ضوابط راه‌اندازی و فعالیت نئوبانک‌ها از سوی بانک مرکزی ابلاغ شد

بانک مرکزی ضوابط راه‌اندازی و فعالیت نئوبانک‌ها را ابلاغ کرد؛ ضوابطی که نشان می‌دهد این نهاد همچنان با نوآوری در حوزه خدمات بانکی مخالف بوده و نظارت پیشینی و الزام کسب مجوز را ترجیح می‌دهد.

بانک مرکزی با اشاره به اینکه بسیاری از بانک‌ها و مؤسسات اعتباری واحدهای دیجیتال ارائه خدمات بانکی راه‌اندازی کرده‌اند، باور دارد که نبود چهارچوب مقرراتی جامع در این حوزه، چالش‌ها و آسیب‌هایی را به‌همراه داشته است. در همین راستا نیز مقرراتی تحت عنوان «ضوابط ناظر بر ایجاد، فعالیت و نظارت بر واحد دیجیتال ارائه خدمات بانکی توسط مؤسسات اعتباری» تدوین شد که مهرماه سال جاری در کمیسیون مقررات و نظارت مؤسسات اعتباری مورد تصویب قرار گرفت. لازم به ذکر است که عبارت مؤسسه اعتباری در این بخش‌نامه شامل بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی می‌شود.

آن‌طور که در این بخش‌نامه آمده، ارائه خدمات و انجام عملیات بانکی به‌صورت غیرحضوری از طریق اینترنت یا سایر بسترهای دیجیتال، تحت عناوین مختلف اعم از نئوبانک، شعبه مجازی و سایر موارد مشابه توسط مؤسسه اعتباری، صرفاً در قالب واحد دیجیتال ارائه خدمات بانکی و با شناسه اختصاصی مربوط به آن مجاز است. خدمات ارائه‌شده در این واحد دیجیتال نیز صرفاً باید از طریق سامانه جامع بانکداری متمرکز در بستر مرکز داده مؤسسه اعتباری ارائه شود.

یکی از نکات قابل‌توجه این بخش‌نامه، تأکید بانک مرکزی مبنی بر عدم نمایش استقلال نئوبانک از بانک در تبلیغات است. در همین راستا، معرفی واحد دیجیتال ارائه خدمات بانکی در تبلیغات مؤسسه اعتباری به نحوی که واحد مذکور را به‌عنوان یک مؤسسه اعتباری مستقل در ذهن مخاطب متبادر سازد، مجاز نیست. همچنین مؤسسه اعتباری موظف است در تبلیغات واحد دیجیتال خود از نام مؤسسه اعتباری در انتهای عنوان واحد مذکور به‌طور برجسته استفاده کند. در تمامی رسانه‌ها و تبلیغات نیز باید عبارت کامل عنوان واحد دیجیتال ارائه خدمات بانکی نام مؤسسه اعتباری به همراه نشان تجاری مؤسسه اعتباری درج شود.

شرایط راه‌اندازی نئوبانک

بانک مرکزی همچون رویه همیشگی خود، نظارت پیشینی را بر نظارت پسینی ترجیح داده و خواسته است که برای راه‌اندازی نئوبانک‌ها، مسیری نسبتاً طولانی برای دریافت مجوز طی شود.

مجموعه متقاضی راه‌اندازی واحد دیجیتال ارائه خدمات بانکی باید تقاضای خود را به اداره مجوزهای بانکی بانک مرکزی ارائه کند. سپس این اداره باید عملکرد مؤسسه متقاضی را از حیث رعایت الزامات و ضوابط مبارزه با پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم استعلام بگیرد. استعلام‌های دیگر نیز درخصوص عملکرد مؤسسه اعتباری از حیث شاخص‌های سلامت بانکی، کفایت زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، مدیریت صحیح ریسک فناوری اطلاعات و رعایت ضوابط و مقررات ابلاغی مرتبط با سامانه‌های ملی پرداخت است.

پس از دریافت استعلام‌های یادشده، اداره مجوزهای بانک مرکزی باید نتیجه را طی گزارشی به معاون نظارت جهت دریافت تأییدیه طرح در کمیسیون مقررات و نظارت مؤسسات اعتباری ارائه دهد. در صورت تأیید معاون نظارت و موافقت کمیسیون یادشده، مجوز به مجموعه خواهان راه‌اندازی واحد دیجیتال ارائه خواهد شد.

در بحث فعالیت نئوبانک‌ها، خدمات ارائه‌شده بر بستر این واحدهای دیجیتال باید از طریق سامانه جامع بانکداری متمرکز (core Banking) در بستر مرکز داده مؤسسه اعتباری ارائه شود. بانک مرکزی تأکید دارد که ایجاد یا استفاده از سامانه جامع بانکداری متمرکز مجزا برای ارائه خدمات مطلقاً ممنوع است.

دستورالعمل‌های نظارتی

آن‌طور که در بخش‌نامه بانک مرکزی آمده است، اگر یک نئوبانک یکی از شرایط راه‌اندازی (که پیش‌تر ذکر شد) را از دست بدهد، بایستی پس از سه ماه از اخطار دریافتی دراین‌باره، اقدامات اصلاحی مناسب را انجام دهد. در غیر این صورت بانک مرکزی می‌تواند مؤسسه اعتباری را از برخی عملیات و خدمات بانکی در واحد دیجیتال ارائه خدمات بانکی و نیز جذب مشتریان جدید از طریق واحد مذکور منع کند.

در صورت تداوم نقض مقررات و عدم انجام اقدامات اصلاحی مناسب، اداره نظارت ذی‌ربط موظف است مراتب را طی گزارشی جهت طرح در کمیسیون مقررات و نظارت مؤسسات اعتباری به‌منظور تصمیم‌گیری درخصوص تعلیق فعالیت واحد دیجیتال ارائه کند. در صورت رأی کمیسیون به تعلیق فعالیت واحد دیجیتال، این پیشنهاد باید به تأیید هیئت عامل بانک مرکزی نیز برسد.

در صورت تعلیق مجوز واحد دیجیتال، مؤسسه اعتباری موظف است به مشتریان این واحد خدمات لازم را از طریق سایر بسترهای بانکداری الکترونیک یا به‌صورت حضوری ارائه کند.

نسخه کامل «ضوابط ناظر بر ایجاد، فعالیت و نظارت بر واحد دیجیتال ارائه خدمات بانکی توسط مؤسسات اعتباری» را می‌توانید از اینجا مشاهده کنید.