رشد دکترهای جعلی در فضای مجازی: مشکلات مالی مردم را به‌سمت مطب‌های تقلبی برده است

به گفته مدیران پلتفرم‌های سلامت دیجیتال، با توجه به بالارفتن آمار پزشکان تقلبی در فضای مجازی و سوءاستفاده‌های جانی و مالی از مردم، بهتر است مردم به هر پلتفرمی در این حوزه اعتماد نکنند و عوامل زیادی را در انتخاب پزشک آنلاین معالج خود درنظر بگیرند. این مدیران عقیده دارند که مشکلات اقتصادی یکی از دلایل مهمی است که مردم را به‌سمت استفاده از مطالب منتشرشده توسط این دکترها سوق داده و تأکید دارند که اولین قدم برای آگاه‌سازی و نهادینه‌کردن فرهنگ استفاده درست از فضای مجازی برای بهبود سلامت، به رسمیت شناخته شدن پلتفرم‌های این حوزه توسط دولت است.

شاید تنها کلاهبرداری مجازی که می‌تواند مستقیماً با جان آدم‌ها در ارتباط باشد، کلاهبرداری در حوزه پزشکی و سلامت است؛ پدیده‌ای که این روزها با گسترش فضای مجازی درحال افزایش است. «مهرشاد تیموری»، مدیرعامل و هم‌بنیانگذار پلتفرم سلامت دیجیتال بقراط، در گفت‌وگو با دیجیاتو پیرامون آسیب‌های افزایش پزشکان تقلبی در فضای مجازی گفت: «این آسیب‌ها به‌ویژه در حوزه زیبایی و عمل‌های لاغری به‌گونه‌ای است که ممکن است حتی منجر به فوت بیمار شود.»

به گفته او، یکی از عمده مشکلات این است که بسیاری از کلینیک‌های زیبایی توسط پزشکان راه‌اندازی نمی‌شوند. درواقع معمولاً برای این کلینیک‌ها سرمایه‌گذاری وجود دارد و برای اینکه آن کلینیک بتواند به کار خود ادامه دهد، با پروانه طبابت یک پزشک دیگر کار می‌کند و عمده تبلیغات خود را در بستر آنلاین انجام می‌دهد تا کمتر با نهادهای نظارتی درگیر شود.

«مهدی خدادادی»، مدیرعامل دکتر ساینا نیز درباره مشکلاتی که افزایش تعداد پزشکان تقلبی در فضای مجازی ایجاد می‌کنند، به دیجیاتو گفت: «یکی از این عوامل این است که این افراد بدون مدرک و تجربه لازم وارد این حوزه می‌شوند. موضوع بعدی این است که مخاطبان فضای مجازی به توصیه‌های فیک این افراد اعتماد کرده و خودشان را در معرض آسیب قرار می‌دهند.»

خدادادی باور دارد که در حوزه سلامت روان نیز افرادی که دانش لازم را ندارند، می‌توانند آسیب‌های روحی جدی به مردم وارد کنند. به گفته او، تمام این موارد موجبات سوءاستفاده‌های مالی از مردم را فراهم می‌کند.

چرا مردم در دام این افراد می‌افتند؟

بدون شک یکی از عواملی که موجب می‌شود افراد جذب چنین پزشک‌هایی شوند، نبود آگاهی لازم است که این موضوع نیاز به فرهنگ‌سازی دارد. اما در دوره کنونی، عوامل مادی و اقتصادی نیز تأثیر زیادی در انتخاب مردم برای رفتن به سراغ پزشکان آنلاین دارند؛ این موضوعی است که مدیرعامل بقراط نیز روی آن تأکید دارد. به گفته او، عوامل مالی تأثیر زیادی در میزان مراجعه مردم به پزشکان تقلبی دارد و اغلب مردم پزشکی را انتخاب می‌کنند که هزینه ویزیت پایین‌تری دارد و یا به سراغ صفحه‌ای می‌روند که به‌صورت رایگان برای آن‌ها توصیه پزشکی ارائه می‌کند.

مدیرعامل بقراط درباره مشکلاتی که درباره این افراد در فضای مجازی وجود دارد، ادامه داد: «موضوع دیگر به مواردی مربوط می‌شود که ممکن است افراد از تخصص‌های اشتباهی استفاده کنند. برای مثال، کسی تخصص X دارد اما خودش را متخصص Y معرفی می‌کند و اظهارنظرهای کارشناسانه می‌دهد و مردم هم رایگان از این اظهارنظرات استفاده می‌کنند، اما درواقع درحال استفاده از یک‌سری اطلاعات غلط هستند.»

نقش دولت چیست؟

علاوه بر افزایش آگاهی مردم، دولت نیز باید به‌عنوان نهاد قانون‌گذار تمام تلاش خود را برای به حداقل رساندن تعداد پزشکان تقلبی انجام دهد.

به باور مدیرعامل دکتر ساینا، حاکمیت باید به مسئولیت خودش در قبال موضوع سلامت که سال‌ها به آن بی‌توجهی کرده، عمل کند. او معتقد است که حاکمیت باید زیرساخت‌هایی تعبیه می‌کرد تا کاربران بتوانند با توجه به نمادی خاص از صحت پزشکان اطمینان حاصل کنند.

خدادادی با اشاره به اینکه کسب‌وکارهای حوزه سلامت دیجیتال باید جایگاه قانونی خود را در نظام سلامت پیدا کنند، توضیح داد: «از طرف دیگر، باید برای مردم اطلاع‌رسانی شود تا بدانند که از طریق چه پلتفرم‌هایی می‌توانند خدمات سلامت دریافت کنند. متأسفانه این موضوع هنوز اتفاق نیفتاده است و ما بیش از چهار سال است که به‌دنبال آن هستیم.»

او همچنین ادامه داد: «در برنامه هفتم توسعه نیز وزارت بهداشت مکلف شده است تا موضوع پیاده‌سازی نظام رگولاتوری حوزه سلامت را انجام دهد. اگر این موضوع به‌درستی انجام شده و دغدغه‌های بخش خصوصی در آن لحاظ شود، می‌تواند علاوه بر بزرگ‌کردن بازار، به مخاطبان اطمینان خاطر دهد که درحال استفاده از سرویسی امن هستند.»

تیموری نیز درباره جایگاه دولت در این زمینه گفت: «از آنجایی که وزیران بهداشت مختلف نسبت به این قضیه رویکردهای متفاوتی دارند، معمولاً در دولت نسبت به این قضیه سلیقه‌ای برخورد می‌شود. مثلاً وزیر بهداشت قبلی با طب سنتی مشکل داشت اما وزیر بهداشت فعلی موافق این قضیه است.» 

به باور او، موضوعی که می‌تواند کمک‌کننده باشد، این است که هم وزارت بهداشت و هم نظام پزشکی اختیاراتی را به پلتفرم‌ها دهند تا بتوانند با سهولت بیشتری صحت اطلاعات پزشکان را بسنجند.

بااین‌حال، معضل کلاهبرداری و سوءاستفاده در حوزه پزشکی تنها مختص ایران نیست و سایر کشورها نیز با آن مواجه هستند. به گفته مدیرعامل دکتر ساینا، در ایران با توجه به فرهنگ و تاریخ ما – که افراد بزرگی در حوزه پزشکی تجربی دستاوردهایی داشته‌اند – ممکن است برخی به افرادی که مجوز طبابت ندارند نیز اعتماد کنند؛ درحالی‌که این‌گونه نیست و مواردی مثل طب‌سوزنی و… باید همسو و در راستای علم پزشکی روز مورد استفاده قرار بگیرند.

مردم به چه عواملی توجه کنند؟

با تمام این خطرات همواره عواملی وجود دارند که افراد می‌توانند با توجه به آن‌ها میزان مواجه خود با این پزشکان تقلبی را به حداقل برسانند. به باور مدیرعامل بقراط، در قدم اول اصالت سامانه و تأییدیه نظام پزشکی می‌توانند عوامل مهمی باشند. او اشاره کرد که گاهی اعتماد برخی از کاربران جلب نظرهایی می‌شود که در سامانه توسط سایر مخاطبین درج شده‌اند؛ چرا که گاهی دیده شده که پزشکی حتی پروانه طبابت نیز ندارد اما مردم به او امتیاز می‌دهند. این نشان می‌دهد که بسیاری از پلتفرم‌ها نیز برای پذیرش پزشکان حساب‌وکتاب خاصی ندارند و هرکسی می‌تواند خودش را پزشک معرفی کند. پس مراجعه به پلتفرم‌ها نمی‌تواند تنها راه تشخیص  باشد.

مدیرعامل دکتر ساینا نیز عقیده دارد که باید برای تشخیص صلاحیت پزشکان به پلتفرم‌هایی اعتماد کرد که اینماد و سایر شاخصه‌های لازم از نهادهای مربوطه را دارا باشند. او اشاره کرد که مردم بهتر است همواره به سراغ پلتفرم‌هایی با قدمت بالا بروند؛ زیرا کمتر پیش می‌آید که پلتفرم‌های بزرگ بخواهند به‌خاطر جذب چند پزشک اعتبار خود را زیر سؤال ببرند.

به گفته خدادادی، فارغ از پلتفرم‌های سلامت دیجیتال، مردم به‌راحتی می‌توانند عنوان پزشک را در سامانه سازمان نظام پزشکی جستجو کرده و اعتبار او را بسنجند. 

بدون شک اگر دولت نقش خود را به‌عنوان نهاد قانون‌گذار به‌درستی انجام دهد و زیست‌پلتفرم‌های سلامت دیجیتال در اکوسیستم فناوری را به رسمیت بشناسد، بستر افزایش آگاهی مردم برای استفاده صحیح از آن‌ها نیز در جامعه فراهم می‌شود.