آلودگی رود ارس به مواد رادیواکتیو؛ افزایش سرطان در حومه استان‌های ساحلی

براساس گزارش روزنامه «پیام ما»، نمونه‌گیری‌های متعدد از آب رود ارس از وجود مواد پرتوزا و فلزات سنگین و سمی در آن خبر می‌دهد. هرچند تاکنون هیچ مقام رسمی و دولتی دراین‌باره اظهار نظر نکرده است، اما مطالعات نشان می‌دهد منبع اکثر این مواد آلاینده کشور ارمنستان است. وجود مواد رادیواکتیو و فلزات سمی در آب این رودخانه سبب افزایش ابتلای اهالی استان‌های ساحلی به انواع سرطان‌ها ازجمله سرطان معده و مری شده است.

ارس یکی از بزرگ‌ترین رودخانه‌های ایران در ناحیه شمال غربی کشور است که در مرز میان ایران، آذربایجان و ارمنستان قرار دارد. بی‌توجهی مسئولان این سه کشور، به‌خصوص ارمنستان که گمان می‌رود مسبب اصلی آلودگی این رود است، می‌تواند سبب بروز انواع بیماری‌ها شود و سلامت جامعه انسانی در هر سه کشور را با خطرات جدی روبه‌رو کند. پساب‌های صنعتی و رادیواکتیو کشور ارمنستان به‌دلیل بی‌توجهی مسئولان این کشور به رود ارس وارد می‌شود که همین مسئله سبب مشکلات گسترده شده است.

آنطور که روزنامه پیام ما گزارش داده است، ازجمله فلزات سمی که رد آن‌ها در آب رودخانه ارس یافت شده، می‌توان به منگنز، آهن، مس، آلومینیوم و سرب اشاره کرد. باید در نظر داشت که هرچند وجود این عناصر در آب و غذا تا حدود معینی بی‌ضرر و حتی مفید است، اما افزایش حجم آن‌ها بیماری‌هایی سخت و گاهی غیرقابل درمان را با خود به‌دنبال دارد. این آلاینده‌ها می‌توانند مشکلات جدی در سلامتی به‌وجود آورند که ازجمله آن‌ها می‌توان به بیماری‌های کبدی، سرطان روده، معده و مری اشاره کرد.

استان‌های اردیبل، آذربایجان غربی و شرقی متأسفانه بالاترین سطح از خسارات انسانی و زیستی را در اثر این آلودگی تجربه می‌کنند. تاکنون بیشترین میزان آلودگی در ناحیه دشت مغان و اطراف سد «خدا آفرین» اندازه‌گیری شده است. آب این سد تأمین‌کننده آب شرب مصرفی هزاران نفر در استان‌های مذکور است و آلودگی آن خطرات جبران‌ناپذیری با خود به‌همراه دارد.

این خسارات شامل آلودگی آب آشامیدنی استان‌های مذکور و آلودگی آب بخش کشاورزی است که تأثیر مستقیم بر سلامت افراد، گیاهان و حیوانات دارد. این مسئله که ناشی از عدم وجود قراردادی منظم و دقیق درباره جزئیات پساب‌های واردشده به رود ارس در میان سه کشور ایران، ارمنستان و آذربایجان است، با پیامدهای گسترده و جبران‌ناپذیر خود می‌تواند نوعی خطری بزرگ علیه امنیت ملی کشور ایران باشد.

منتقدان باور دارند پساب‌های نیروگاه «مستامور» ارمنستان با ورود به رود ارس، از دلایل عمده آلودگی این رود با مواد رادیواکتیو است. ازجمله علل دیگر این آلودگی می‌توان به وجود شهرهای صنعتی کشور ارمنستان در نزدیکی این رود اشاره کرد که آلاینده‌های کارخانه‌ها به‌صورت مستقیم وارد رود ارس می‌شود. بااین‌حال، پیش از این مقامات استان آذربایجان اعلام کرده بودند ورود این مواد رادیواکتیو از این نیروگاه هسته‌ای به رودخانه ارس به‌دلیل فاصله زیاد آن غیرممکن است و اگر آلودگی ارس تأیید شود، علت آن باید به‌طور دقیق مشخص گردد.

واکنش مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور

یک روز پس از انتشار گزارش روزنامه پیام ما، مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور در بیانیه‌ای اعلام کرد که آخرین‌بار اسفند 1401 رود ارس مورد پایش قرار گرفته و تاکنون در بررسی‌های دقیق خود به موارد اشاره شده در گزارش این رسانه برخورد نکرده‌اند.

براساس این بیانیه، فاصله نیروگاه اتمی متسامور ارمنستان تا رودخانه ارس و محدوده مورد اشاره بسیار زیاد است و امکان ریختن پساب این نیروگاه به رودخانه و آلوده‌شدن آن به مواد رادیواکتیو وجود ندارد.

اکنون باید دید سرنوشت بررسی‌های جدید چه خواهد بود.