رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی: اوج گرمای تابستان امسال دو هفته اول مرداد خواهد بود

«احد وظیفه»، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی، اعلام کرده است همانند ماه تیر، انتظار می‌رود که دما در مرداد نیز ۱ تا ۲ درجه سلسیوس بالاتر از دمای معمول کشور ثبت شود. به‌این‌ترتیب باید در نیمه اول مردادماه انتظار اوج گرمای تابستان را داشت.

طبق گفته او، در روزهای آینده دمای تهران به ۴۰ درجه سلسیوس و حتی بالاتر خواهد رسید. در باقی نقاط کشور نیز با ناهنجاری مثبت دمایی روبه‌رو خواهیم بود. انتظار نمی‌رود که در هیچ‌کدام از نقاط کشور شاهد دمای نرمال تابستانی باشیم.

وضعیت دمایی ماه تیر

در ماه گذشته نیز در سطح کشور، به‌ویژه در مناطق شرقی، شاهد ناهنجاری مثبت دما بودیم. وظیفه می‌گوید استان‌های کرمان، سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و یزد با دمای میانگین ۱٫۵ تا ۲ درجه بالاتر از دمای نرمال، کانون‌های گرمایی کشور بودند. همچنین در استان‌های خراسان شمالی و اصفهان نیز شاهد دمای ۱ درجه بالاتر از دمای نرمال بودیم.

درکل، در سطح کشور میانگین دما در ماه تیر ۱ تا ۲ درجه بالاتر از حد نرمال اندازه‌گیری شد.

این افزایش دما در ایران بی‌سابقه نیست. بااین‌حال در تیرماه امسال رکورد گرما در برخی از نقاط ایران شکسته شد. همچنین میانگین دمای جهانی در ۱۲ تیر به ۱۷٫۰۱ درجه سلسیوس و در ۱۳ تیر به ۱۷٫۱۸ درجه سلسیوس رسید. به‌این‌ترتیب رکورد گرم‌ترین میانگین دمای زمین (حداقل از سال ۱۹۷۹)، که پیش‌تر متعلق به آگوست ۲۰۱۶ بود، شکسته شد.

موج‌های گرمایی در ماه گذشته بخش‌هایی – از چین گرفته، تا خاورمیانه و شمال آفریقا – را درنوردیدند. حتی در پایگاه تحقیقاتی ورنادسکی در جنوبگان، رکورد دما با ۸٫۷ درجه سلسیوس شکسته شد.

اوج گرمای تابستان در روزهای آینده

طبق گفته وظیفه، می‌توان انتظار داشت که این رکوردشکنی‌ها در هفته‌های آینده نیز ادامه داشته باشد. طبق برآوردهای هواشناسی، اوج گرمای تابستان امسال را هنوز پشت‌سر نگذاشته‌ایم.

به‌طور کلی، رکودهای دما در ماه‌های خرداد، تیر و مرداد ثبت می‌شوند. با گرم‌تر‌شدن هوا می‌توان انتظار داشت که موج‌های گرمایی و آتش‌سوزی‌های گسترده در جنگل‌های اروپا و آمریکای شمالی افزایش یابد. این یکی از عواقب مستقیم تغییر اقلیم و گرمایش جهانی در زندگی‌ ماست.

پژوهشگران پیش‌تر دریافته بودند که موج‌های گرمایی و افزایش آتش‌سوزی در تابستان می‌توانند زنجیره وقایعی را در اقلیم زمین ایجاد کنند که به گرمای گرم‌تر در پاییز و زمستان در برخی نواحی نیمکره شمالی منجر گردد.

پیش‌بینی‌ها برای بارش‌ها و وضعیت دمای ادامه سال

در تیر امسال نیز با بارش‌های بیش‌ازحد معمول در سطح کشور مواجه بودیم. اما به گفته وظیفه، با افزایش حتی ۱ درجه دما نسبت به وضعیت نرمال، میزان تبخیر آب‌های سطحی تا ۶ درصد افزایش می‌یابد. بارش‌های تیرماه نیز از این لحاظ کمک زیادی به وضعیت منابع آب‌های کشور نکردند؛ زیرا بسیاری از آن‌ها به‌سرعت تبخیر شدند. تنها در مناطق شمالی کشور این شرایط وجود نداشت؛ چرا که درحال‌حاضر در این نواحی دما عادی‌تر است.

با افزایش تبخیر، آب‌های پشت دریاچه‌ها، سدها، تالاب‌ها، رودخانه‌ها و آب‌های سطحی زودتر تبخیر می‌شوند و با خشکی بستر بسیاری از تالاب‌های کشور در استان‌های مرکزی شرقی و همچنین خشک‌شدن دریاچه‌های نمک قم، هامون و ارومیه، انتظار می‌رود که در ادامه سال با غبار زیادی روبه‌رو شویم.

با‌این‌حال وظیفه می‌گوید با عبور از اوج گرمای تابستان، می‌توانیم به افزایش بارش‌ها در فصل پاییز امیدوار باشیم. طبق پیش‌بینی‌ها، برای پاییز امسال انتظار بارش‌های نرمال یا پیش از نرمال را خواهیم داشت.

پیش‌تر نیز پیش‌بینی می‌شد که با وقوع پدیده ال‌نینیو در نیمه دوم سال جاری در اقیانوس آرام، بارش‌ها در ایران افزایش یابند. درحال‌حاضر با ادامه پدیده لانینا، مطابق با پیش‌بینی‌ها، دوره خشکسالی را در ایران می‌گذرانیم.

بااین‌حال، باید توجه کرد که برخی آثار خشکسالی، مانند افزایش استفاده از آب‌های زیرزمینی و ازبین‌رفتن پوشش گیاهی، می‌توانند ظرفیت زیرساخت‌ها و بسترها را برای مدیریت رواناب‌های ناشی از بارش‌های بیش‌از‌حدِ معمول کاهش دهند. این به‌نوبه خود باعث بروز چالش‌هایی نظیر سیلاب‌ها و ازدست‌رفتن آب رواناب‌ها می‌شود.