌های مدرن، پنجره‌ها متداول‌تر هستند.

ساختن یک خانه

خاک محلی غنی از رس با آب ترکیب می‌شود، سپس به شکل آجر یا توپ درمی‌آید.

لایه‌های توپ‌های گلی روی هم قرار می‌گیرند. ارتفاع با واحد لایه‌های توپ یا آجر سنجیده می‌شود. ساخت‌وساز یک تلاش جمعی است.

برای افزایش مقاومت می‌توان علف یا سرگین گاو به گل اضافه کرد. خشک‌شدن آجرها شاید تا سه روز طول بکشد.

ابعاد ساختمان با استفاده از معیارهای مبتنی بر بدن تخمین زده می‌شود. برای یک مانگوئلو، تقریباً ۱۲ لایه آجر لازم است که با ملات گل روی هم قرار می‌گیرند. ساخت یک مانگوئلو می‌تواند تا دو ماه طول بکشد.

سقف چندکاره

تیرهای چوبی از یک دال خاکی که سازه را ایزوله می‌کند، حمایت می‌کنند. از یک سقف می‌توان برای خشک‌کردن غذا، انبارکردن و خوابیدن در شب‌های گرم استفاده کرد. خانه‌های مدرن که از نیروی کار و منابع کمتر استفاده می‌کنند، سریع‌تر ساخته می‌شوند، اما کاربردهای کمتری دارند.

ضدآب‌کردن

دیوارها با صمغ یا چربی گرفته‌شده از درخت‌های میوه یا درخت روغن قلم پوشانیده می‌شوند. این کار آن‌ها را در برابر آب فصل‌های بارانی حفاظت می‌کند، اما صمغ و چربی را باید هر سال اعمال کرد.

تزیین

دیوارها با رنگ‌های طبیعی نقاشی می‌شوند؛ مانند رنگ سیاه گرافیت و رنگ قرمز خاک‌های غنی از آهن. روستاییان از پر جغد گینه برای کشیدن طرح‌ها استفاده می‌کنند و کار معمولاً پیش از شروع فصل بارانی در اردیبهشت‌ماه کامل می‌شود.

طراحی خارجی

دیوارها با نمادهای غنی تزیین می‌شوند. برای مثال:

• ردیف‌های مثلث نماینده کدوهای قلیایی هستند.
• مارمولک‌ها نماد زندگی‌اند.
• کروکدیل‌ها مقدس هستند.