از روستا تا کلان‌شهر؛ فرصت برابر تمامی فروشندگان در مارکت‌پلیس دیجی‌کالا

آمار بازدید از ویترین یک مغازه بزرگ در مرکزی‌ترین نقطه تهران در شلوغ‌ترین روزهای سال چقدر است؟ قطعاً تعداد بازدیدکننده‌های آن به ۴۱.۵ میلیون بازدیدکننده (نفر) نمی‌رسد. اما این عدد، آمار بازدید ماهانه کاربران از مارکت‌پلیس دیجی‌کالاست. مارکت‌پلیس‌ها درحقیقت بستری را فراهم کرده‌اند که فروشندگان در یک شهر یا روستای کوچک هم بتواند بازدیدکنندگانی به وسعت یک کشور داشته باشند. در فضای تجارت الکترونیکی ایران نیز برخی از فروشگاه‌های اینترنتی ازجمله دیجی‌کالا به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین مارکت‌پلیس‌ها، این شانس را به کسب‌وکارها می‌دهد.

مارکت‌پلیس بستری است که امکان خرید کالاهای مختلف را برای مشتریان از چندین تأمین‌کننده متفاوت فراهم می‌کند. فروشگاه اینترنتی دیجی‌کالا از اواخر سال ۱۳۹۵ تبدیل به یک مارکت‌پلیس شد و حالا نیز میزبان بیش از ۳۰۸ هزار فروشنده از اقصی نقاط ایران است که بیش از ۱۰ میلیون نوع کالا را به بازار ۸۰ میلیون نفری ایران عرضه می‌کنند. 

دیجی‌کالا چطور به یک مارکت‌پلیس تبدیل شد؟

دیجی‌کالا پیش از تبدیل‌شدن به یک مارکت‌پلیس و در روزهای آغازین فعالیت خود صرفاً پلتفرمی برای بررسی کالاهای دیجیتال بود و کارکرد فروشگاهی نداشت. در سال ۱۳۸۵، دیجی‌کالا به‌عنوان پلتفرمی برای نقد و بررسی و فروش کالاهای دیجیتال متولد شد. البته در سال‌های آغازین فعالیت دیجی‌کالا به‌دلیل اینکه فرهنگ خریدوفروش اینترنتی هنوز جزء سبک زندگی مردم نبود و به فروشگاه‌های اینترنتی به‌اندازه کافی اعتماد نداشتند، از این پلتفرم‌ها استقبال چندانی نمی‌شد. اما با گذشت زمان و ترویج زندگی صنعتی، به‌تدریج فرهنگ خریدوفروش اینترنتی با زندگی مردم آمیخته شد و فروشگاه‌های آنلاین نیز توانستند اعتماد مشتریان را به خود جلب کنند. با رشد این فروشگاه‌ها، مدل‌های کسب‌وکاری مختلفی نیز برای آن‌ها تعریف شد که مارکت‌پلیس یکی از آن‌ها بود. حالا با رشد جامعه خریداران فروشگاه‌های اینترنتی باید کاری برای رشد فروشنده‌ها نیز انجام می‌دادند تا عرضه (فروشندگان آنلاین) و تقاضا (مشتریان آنلاین) را به تعادل برسانند.

در سال ۹۵ به‌دلیل تبدیل‌شدن مارکت‌پلیس به ترند جهانی و ورود سرمایه‌گذاران خارجی به ایران که نوعی رویکرد نوین از تجارت الکترونیکی را وارد بازار کرده بودند و البته وجود رقبایی مثل «بامیلو» که در آن سال‌ها با سرمایه خارجی شروع به کار کرده بود، دیجی‌کالا هم مدل کسب‌وکاری خود را به مارکت‌پلیس تغییر داد.

پس از تبدیل دیجی‌کالا به یک مارکت‌پلیس، این پلتفرم کار آموزش چگونگی حضور در مارکت‌پلیس به فروشندگان خود را آغاز کرد تا آن‌ها بتوانند از تمامی ظرفیت‌های این فضا برای عرضه محصولات خود استفاده کرده و قرارگیری در یک فضای رقابتی آنلاین را تجربه کنند. برای مثال، با تشویق فروشنده‌های برتر سنتی، آن‌ها را برای فعالیت در یک بازارگاه آنلاین ترغیب کرد. دیجی‌کالا با توجه به سابقه خود در فروش محصولات دیجیتال، در وهله اول سراغ فعالین بازار سنتی این حوزه رفت و روزبه‌روز بر تعداد فروشندگان خود در حوزه‌های مختلف افزود.

ثبت‌نام به‌عنوان فروشنده و یا به قول خود دیجی‌کالا، Seller، سخت‌گیری‌های رایج دیگر فعالیت‌های صنفی به‌عنوان فروشنده را ندارد و حتی لزومی برای داشتن مغازه یا فروشگاه فیزیکی و کسب مجوزهای مربوطه نیست. برای مثال، هم یک واردکننده بازار موبایل که بار خود را با کشتی وارد کشور می‌کند در این مارکت‌پلیس جا دارد و هم یک زنی میانسال در یک روستای محروم که صنایع دستی محلی می‌سازد.

حضور کسب‌وکارهای محلی در دیجی‌کالا نیز از همان سال‌های ابتدایی در این پلتفرم پررنگ بوده و همچنین با اجرای طرح‌های مختلف در سال‌های متمادی، روی این موضوع تمرکز شده است.

«ساخت ایران»، طرحی برای حمایت از برندهای ایرانی

پروژه ساخت ایران نیز یکی از این طرح‌ها بود که از سال ۹۴ به‌منظور حمایت از برندهای ایرانی با حضور بیش از ۴۰ برند فعال داخلی آغاز شد. در این طرح کالاهای برتر ایرانی توسط مردم انتخاب می‌شدند و بسیاری از فروشندگان هم خدمات ویژه‌ای دریافت می‌کردند. یکی از مزایای این پروژه، رشد فروش برندهای ایرانی بود؛ به‌طوری که از کل کالاهای به فروش رسیده در فروشگاه دیجی‌کالا در نیمه اول سال ۹۸ ، ۶۶ درصد متعلق به برندهای ایرانی بود. این درحالی است که این میزان در نیمه اول سال ۹۶ حدود ۴۰ درصد بود. همه این‌ اتفاقات در روزهایی رخ داد که برندهای ایرانی از محبوبیت کافی نزد مردم برخوردار نبودند. سال‌هاست که فقدان برند ملی در کشور در صنایع مختلف احساس می‌شود و سیاست‌های نادرست اتخاذشده باعث ایجاد نارضایتی عمومی نسبت به برند ایرانی بین آحاد مردم شده است. فروش ۶۶ درصدی کالاهای ایرانی در سال ۹۸ و تداوم این فروش بالا در دیگر سال‌های فعالیت دیجی‌کالا، نشان از بازگشت اعتماد ازدست‌رفته مردم به برندها دارد. البته که شرایط وخیم اقتصادی جامعه، تحریم‌ها و مشکلات نرخ ارز نیز در این نتیجه‌گیری بی‌تأثیر نبوده است.

دیجی‌کالا و پایدارسازی کسب‌وکارهای بومی

یکی دیگر از تلاش‌های دیجی‌کالا برای کمک به کسب‌وکارها در فضای مارکت‌پلیس، ایجاد شرایطی برای پایدارسازی کسب‌وکارهای بومی است. عدالت در عرضه محصولات، حذف واسطه‌ها و استفاده از چرخه توانمندسازی دیجی‌کالا مهم‌ترین ویژگی‌های این طرح است. تاکنون نیز بیش از شش هزار نفر توانسته‌اند ۷۸ هزار نوع محصول بومی متنوع را بدون نیاز به واسطه، از هر جای ایران به دست مشتریان خود برسانند.

دیجی‌کالا همچنین برای کمک به پایدارترشدن کسب‌وکارهای بومی و محلی سعی کرده است امتیازاتی مانند تخفیف کمیسیون فروش، آموزش‌های آنلاین مقدماتی، اختصاص ظرفیت انبار بدون دریافت هزینه و اختصاص ظرفیت تبلیغاتی به‌صورت رایگان را برای فروشندگان محصولات بومی و محلی خود در نظر بگیرد.

تشویق و حمایت از این فروشندگان نیز از اهداف دیجی‌کالا بوده و در مراسم‌هایی که این سازمان برگزار می‌کند، همواره تقدیر از فروشندگان برتر در اولویت قرار دارد.

رشد و رونق تجارت از طریق کسب‌وکارهای بومی نه‌تنها موجب پیشروی به‌سمت اقتصاد غیرنفتی‌ می‌شود، بلکه به ایجاد اشتغال در شهرهای کوچک و غیرصنعتی نیز کمک می‌کنند. برای مثال، یک برنج‌فروش لاهیجانی در ۱۴۰۱ توانست ۶.۳ میلیارد تومان از فروش برنج کسب درآمد کند.

دیجی‌کالا به‌عنوان بزرگ‌ترین مارکت‌پلیس ایران، برای تمامی فروشندگان خود فرصتی برابر را برای عرضه محصولات خود ایجاد کرده است. مسیری را که دیجی‌کالا در پیش گرفته، دیگر بازیگران حوزه تجارت الکترونیکی کشور مثل «باسلام» نیز در دستور کار خود دارند. با توجه به سهم اندک بازار خرده‌فروشی آنلاین از کل بازار خرده‌فروشی کشور، فضای فعالیت برای سایر بازیگران نیز وجود دارد.

همان‌طور که عدالت اجتماعی، فرهنگی و آموزشی لازمه یک کشور است، بحث عدالت اقتصادی نیز از مباحثی است که با وجود فعالین فروشگاه‌های اینترنتی در مارکت‌پلیس‌های مختلف اندکی رنگ واقعیت به خود گرفته و این مسیر همچنان ادامه دارد.