مایکروسافت بینگ چگونه به حفظ دیوار آتش بزرگ چین کمک می‌کند؟

در بهار ۲۰۲۱ و درست قبل از سی‌ودومین سالگرد کشتار میدان تیان‌آن‌من، کاربران بینگ در ایالات‌متحده و اروپا متوجه محدودیت در دسترسی به برخی مطالب مرتبط به آن شدند. بینگ از نمایش عکس‌های «مرد تانک»، معترضی که در تظاهرات دموکراسی‌خواهانه چین در سال 1989 مقابل یک ستون زرهی ایستاده بود، خودداری می‌کرد و نتیجه‌ای پیرامون آن ارائه نمی‌داد. اگرچه سخنگوی مایکروسافت این اتفاق را خطای انسانی دانست، اما آن‌ها به‌طور ناخواسته، نسخه محدودشده و چینی بینگ را برای کاربران در سراسر جهان اعمال کرده بودند. اکنون در این مطلب، نگاهی اجمالی به شیوه همکاری مایکروسافت و دولتمردان پکن در حفظ دیوار آتش بزرگ چین خواهیم داشت و از چالش‌های این همکاری خواهیم گفت. 

چالش‌های فعالیت در چین

حضور در چین برای شرکت‌های اینترنتی آمریکایی همواره با مشکلاتی همراه بوده و آن‌ها برای فعالیت، ملزم به اعمال محدودیت‌هایی در ارائه خدمات آنلاین به کاربران چینی هستند. این چالش‌‌ها، گوگل و یاهو را به خروج از چین سوق داد و سرویس‌هایی همچون فیس‌بوک، اسنپ‌چت و ایکس (توییتر سابق) را از دسترس خارج کرد. 

در ۱ ژوئن ۲۰۰۹، بینگ فعالیت خود را در چین آغاز کرد ولی با فیلترینگ سریع دولت مرکزی مواجه شد. اگرچه برداشت اولیه شرکت، خطای فنی بود، اما بعداً مشخص شد که آن‌ها در سطح شبکه از دسترس خارج شده‌اند. به‌همین دلیل مذاکرات متعددی بین وکلای مایکروسافت و مقامات چینی صورت گرفت که نتیجه آن، برگشت بینگ به بازار چین بود. البته که برخی گزارش‌های غیررسمی از توافق پشت‌پرده ردموندی‌ها و چینی‌ها برای سانسور اینترنت و اعمال محدودیت روی بینگ خبر دادند. در ادامه استراتژی بینگ مبنی بر ارائه نتایج بهتر جستجوها با حاشیه تبلیغات کمتر، توانست پیروزی موتور جستجوی مایکروسافت را در چین به همراه بیاورد.

اما برخلاف مایکروسافت، گوگل تصمیم به خروج از چین گرفت. موتور جستجوی این شرکت در سال ۲۰۰۶ در چین شروع‌به‌کار کرد، اما چهار سال بعد، افزایش محدودیت‌ها و همین‌طور حمله سایبری به زیرساخت‌های آن، سران شرکت را به خروج از بازار چین سوق داد. البته پس از مدتی ایده توسعه موتور جستجوی سانسورشده گوگل برای کاربران چینی مطرح شد، ولی چنین طرحی در سال ۲۰۱۸ توسط تیم مدیریتی گوگل کنار رفت. 

همکاری مایکروسافت و دولت پکن

مایکروسافت با ارائه نسخه مجزا و چینی بینگ درکنار محدودیت‌های دولت مرکزی، توانسته حضور خود را از سال ۲۰۰۹ تاکنون ادامه دهد. همچنین «بیل گیتس»، مدیرعامل اسبق مایکروسافت، از همکاری با چینی‌ها به‌منظور توسعه نوآوری‌ در عرصه‌‌های سلامت و علم حمایت کرده و نگرانی‌ها پیرامون سانسور اینترنت در چین را بی‌مورد دانسته است. همکاری گیتس با چینی‌ها پس از کناره‌‌گیری وی از هیئت‌مدیره مایکروسافت نیز ادامه یافت و از سال ۲۰۲۰ تاکنون، با اشخاص مهمی همچون «شی جین پینگ»، رئیس‌جمهور چین، دیدار داشته است.

این سیاست توسط دیگر مدیران ارشد مایکروسافت نیز ادامه داشت و «ساتیا نادلا»، مدیرعامل فعلی شرکت نیز از نگاهی مشابه در اهمیت ارائه خدمات اینترنتی پیروی کرد. بااین‌وجود ظاهراً نادلا و برخی دیگر از مدیران ارشد مایکروسافت، فعالیت‌های شرکت در چین را کم‌اهمیت جلوه داده‌اند و طبق گزارش «برد اسمیت»، رئیس مایکروسافت، بازار چین تنها 1.8 درصد از فروش جهانی شرکت را به خود اختصاص می‌دهد. البته علی‌رغم چنین سهم اندکی، بینگ توانسته طی یک دوره پنج‌ماهه در سال ۲۰۲۳ و همین‌طور ژانویه ۲۰۲۴،‌ رتبه اول را در موتورهای جستجوی دسکتاپ در چین به دست آورد. 

مایکروسافت با ده‌ها هزار شرکت چینی در بخش‌های مختلف مانند تولید، مراقبت‌های بهداشتی، انرژی، خودرو و غیره مشارکت دارد و همچنین حدود دو سال پیش، «یانگ هو»، رئیس بخش مایکروسافت در چین، از برنامه‌های خود برای افزایش حداقل ۱۰ هزار نفری نیروی کار شرکت و همین‌طور توسعه بیشتر پروژه‌ها در چین گفت. اضافه‌براین، مایکروسافت با انتشار مطلبی به زبان چینی در وب‌سایت خود، بر رابطه توسعه‌طلبانه خود با شرکای چینی تأکید کرد و حضور در چین را فرصت مناسبی برای جذب استعدادها و دسترسی به فرصت‌های تجاری دانست.

وضعیت اینترنت در چین

«لیو پنگیو»، سخنگوی سفارت چین در واشنگتن، بر دسترسی آزاد به محتوا در چین تأکید دارد و طبق گفته‌ وی، دولت مرکزی از حضور شرکت‌های خارجی برای فعالیت در این کشور استقبال می‌کند. بااین‌حال، منتقدان باور دارند که اقدامات تجاری مایکروسافت در چین با تعهدات دموکراتیک این شرکت در تضاد است. همچنین «یاکیو وانگ»، مدیر تحقیقات اندیشکده Freedom House نیز نوع فعالیت مایکروسافت در چین را به‌عنوان یک شرکت مدعی دموکراسی، نگران‌کننده می‌داند. البته مایکروسافت با چنین انتقاداتی مخالف است و با اعمال حداقل محدودیت‌ها، بینگ را اغلب تنها موتور جستجو قابل دسترس در چین عنوان می‌کند. 

بااین‌حال، بینگ عموماً وب‌سایت‌های خبری غربی و ویکی‌پدیا را سانسور می‌کند. جستجوی کاربران چینی پیرامون نسل‌کشی اقلیت قومی اویغور‌، نقض‌ حقوق بشر و اردوگاه‌های کار اجباری در بینگ بی‌نتیجه است و آن‌ها با نتایجی مانند تکذیبیه‌های رسانه‌های دولتی و تبلیغات ضد رسانه‌های غربی مواجه هستند. مایکروسافت همچنین این الگوریتم را برای سایر کلمات حاضر در لیست سیاه چینی‌ها نیز اعمال کرده و سرچ آن‌ها، نمایش اخبار وب‌سایت‌ها یا رسانه‌های دولتی چین را به‌همراه دارد. لازم به ذکر است که حتی جستجوهای مربوط به سانسور دولت چین و راه‌های دورزدن آن هم فیلتر می‌شوند.

فرآیند سانسور اینترنت در چین

زمانی که کاربر شروع به جستجو می‌کند، سرچ او از طریق سرورهای حاضر در چین انجام می‌شود و این سرورها فیلتری را برای اطمینان از حذف اطلاعات سانسورشده اعمال می‌کنند. این فرآیند درست مشابه عملکرد گوگل و مایکروسافت در پیروی از قوانین مربوط به محتوای مستهجن یا کپی‌رایت در کشورهای مختلف است. اما تفاوت اصلی را می‌توان در محتوای مسدود‌شده یافت؛ جایی که سیستم‌های یادگیری ماشینی، متون، تصاویر و داده‌های ابری را به‌منظور اسکن صفحات وب تحلیل می‌کنند و با ارزیابی دقیق،‌ نقض یا عدم نقض مقررات داخلی توسط آن محتوا مشخص می‌شود. براساس این فرآیند و تحلیل داده‌ها، به هر صفحه یک امتیاز (نسبت به میزان انطباق با قوانین) تعلق می‌گیرد.

از طرفی مقامات چینی گاهاً از طریق وکلای مایکروسافت، این شرکت را در جریان آخرین موضوعات غیرمجاز و سانسورشده قرار می‌دهند و در بعضی مواقع، تیم فنی بینگ به‌صورت خودکار نسبت به تشخیص موارد احتمالی و سانسور آن‌ها اقدام می‌کنند. مایکروسافت در بررسی این محتواها، نیروی انسانی را به‌جای هوش مصنوعی و سایر ابزارهای آنلاین گماشته تا روند محدودسازی به درستی پیش برود. برای مثال در چین، تیم کوچکی از مهندسان عمدتاً چینی، وظیفه رصد و کنترل محتواها را بر عهده دارند. این تیم در کنار بررسی محتواها، به توسعه فناوری‌هایی مشغولند که در چین ممنوع اما در نقاط دیگر جهان در دسترسند؛ مانند هوش مصنوعی کوپایلت در بینگ. 

مشکلات احتمالی حضور چینی‌ها در مایکروسافت

تکیه به نیروهای چینی در کنار مزایای کاری، می‌تواند مشکلاتی را برای ردموندی‌ها ایجاد کند. اگرچه رویکرد مایکروسافت بر توسعه جهانی فناوری‌ها تأکید دارد، اما تنش‌های ژئوپلیتیک بین پکن و واشنگتن می‌تواند این رویکرد را تحت‌الشعاع خود قرار دهد. اکنون مقامات ایالات‌متحده این سؤال را مطرح کرده‌‌اند که با وجود تضمین‌های ارائه‌شده، آیا ادامه فعالیت‌های مایکروسافت در چین به صلاح است یا خیر؛ زیرا نگرانی‌هایی پیرامون سوابق حقوق‌بشر چین و فعالیت‌های آن‌ها وجود دارد که ممکن است در آینده تهدیدی برای امنیت ملی آمریکا تلقی شوند.

اما ساتیا نادلا برخلاف مقامات دولتی، حضور در چین را به‌عنوان ابزاری برای پیشبرد اهداف ایالات‌متحده می‌بیند و این شیوه را «هدایت مجدد تخصص چینی در مسیر ایجاد مالکیت معنوی آمریکایی» می‌داند. نادلا همچنین به تحقیقات یادگیری ماشینی که با زبان ماندارین انجام می‌شود، اشاره کرده و آن را به‌معنای همکاری جهانی در توسعه فناوری می‌داند. علاوه‌براین، او درباره بستن درهای پیشرفت و دانش جهانی هشدار داد و آن را اشتباه تاریخی بزرگ برای کشور خواند. 

سانسور اینترنت، الگویی برای سایر کشورها؟ 

منتقدان بر این باورند که کشورهای دیگر می‌توانند از فیلترینگ چین به‌‌عنوان الگویی برای ساختار اینترنتی‌شان بهره ببرند. به‌عنوان مثال، دولت هند بخشی از سیاست اینترنتی چین را در کشور خود اعمال کرده و روسیه نیز به‌دنبال حذف محتواها و مطالب علیه دولت فدرال در بینگ است. البته مایکروسافت می‌گوید که شیوه فعالیتش در چین را برای کشورهای دیگر اعمال نخواهد کرد. 

علاوه بر سانسور تصاویر و اتفاقات مربوط به مرد تانک، محققات آزمایشگاه Citizen در مه ۲۰۲۲ به قابلیتی از بینگ پی بردند که نام‌ها و موضوعات حساس چینی را برای کاربران در سراسر جهان، ازجمله ایالات متحده و کانادا، فیلتر می‌کند. حالا این موضوع سؤالاتی را پیرامون ایجاد تعادل بین سانسور و آزادی بیان در میان کاربران مختلف ایجاد می‌کند و ممکن است بحث‌های زیادی را درباره کاهش دسترسی به مطالب در سایر کشورها به میان بیاورد.