تصویر روز ناسا: پدیده استیو؛ رودخانه‌ای از یون‌های داغ بر فراز آسمان

گاهی رودخانه‌ای از گازهای داغ درست بالای سر ما جریان می‌یابد. در تصویر روز ناسا، این رودخانه پدیده‌ای به نام تقویت سرعت تابش حرارتی قوی یا استیو (STEVE) است که به رنگ‌های قرمز، سفید و صورتی روشن می‌درخشد.

جزئیات نحوه‌ شکل‌گیری پدیده استیو هنوز مشخص نیست. به‌طورکلی، مطالعات نشان داده‌اند این درخشش نتیجه جریان سریع یون‌های داغ است که در ارتفاع بیش از 100 کیلومتری، در لایه یونوسفر زمین جریان می‌یابند.

در تصویر امروز ناسا چه می‌بینیم؟

این تصویر که اوایل همین ماه در کوت دوپال فرانسه گرفته شده، ترکیبی دیجیتالی با زاویه دید گسترده (Wide-Angle) است که درست در لحظه شکل‌گیری قوس استیو ایجاد شده. اگرچه این پدیده فقط چند دقیقه دوام داشت، همین زمان کوتاه برای ثبت عکس توسط عکاس خوش‌ذوق کافی بود.

پدیده استیو چیست و چه تفاوتی با شفق قطبی دارد؟

پدیده‌ STEVE درخششی در جو است که به‌شکل روبان‌های بنفش و صورتی در آسمان ظاهر می‌شود. این پدیده اولین بار سال ۲۰۱۶ کشف شد. استیو زمانی رخ می‌دهد که ذرات باردار ناشی از طوفان‌های خورشیدی، پس از برخورد با میدان مغناطیسی زمین، به‌سوی قطب‌ها هدایت شده و درخششی ایجاد می‌کنند. فرایند ایجاد استیو مشابه شفق‌های قطبی است اما مکانیسم آنها تفاوت دارد.

در شفق قطبی، وقتی ذرات باردار خورشیدی به اتم‌های موجود در جو بالایی زمین برخورد می‌کنند، آنها را به‌‌نوعی «تحریک» می‌کنند. این اتم‌ها سپس به حالت اولیه بازمی‌گردند و در این فرایند، انرژی اضافی را به‌صورت نور سبز یا قرمز منتشر می‌کنند که همان شفق قطبی است.

اما استیو، برخلاف شفق، مستقیم به برخورد ذرات باردار وابسته نیست. این پدیده نتیجه‌ حرکت گازهای یونیزه‌شده و بسیار داغ است که در لایه یونوسفر جریان می‌یابند و درخششی بنفش و صورتی ایجاد می‌کنند. این گازها از طوفان‌های خورشیدی و جریان‌های پلاسمایی در لایه‌های بالایی جو ناشی می‌شوند.

نکته جالب اینکه استیو باوجود شباهت‌هایی که به شفق قطبی دارد، همیشه همراه آنها ظاهر نمی‌شود، علت این اتفاق هنوز مشخص نیست. تحقیقات نشان داده‌اند STEVE شامل ذرات باردار کمتری است و بیشتر به‌شکل نواری پیوسته ظاهر می‌شود. همچنین به گفته محققان، استیو در عرض‌های جغرافیایی پایین‌تر از شفق قطبی رخ می‌دهد.