کشف بی‌سابقه؛ اولین تصویر مستقیم از لحظه تولد یک سیاره منتشر شد

اخترشناسان برای اولین‌بار توانستند تصویر مستقیمی از یک سیاره نوزاد ثبت کنند که در میان حلقه‌های غبار و گاز یک ستاره جوان درحال شکل‌گیری است.

گروهی از پژوهشگران بین‌المللی با استفاده از پیشرفته‌ترین ابزارهای تصویربرداری تطبیقی موفق شدند فرایند تولد یک سیاره را به‌طور مستقیم مشاهده کنند. آنها در تحقیق خود، جریان گاز هیدروژنی را که به سطح این جرم تازه‌متولدشده سرازیر می‌شود، ردیابی کردند؛ کشفی که از نگاه جامعه علمی یک «لحظه تاریخی» محسوب می‌شود.

این کشف در منظومه ستاره‌ای WISPIT-2 انجام شده است؛ جایی که حلقه‌های متعدد غبار و گاز، شکاف‌هایی ایجاد کرده‌اند. اخترشناسان مدت‌ها این شکاف‌ها را به وجود سیارات پنهان نسبت می‌دادند اما تاکنون مدرکی جدی برای این فرضیه در دست نبوده است. اکنون تصویر جدید نشان می‌دهد یک سیاره در فاصله‌ای دور از ستاره میزبان، درست در مرکز یکی از این شکاف‌ها درحال تولد است.

جرم این سیاره که WISPIT 2b نام گرفته، حدود پنج برابر جرم مشتری است و در فاصله‌ای معادل 56 واحد نجومی از ستاره‌ خود قرار گرفته است.

ابزارهای استفاده شده برای ثبت تصویر تولد سیاره

این تیم پژوهشی به سرپرستی «لرد کلوز» (Laird Close) از دانشگاه آریزونا و «ریچل ون کاپلِوین» (Richelle van Capelleveen) از رصدخانه لیدن هلند، از چندین تلسکوپ قدرتمند از جمله تلسکوپ ماژلان (Magellan Telescope) در شیلی، تلسکوپ دوقلو بزرگ آریزونا و تلسکوپ بسیار بزرگ رصدخانه جنوبی اروپا استفاده کردند. ابزار کلیدی این پروژه، سامانه MagAO-X بوده که با اصلاح اغتشاشات جوی، امکان ثبت نوری به نام H-alpha را فراهم کرد. این نور ویژه زمانی ظاهر می‌شود که گاز هیدروژن با سرعت بالا به سطح سیاره سقوط و پلاسما تولید می‌کند.

کلوز توضیح می‌دهد:

«زمانی که سیارات شکل می‌گیرند و رشد می‌کنند، گاز هیدروژن را از محیط اطراف خود جذب می‌کنند. وقتی این گاز مثل آبشاری عظیم از فضا به سطح آنها برخورد می‌کند، پلاسما بسیار داغی ایجاد می‌شود که این تابش ویژه H-alpha را ساطع می‌کند. MagAO-X به‌طور خاص برای این طراحی شده که گاز هیدروژن درحال سقوط روی پیش‌سیاره‌ها را شناسایی کند و بتوانیم آنها را آشکار کنیم.»

به‌گفته پژوهشگران، این کشف نه‌تنها یک معمای قدیمی درباره منشأ شکاف‌های حلقه‌های غبار را حل می‌کند، بلکه تصویر زنده‌ای از چیزی که 4.5 میلیارد سال پیش در منظومه شمسی ما رخ داده، ارائه می‌کند. آنها می‌گویند سیارات تازه‌کشف‌شده شباهت زیادی به مشتری و زحل جوان دارند، هرچند بسیار پرجرم‌تر و دورتر از ستاره میزبان خود هستند.

یافته‌های این مطالعه در نشریه The Astrophysical Journal Letters منتشر شده است.